Η οδική ασφάλεια στην Ελλάδα αποκτά σταδιακά ψηφιακά εργαλεία, σύμφωνα με τις εξαγγελλίες τριών συναρμόδιων υπουργείων (Προστασίας του Πολίτη, Υποδομών & Μεταφορών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης), που αφορούν στη δρομολόγηση του διαγωνισμού παραχώρησης ενός διευρυμένου δικτύου καμερών αλλά και της δημιουργίας του πληροφοριακού συστήματος για τη διαχείρισή του.
Ο διαγωνισμός που θα είναι «στον αέρα» μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου 2025 θα αφορά 1.316 κάμερες ελέγχου ασφαλείας, τοποθετημένες σε 708 σημεία της Αττικής, τα οποία θα υποδείξει η Διεύθυνση Τροχαίας Αττικής. Επιπλέον, αναμένεται να προστεθούν 39 κάμερες στις ήδη 12 υπάρχουσες του ΟΑΣΑ, που ελέγχουν κυρίως τη χρήση της λεωφορειολωρίδας, ενώ τον Νοέμβριο υπεγράφη η σύμβαση για 388 κάμερες της Περιφέρειας Αττικής. Μαζί με τις 17 υφιστάμενες σταθερές κάμερες ελέγχου ταχύτητας στην Αττική Οδό, το σύνολο των εργαλείων αυτών θα συγκροτήσει το ψηφιακό σύστημα καταγραφής των οδικών παραβάσεων στο λεκανοπέδιο, που θα ενταχθεί σε ένα ενιαίο πληροφοριακό σύστημα.
Οι κάμερες κυκλοφορίας αποτελούν τον κανόνα ελέγχου των οδικών παραβάσεων σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη. Ενα από αυτά είναι και η Κύπρος, στην οποία η «Κ» προσέτρεξε για να εξετάσει το μοντέλο που ακολουθήθηκε και να καταγράψει τις καλές πρακτικές αλλά και τα προβλήματα κατά την εφαρμογή του μέτρου.
Σύμπραξη με ιδιώτη
Ενενήντα σταθερές κάμερες και είκοσι κινητές αποτελούν τον ψηφιακό «στόλο» που έχει στη διάθεσή της σήμερα η κυπριακή Διεύθυνση Τροχαίας, αρχής γενομένης από την 1η Ιανουαρίου 2022. Οι σταθερές κάμερες είναι τοποθετημένες σε τριάντα σημεία κυρίως του αστικού ιστού, σε όλη την επικράτεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, ωστόσο η «περισσότερη δουλειά» γίνεται με τις κινητές, όπως αναφέρει στην «Κ» ο βοηθός διευθυντής στη Διεύθυνση Τροχαίας του Αρχηγείου της Αστυνομίας, Χάρης Ευριπίδου.
Μέσα στα γνωστά πλέον στην Κύπρο ως «βανάκια των καμερών», όπως εξηγεί ο κ. Ευριπίδου, ο χειριστής δεν είναι αστυνομικός, αλλά εργαζόμενος της εταιρείας που έχει αναλάβει τη διαχείριση του συστήματος. «Εχουμε επιλέξει συνεργάτη από τον ιδιωτικό τομέα για τις περισσότερες από τις λειτουργίες του συστήματος, κάτι που δεν συμβαίνει σε όλες τις χώρες», επισημαίνει. Το μοντέλο προτιμήθηκε από την κυπριακή Αστυνομία κυρίως για την εξοικονόμηση των ανθρώπινων πόρων του Σώματος, αφού οι αστυνομικοί θα έπρεπε να περνούν τουλάχιστον 10-12 ώρες μέσα στα βαν.
