Δύο χρόνια μετά την εθνική τραγωδία που στοίχισε τη ζωή σε 57 ανθρώπους και ανέδειξε με τον χειρότερο τρόπο πόσο αναξιόπιστο ήταν το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο, οι ελλείψεις σε βασικά συστήματα ασφαλείας εξακολουθούν να στοιχειώνουν τον σιδηρόδρομο. Μολονότι μετά τα Τέμπη «έτρεξαν» τα έργα, τουλάχιστον στον βασικό άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης, παραμένουν εκκρεμότητες, όπως το ETCS, το σύστημα αυτόματης προστασίας συρμών που αποτρέπει μοιραία ανθρώπινα λάθη. Το συγκεκριμένο για να είναι πλήρως λειτουργικό πρέπει να τοποθετηθεί τόσο στην υποδομή όσο και στους συρμούς της Hellenic Train, ενώ απαιτείται προηγουμένως να λειτουργούν η σηματοδότηση και η τηλεδιοίκηση. «Τα συστήματα ασφαλείας είναι πολύ καλύτερα από τον Φεβρουάριο του 2023, πολύ περισσότερο δε από το 2019», υποστήριξε χθες ο Χρήστος Σταϊκούρας, υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση από βουλευτή της Πλεύσης Ελευθερίας.
Οπως διαμηνύουν στελέχη του υπουργείου Μεταφορών και του ΟΣΕ, μετά το δυστύχημα ολοκληρώθηκε η αμαρτωλή σύμβαση 717, με αποτέλεσμα στον κεντρικό άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης να είναι λειτουργικές στο 100% η σηματοδότηση και η τηλεδιοίκηση. Ωστόσο, η θεομηνία του «Daniel», τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, ξήλωσε 180 χλμ. του δικτύου στη Θεσσαλία. Εκτός από την περιοχή μεταξύ της νότιας σήραγγας Οθρυος – Λάρισας, που πνίγηκε στον βούρκο επηρεάζοντας και τμήματα από το Λιανοκλάδι, ξηλώθηκε η υποδομή στα τμήματα Λάρισας – Βόλου και Παλαιοφαρσάλου – Καλαμπάκας. Ως αποτέλεσμα, στον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης, η κυκλοφορία πραγματοποιείται σήμερα σε μονή γραμμή στο τμήμα Αγ. Στεφάνου – Δομοκού – Μεζούρλου, με μειωμένη ταχύτητα και με την ασφάλεια να βασίζεται στον γενικό κανονισμό κίνησης. Στα άλλα δύο τμήματα (Λάρισα – Βόλος και Παλαιοφάρσαλος – Καλαμπάκα) η κυκλοφορία διεξάγεται με λεωφορεία, όπως και αλλού στο δίκτυο όπου η υποδομή είναι άκρως προβληματική. «Στα τμήματα Λάρισας – Βόλου, Παλαιοφαρσάλου – Καλαμπάκας πριν από τον «Daniel» είχαν ξεκινήσει εργολαβίες προκειμένου να αποκτήσουν σηματοδότηση – τηλεδιοίκηση και ηλεκτροκίνηση. Τώρα, πρέπει πρώτα να αποκατασταθεί η υποδομή και να έρθουν μετά οι εργολαβίες να τελειώσουν το έργο», εξηγούν στην «Κ» στελέχη του ΟΣΕ. Σύμφωνα με τον ΟΣΕ, το 2019 στον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης η τηλεδιοίκηση ήταν εγκατεστημένη και λειτουργική στο 1% σε 5,6 χιλιόμετρα, τον Φεβρουάριο του 2023 έφτασε στο 31%, τον Σεπτέμβριο του 2023 στο 100%, αλλά εξαιτίας των φυσικών καταστροφών, λειτουργεί σήμερα στο 80%. Πριν από το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη, στον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης – Προμαχώνα δεν λειτουργούσε η σηματοδότηση – τηλεδιοίκηση στο σημείο της σύγκρουσης.
Στο μεταξύ, παραμένει αβέβαιο πότε ακριβώς θα ολοκληρωθούν τα έργα αποκατάστασης της Θεσσαλίας. Οι σχετικές συμβάσεις ακόμη δεν έχουν υπογραφεί, καθώς έχουν σκοντάψει σε προσφυγές. Μέρος των έργων ύψους 452 εκατ. ευρώ χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης, με το αρμόδιο υπουργείο να σημειώνει πως «το αντικείμενο που θα χρηματοδοτηθεί από πόρους του ΤΑΑ έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης τον χρόνο ισχύος του (καλοκαίρι του 2026)». Ωστόσο, για το υπόλοιπο τμήμα που θα χρηματοδοτηθεί από εθνικούς πόρους «η διάρκεια των συμβάσεων έχει οριστεί σε 15 μήνες από την ημερομηνία υπογραφής τους».
Σε τι στάδιο βρίσκεται το ETCS, μέσω του οποίου φρενάρουν δύο συρμοί που κινούνται στην ίδια γραμμή; Για να λειτουργήσει πρέπει να εγκατασταθεί και στους συρμούς, εκτός από τις γραμμές. Ετσι, με άλλη σύμβαση αναμένεται από τη Hitachi Rail η επαναφορά σε λειτουργική κατάσταση του ETCS σε 115 μονάδες σιδηροδρομικού τροχαίου υλικού. Σύμφωνα με το υπουργείο Μεταφορών, το ETCS στους συρμούς έχει υλοποιηθεί κατά 63%, ήτοι σε 72 από 115 μονάδες, και προβλέπεται πως θα ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο του 2025. Στο μεταξύ, ενώ όλα τα βλέμματα πέφτουν στον άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης, μεγάλο μέρος του δικτύου, ιδίως στη Βόρεια Ελλάδα, παραμένει ακόμη σιδηροδρομικά αποκλεισμένο λόγω της προβληματικής υποδομής. Eνδεικτικά, μεταξύ Σερρών και Δράμας οι επιβάτες μετακινούνται με λεωφορεία, όπως συμβαίνει και μεταξύ Eδεσσας και Φλώρινας. Από τον ΟΣΕ, ωστόσο, δηλώνουν πως αυτό θα αλλάξει. «Μέχρι τα μέσα Μαρτίου έχουμε προγραμματίσει να επεκτείνουμε τη σιδηροδρομική διασύνδεση και μεταξύ Εδεσσας και Φλώρινας. Ηδη τα συνεργεία δουλεύουν για έλεγχο της γραμμής», αναφέρουν υψηλόβαθμες πηγές του ΟΣΕ.
