«Ε, δεν πάμε καλά! 88 ετών και ακόμη οδηγεί;», «μετά τα 70, δίπλωμα τέλος. Τα αντανακλαστικά μειώνονται», ήταν ορισμένα από τα σχόλια που ακούστηκαν στην είδηση του δυστυχήματος στο Νέο Ψυχικό, όπου ηλικιωμένη φέρεται να μπήκε ανάποδα στον δρόμο, με αποτέλεσμα να χάσει τη ζωή του ένας άνθρωπος και να τραυματιστούν άλλοι τέσσερις.
Κατά πληροφορίες, η 88χρονη είχε λάβει προσωρινή άδεια οδήγησης μέχρι να εκδοθεί το ανανεωμένο δίπλωμά της. Το περιστατικό επανέφερε στη δημόσια συζήτηση το ερώτημα πότε κάποιος πρέπει να σταματήσει να οδηγεί. «Υπάρχουν πολλοί συγγενείς που έρχονται κρυφά και με παρακαλάνε να μην προχωρήσω στην ανανέωση του διπλώματος του ηλικιωμένου», αναφέρει στην «Κ» ο Στάθης Βεντουρής, εκπαιδευτής οδηγών.
Γι’ αυτό όμως το ερώτημα δυσκολεύονται να δώσουν απάντηση ακόμη και οι ίδιοι οι ειδικοί, που ρίχνουν το βάρος στην ανάγκη να δημιουργηθεί ένα πιο οργανωμένο πλαίσιο αξιολόγησης της τρίτης ηλικίας, απορρίπτοντας την εφαρμογή οριζόντιων μέτρων. Η αντιπαράθεση, ωστόσο, είναι έντονη, με ορισμένους να τάσσονται υπέρ της αυστηροποίησης των διαδικασιών ανανέωσης της άδειας οδήγησης έπειτα από κάποια ηλικία.
Το αλκοόλ
«Θεωρώ πολύ πιο επικίνδυνο τον νεαρό που πίνει, παίρνει τη μηχανή του και βγαίνει στον δρόμο, παρά έναν ηλικιωμένο που έχει σώας τας φρένας», επισημαίνει στην «Κ» ο Αρης Ζωγράφος, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Εκπαιδευτών Οδήγησης και Κυκλοφοριακής Αγωγής. Ο ίδιος είναι αντίθετος με την αφοριστική στάση πολλών γύρω από το όριο ηλικίας των οδηγών. «Δεν πρέπει να υπάρχει οριζόντια απαγόρευση της οδήγησης, ο καθένας έχει τα δικά του αντανακλαστικά και αντίληψη. Εχω συνάδελφο 85 ετών που οδηγεί καλύτερα από 20άρηδες και έχει και ζηλευτή κουλτούρα κινητικότητας και ασφάλειας», τονίζει. «Υπάρχουν μέρη, ειδικά στην επαρχία, που εάν ο ηλικιωμένος δεν οδηγήσει, δεν μπορεί ουσιαστικά να ζήσει, δεν μπορεί να λειτουργήσει», αναφέρει. «Είμαι υπέρ της διά βίου κατάρτισης. Οποιος δηλαδή κυκλοφορεί στον δρόμο πρέπει σε τακτά χρονικά διαστήματα να επικαιροποιεί γνώσεις και δεξιότητες».
Πώς αυτό μπορεί να γίνει; «Να υπάρχουν οργανωμένα κέντρα εκπαίδευσης κινητικότητας ανά νομό, ανά δήμο, που μέσα θα έχουν παθολόγο, ψυχίατρο, οφθαλμίατρο, ωτορινολαρυγγολόγο, αθλίατρο κ.ά., προσομοιωτές οδήγησης, αυτοκίνητο που θα επιτρέπει στον ηλικιωμένο να κάνει ορισμένες ασκήσεις. Να υπάρχει ολιστική προσέγγιση», εξηγεί, προσθέτοντας πως «οφείλει το κράτος να το παρέχει στους ηλικιωμένους, γιατί αυτοί έχουν στηρίξει το σύστημα».
