Το κεντρικό ρόλο που παίζουν οι ήπιες δεξιότητες και οι κοινωνικο-συναισθηματικές ικανότητες στην καριέρα των εργαζομένων, καταγράφει πανελλαδική έρευνα που διεξήγαγε μεταξύ εργοδοτών το Ινστιτούτο Μικρομεσαίων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος (ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ).
Ο συνδυασμός «οριζόντιων» και «κάθετων» δεξιοτήτων αυξάνει τις πιθανότητες για επαγγελματική εξέλιξη και επιτυχία του εργαζόμενου, αλλά οι υποψήφιοι με προσόντα που ξεπερνούν κατά πολύ τις απαιτήσεις μιας θέσης εργασίας, παρότι δεν αποκλείονται, δεν προτιμώνται, είτε επειδή οι εργοδότες δεν μπορούν να τους προσφέρουν τις ανάλογες οικονομικές απολαβές ή/και πιθανότητες ανεξέλιξης, είτε γιατί θεωρούν ότι οι υποψήφιοι απλώς συμβιβάζονται και αντιλαμβάνονται τη διαθέσιμη δουλεια ως κάτι προσωρινό ή μεταβατικό.
Skills αντίστοιχα της θέσης
Οπως συμπεραίνει η μελέτη, η σημασία και προτεραιοποίηση των δεξιοτήτων, διαφέρει ανάλογα με το είδος της εργασίας, το αντικείμενο και τον κλάδο, αλλά καθορίζεται και από τις πιο υποκειμενικές προσδοκίες των εργοδοτών.
Αυτό που προκύπτει είναι η δυσκολία αρκετών εργοδοτών να βρουν υποψηφίους με το κατάλληλο μείγμα δεξιοτήτων, που περιλαμβάνει τόσο τις «σκληρές» (που πιστοποιούνται με κάποιο δίπλωμα, μια ειδίκευση, κ.ο.κ.) όσο και τις ήπιες δεξιότητες.
Επικοινωνιακές δεξιότητες, ήθος
Αρκετοί από τους εργοδότες προτάσσουν τον συνδυασμό hard & soft skills, δηλαδή τις ψηφιακές δεξιότητες, τη γνώση ξένων γλωσσών, τις επικοινωνιακές δεξιότητες, τον επαγγελματισμό, την ευθυγράμμιση με τις αξίες της επιχείρησης, την ομαδοσυνεργατική νοοτροπία, κ.ο.κ.
Ακόμη και σε επαγγέλματα που θεωρητικά προέχουν οι τεχνικές δεξιότητες και η τεχνογνωσία (λ.χ. μάστορες διαφόρων ειδικοτήτων, ειδικοί ΙΤ), η ανάγκη για κοινωνικές δεξιότητες δεν είναι απούσα στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασης μεταξύ εργαζομένων και πελατών.
Γενικότερα, φαίνεται ότι ενώ ένας βαθμός πιστοποιημένης γνώσης για τα τυπικά προσόντα είναι το «ελάχιστο», τα soft skills προσφέρουν πρόσθετη αξία για έναν εργαζόμενο και πιθανώς να τον καθιστούν πιο «ελκυστικό» σε σχέση με τους υπόλοιπους υποψήφιους.
Κάποιες από τις παραπάνω ήπιες δεξιότητες, όπως η επικοινωνιακότητα, το ήθος του εργαζομένου και η ευθυγράμμιση με τις αξίες της επιχείρησης, εντάσσονται στη σφαίρα της λεγόμενης «συναισθηματικής εργασίας», δηλαδή την προσπάθεια που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι να διαχειρίζονται τις σωματικές και συναισθηματικές εκδηλώσεις καθώς και εκείνες των συναδέλφων και των αποδεκτών των υπηρεσιών, χρησιμοποιώντας ένα φάσμα σύνθετων και εξελιγμένων συναισθηματικών δεξιοτήτων, ενώ, παράλληλα, συμμορφώνονται με τους κανόνες αισθημάτων που καθορίζονται από τον εργοδότη.
Η θέληση ενός εργαζομένου να μάθει, να εξελιχθεί πάνω στο αντικείμενο της δουλειάς και να προσαρμοστεί στις αλλαγές (λ.χ. τεχνολογικές), θεωρείται καθοριστική ήπια ποιότητα
Η ευθυγράμμιση με τις αξίες της επιχείρησης είναι μια εξίσου σημαντική ήπια δεξιότητα. Ακόμη και αν ένας εργαζόμενος διαθέτει μια σειρά από άλλες σημαντικές για τον εργοδότη ήπιες δεξιότητες, αυτό που εντέλει μετρά είναι το εάν μπορεί να «ταιριάξει» με την κουλτούρα και τις αξίες της επιχείρησης.