Επιπλέον, η ανάδοχος εταιρεία μεριμνά για το μεγαλύτερο μέρος των λειτουργιών του συστήματος των καμερών: από τη συντήρησή και τη βαθμονόμησή τους, μέχρι τη διαχείριση του λογισμικού. Ο εκπρόσωπος της Τροχαίας επισημαίνει ότι το σύστημα διασφαλίζει τα προσωπικά δεδομένα, ενώ έχει οριστεί και επίτροπος προστασίας προσωπικών δεδομένων που ελέγχει τη σύννομη χρήση των καμερών από την εταιρεία. Η ανάθεση σε ιδιώτη «έχει υπέρ και κατά», λέει ο κ. Ευριπίδου, «όπως τα βλέπουμε ύστερα από σχεδόν τρία χρόνια που λειτουργεί αυτό το σύστημα. Κάποια πράγματα ίσως έπρεπε να τα κάνουμε διαφορετικά».
Ενα από τα προβλήματα της εμπλοκής μη αστυνομικών για τον χειρισμό των κινητών καμερών προκύπτει στις περιπτώσεις που η διαδικασία ένστασης μιας κλήσης για οδηγική παράβαση οδηγηθεί στο ακροατήριο, όπου απαιτείται να προσέλθει ως μάρτυρας ο υπάλληλος της εταιρείας. «Σε περίπτωση που ήταν αστυνομικός, τότε τα πράγματα θα ήταν λίγο πιο εύκολα», λέει ο κ. Ευριπίδου, προσθέτοντας: «Επίσης δεν θα χρειάζονταν και πολλές οδηγίες, πολλή καθοδήγηση, στο πού να πάει, πού να βάλει την κάμερα, πού είναι σωστό, πού δεν είναι, αν υπάρχει κατάλληλη σήμανση. Ολα αυτά για τους πολίτες δεν είναι αυτονόητα και θα πρέπει να εξηγηθούν, να εκπαιδευτούν κ.ο.κ.»
Καλές πρακτικές
«Αυτό που χρειάζεται να υπάρξει και στην περίπτωση της Ελλάδας ή οποιασδήποτε χώρας χρησιμοποιήσει ένα ηλεκτρονικό σύστημα καταγραφής παραβάσεων και αποστολής κλήσεων είναι οι πολύ αξιόπιστες βάσεις δεδομένων από τις οποίες αντλούνται τα στοιχεία των ιδιοκτητών των οχημάτων. Εμείς εδώ έχουμε κάποιο θέμα με τις βάσεις δεδομένων», αναφέρει ο κ. Ευριπίδου. Οι επικαιροποιημένες και αξιόπιστες βάσεις δεδομένων αποτρέπουν τη δημιουργία λαθών και πρόσθετης γραφειοκρατίας για τους πολίτες στους οποίους εσφαλμένα αποδίδονται πρόστιμα παραβάσεων. «Εμείς έχουμε δείξει ότι το σύστημα είναι αδιάβλητο. Δηλαδή μια καταγραφή δεν γίνεται να είναι λάθος. Το μόνο λάθος θα είναι να πάει η κλήση στο λάθος άτομο», λέει ο ίδιος.
Ισως το καλύτερο σύστημα καταγραφής οδηγικών παραβάσεων στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον κ. Ευριπίδου, είναι αυτό του Βελγίου, τις καλές πρακτικές του οποίου υπογραμμίζει εμφατικά.
«Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει εξυπηρέτηση στον πολίτη. Να υπάρχει, και πριν λειτουργήσει το σύστημα, ενημέρωση για το πώς λειτουργεί. Εάν υπάρχουν απορίες, να υπάρχει τηλεφωνικό κέντρο ή γρήγορες απαντήσεις – ερωτήσεις για να λύνονται όποιες απορίες υπάρχουν. Να υπάρχει διαδικτυακή ενημέρωση για τα πρόστιμα παρά να αποστέλλεται αλληλογραφία ή οτιδήποτε άλλο», λέει.