Τι προβλέπεται
Σύμφωνα με τη νομοθεσία, από την ηλικία των 65 ετών οι οδηγοί ανανεώνουν ανά τρία χρόνια το δίπλωμά τους, αφού εξεταστούν από οφθαλμίατρο και παθολόγο, ενώ από τα 80 και μετά το δίπλωμα ανανεώνεται ανά δύο χρόνια μετά την επίσκεψή του σε οφθαλμίατρο, παθολόγο, ωτορινολαρυγγολόγο και νευρολόγο ή ψυχίατρο. Από την άλλη, στον νέο ΚΟΚ δεν περιλαμβάνονται αλλαγές σε αυτό το ζήτημα, ενώ και στην υπόλοιπη Ευρώπη δεν υπάρχει κάποιου είδους περιορισμός στο όριο ηλικίας οδήγησης. Προσφάτως επιχειρήθηκε από την Κομισιόν αυστηροποίηση των διαδικασιών για τους άνω των 70 ετών, αλλά δεν βρήκε ευήκοα ώτα.
«Παλαιότερα υπήρχε ένα μητρώο συμβεβλημένων ιατρών με το υπουργείο Μεταφορών, υπευθύνων για τα ιατρικά πιστοποιητικά, ενώ υπήρχε πλαφόν στην τιμή, στα 10 ευρώ. Τα τελευταία χρόνια αυτό καταργήθηκε», σημειώνει, με τη σειρά του, ο Στάθης Βεντουρής, εκπαιδευτής οδηγών. Ετσι, πλέον, οι οδηγοί στρέφονται σε ιδιώτες γιατρούς, που ενδέχεται ενίοτε να τους χορηγούν και γνωματεύσεις χωρίς επαρκή έλεγχο. «Το δίπλωμα οδήγησης για τους ηλικιωμένους είναι σύμβολο ζωής. Μην ξεχνάτε πως ένας οδηγός έχει ταυτίσει όλη του τη νιότη αλλά και τη δύναμη με το δίπλωμα οδήγησης», λέει στην «Κ», υποστηρίζοντας πως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία οδηγούν αργά σε αντίθεση με τους νεότερους, που συνήθως είναι πιο επιθετικοί. Σύμφωνα με έρευνα του European Road Safety Observatory, οι ηλικιωμένοι χρήστες του δρόμου είναι λιγότερο πιθανό να επιδείξουν ριψοκίνδυνη συμπεριφορά. «Ωστόσο, ορισμένες λειτουργίες που απαιτούνται για την οδήγηση μπορεί να επιδεινωθούν με την ηλικία, όπως η όραση, η ισορροπία, η ευκινησία και ο χρόνος αντίδρασης», λέει χαρακτηριστικά. Κατά την έρευνα, οι ηλικιωμένοι οδηγοί έχουν υψηλότερο ποσοστό ατυχημάτων σε διασταυρώσεις, ιδιαίτερα κατά την αριστερή στροφή (ή τη δεξιά στροφή σε χώρες με κυκλοφορία στα αριστερά).
Σε δημόσιες δομές
Από την πλευρά του, ο Θανάσης Τσιάνος, πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, εκτιμά στην «Κ» πως «θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι οδηγοί υποβάλλονται σε όλους τους απαραίτητους ιατρικούς ελέγχους. Αυτοί πρέπει να είναι πραγματικοί και ουσιαστικοί. Επιπλέον, για ενίσχυση της αξιοπιστίας αυτοί θα μπορούσαν να διεξάγονται από κρατικό φορέα, π.χ. νοσοκομεία».
Παράλληλα, για περιπτώσεις οδηγών όπου το όριο ηλικίας τους είναι αρκετά υψηλό, προτείνει να περνούν από κάποια ειδική επανεξέταση και στον δρόμο ανά τακτά χρονικά διαστήματα, με κριτήρια την ορατότητα, τον προσανατολισμό και τον χρόνο αντίδρασης κ.λπ. «Η ατομική ευθύνη από την πλευρά των ηλικιωμένων οδηγών είναι κρίσιμη. Το κράτος χρειάζεται να προχωρήσει σε καμπάνιες ενημέρωσης όχι μόνο των ηλικιωμένων αλλά και των οικείων τους (συγγενείς, φίλοι), γιατί αρκετοί παίρνουν το τιμόνι ασυνείδητα. Σε αυτή την περίπτωση, όσο δύσκολο και να είναι, πρέπει οι συγγενείς είτε να τους πείσουν να σταματήσουν να οδηγούν είτε να μην οδηγούν όταν οι συνθήκες δεν είναι κατάλληλες, π.χ. βράδυ, με βροχή, σε εθνικές οδούς και μεγάλες αποστάσεις».