Πολλές από τις ήπιες δεξιότητες στις οποίες αναφέρονται οι εργοδότες παραπέμπουν σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, παραδείγματος χάρη δίνουν ως απάντηση στα επιθυμητά χαρακτηριστικά για έναν εργαζόμενο να είναι «καλός άνθρωπος», «αξιόπιστος», «έντιμος», «ευγενικός», «να διαθέτει “μεράκι” και “ρομαντισμό”», «να είναι ευθυγραμμισμένος με τη φιλοσοφία ανθρωπιάς της εταιρείας», «να είναι πολύ καλός και επικοινωνιακός απέναντι στους πελάτες».
Αυτονομία, συντονισμός, ταχύτητα
Σε πολλές εργασίες συνδυάζονται ταυτόχρονα συναισθηματικές, γνωστικές, τεχνικές και δεξιότητες διαχείρισης χρόνου, που συχνά εκτελούνται με μεγάλη ταχύτητα, με ποικίλα επίπεδα πολυπλοκότητας και αυτονομίας, και σε συντονισμό με άλλους εργαζομένους.
Εποχικότητα και παγκοσμιοποίηση
Οι εργοδότες που συμμετείχαν στην έρευνα αναφέρουν ένα γενικότερο έλλειμμα δεξιοτήτων και δυσκολία κάλυψης των κενών θέσεων εργασίας.
Για παράδειγμα, στις επιχειρήσεις υπηρεσιών πληροφορικής, οι ελλείψεις που υπάρχουν σε προγραμματιστές και ειδικούς IT, αποδίδονται στις αυξημένες ανάγκες που προκύπτουν σε αυτές τις ειδικότητες λόγω ψηφιακού μετασχηματισμού, καθώς και σε μια ευρύτερη τάση παγκοσμιοποίησης των υπηρεσιών αυτού του είδους, όπου οι εργαζόμενοι με ειδικότητες IT απευθύνονται σε θέσεις εργασίας εκτός συνόρων.
Σε άλλους κλάδους, σημαντική παράμετρο συνιστά η εποχικότητα που χαρακτηρίζει αρκετές τοπικές οικονομίες, οι οποίες, σε μεγάλο βαθμό, βασίζονται στον τουρισμό.
Γιατί μένουν κενές θέσεις;
Οι κύριοι λόγοι μη κάλυψης των κενών θέσεων εργασίας είναι αφενός η έλλειψη εξειδικευμένων ψηφιακών δεξιοτήτων, αφετέρου, η αναζήτηση από τους υποψήφιους για δουλειά με χαρακτηριστικά μόνιμης και πλήρους απασχόλησης και όχι εποχικής εργασίας, η οποία, σε πολλές περιπτώσεις, εμπεριέχει χαρακτηριστικά επισφάλειας και κοινωνικής ευπάθειας.
Το «χάσμα» στις δεξιότητες
Οι εργοδότες αποδίδουν την αναντιστοιχία δεξιοτήτων, μεταξύ άλλων, στο χάσμα που υπάρχει μεταξύ θεωρητικής γνώσης και των μεταβαλλόμενων αναγκών σε δεξιότητες στην αγορά εργασίας, και την ελλιπή σύνδεση μεταξύ της τριτοβάθμιας και μεταλυκειακής εκπαίδευσης και του κόσμου των επιχειρήσεων.
Τέλος, επισημαίνεται μια μεταστροφή στις αξίες της νέας γενιάς, για την οποία η απόκτηση δεξιοτήτων δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα και την οποία θα μπορούσαμε να εντάξουμε σε μία τάση «μεγάλης παραίτησης» η οποία σηματοδοτεί μια ευρύτερη μεταστροφή στα πρότυπα και κριτήρια σχετικά με την επιλογή εργασίας.
Πληρώνουν την εκπαίδευση
Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εργοδοτών που επενδύουν στην εκπαίδευση και την κατάρτιση των εργαζομένων τους, αναλαμβάνοντας το σχετικό κόστος. Σημαντική κρίνεται η εξοικείωση των εργαζομένων με τις αλλαγές στην τεχνολογία.