«Στο Βέλγιο διασφαλίζουν επιπλέον ότι όλες αυτές οι κλήσεις που αποστέλλονται στο 90% και πλέον, πληρώνονται από τους πολίτες. Οταν πληρώνονται οι παραβάσεις σημαίνει ότι υπάρχει σωστή πρόληψη και επιτυγχάνεται ο στόχος του προγράμματος που δεν είναι άλλος από την πρόληψη των συγκρούσεων. Επιπλέον έχουν θεσπίσει ότι για να κάνει ένσταση ο πολίτης πρέπει να πληρώσει, συνεπώς θα το σκεφτεί διπλά γιατί αν βεβαιωθεί ότι ορθώς καταγγέλθηκε, τότε αυξάνεται το ποσό που πληρώνει. Και από την άλλη όταν πληρώνεται το πρόστιμο πιο γρήγορα, υπάρχει μείωση στο ποσό. Αρα υπάρχει κίνητρο και αντικίνητρο», εξηγεί ο κ. Ευριπίδου.
«Τα λιγότερα ατυχήματα από την ίδρυση της Δημοκρατίας»
Από την 1η Ιανουαρίου μέχρι και τον Νοέμβριο του 2024, στην Κύπρο έχουν σταλεί πάνω από μισό εκατομμύρια κλήσεις για παραβάσεις. «Αυτό που μας ενδιέφερε περισσότερο για σκοπούς πρόληψης και μείωσης των τροχαίων συγκρούσεων ήταν να χτυπήσουμε τις αυξημένες ταχύτητες, κυρίως μέσα στις κατοικημένες περιοχές αλλά και μέσα στον αυτοκινητόδρομο», εξηγεί ο κ. Ευριπίδου. Από το μισό εκατομμύριο κλήσεων, οι 365.000 αφορούν σε υπέρβαση του ορίου ταχύτητας, και 80.000 παραβάσεις σε διασταυρώσεις, όπως παραβίαση του κόκκινου σηματοδότη.
Το μέτρο της ηλεκτρονικής παρακολούθησης σημειώνει μέχρι τώρα επιτυχίες στην Κύπρο: «Ηδη από την πρώτη χρονιά, το 2022, υπήρχε μείωση των θανατηφόρων συγκρούσεων και με τη σταδιακή χρήση του συνόλου των καμερών, το 2023 είχαμε τον χαμηλότερο αριθμό θανατηφόρων συγκρούσεων από το 1960, από την ίδρυση της Δημοκρατίας», υπογραμμίζει ο κ. Ευριπίδου. «Ηταν ρεκόρ, είχε καταγραφεί ως τέτοιο σε ολόκληρη την Ενωση. Και είδαμε μεγάλη μείωση στις συγκρούσεις, που είχαν ως αιτία την ταχύτητα. Θεωρούμε ότι οι κάμερες συνέβαλαν σημαντικά», αναφέρει.
Φέτος, ωστόσο, παρατηρήθηκε αύξηση των συγκρούσεων, αλλά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τροχαίας δεν σχετίζεται με την ταχύτητα. «Εχουμε αύξηση στις συγκρούσεις με πεζούς δυστυχώς, μέσα στις κατοικημένες περιοχές και με μοτοσικλετιστές αλλά και ατυχήματα με τη μη χρήση της ζώνης ασφαλείας. Κάτι που δεν συνδέεται άμεσα με το θέμα των καμερών. Εχουμε πάρει άλλα διορθωτικά μέτρα. Θα δούμε μέσα στη νέα χρονιά», καταλήγει ο κ. Ευριπίδου σημειώνοντας ότι οι κάμερες συνέβαλαν κυρίως στην αλλαγή νοοτροπίας των πολιτών. «Οι οδηγοί που κινούνται σε μια λεωφόρο που σε κάποιο σημείο της ξέρουν ότι υπάρχει κάμερα, βλέπουμε πως σε όλο το μήκος αυτής δεν παραβιάζουν φανάρια, ούτε κινούνται με αυξημένες ταχύτητες. Πιστεύουμε πως το μέτρο άλλαξε γενικότερα την οδηγική κουλτούρα και συμπεριφορά στην Κύπρο».
