Θέλεις να κάνεις botox ή υαλουρονικό. Πού πηγαίνεις; Σε έναν δερματολόγο; Σε έναν πλαστικό χειρουργό; Ή μήπως σε έναν άλλο επαγγελματία υγείας που παρέχει την ίδια υπηρεσία, ενδεχομένως σε καλύτερη τιμή; Οι ενέσιμες θεραπείες, που υπόσχονται άμεσα και θεαματικά αποτελέσματα, έχουν γίνει τόσο διαδεδομένες που πλέον εφαρμόζονται από διάφορες ιατρικές ειδικότητες. Δεν είναι σπάνιο να τις αναλαμβάνουν ωτορινολαρυγγολόγοι, οφθαλμίατροι ή γενικοί ιατροί, πέρα από τους δερματολόγους και τους πλαστικούς χειρουργούς. Κι όμως, όπως σύσσωμη η ιατρική κοινότητα συμφωνεί, αυτές οι φαινομενικά απλές διαδικασίες παραμένουν ιατρικές πράξεις, που απαιτούν εξειδικευμένες γνώσεις, δεξιότητες και βαθιά κατανόηση της ανατομίας. Ποιος τελικά μπορεί να τις εφαρμόζει;
Το νομικό πλαίσιο
Ο Σωτήριος Γ. Τσιούμας, πρόεδρος της Αισθητικής Ιατρικής και Χειρουργός Οφθαλμίατρος, λέει στην «Κ» πως «στην Ελλάδα ορθώς τα εκπαιδευτικά προγράμματα ιατρικών ειδικοτήτων προβλέπουν χρήση των ουσιών αυτών μόνο για θεραπευτικές ενδείξεις», προσθέτοντας ότι οποιοσδήποτε ιατρός λάβει σχετική εκπαίδευση μπορεί να προχωρήσει και σε αισθητικές εφαρμογές αυτών των ουσιών. «Ουσιαστικά, σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία και την απόφαση της ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας (ΚΕΣΥ) το 2022, η διάκριση σε αισθητικό και θεραπευτικό σκοπό δεν υφίσταται. Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι φαρμακευτικές ουσίες όπως το botox και το υαλουρονικό οξύ μπορούν να χρησιμοποιούνται από διάφορες ιατρικές ειδικότητες, αρκεί να ακολουθούνται οι εγκεκριμένες από τον ΕΟΦ ενδείξεις».
Από πλευράς του, ο δερματολόγος Γιώργος Δαράβαλης επισημαίνει ότι με την απόφαση του ΚΕΣΥ το 2022 ουσιαστικά δεν υπάρχει ένα νομικό πλαίσιο για το ποιοι γιατροί μπορούν να κάνουν ενέσιμες θεραπείες. «Οπότε η λογική είναι πως “αφού μπορώ και πιάνω βελόνα, κάνω ό,τι θέλω”. Από βελόνα σε βελόνα όμως υπάρχει διαφορά. Προσωπικά δεν θα πάω να κάνω νευρολογική παρακέντηση επειδή παρακολούθησα ένα σεμινάριο και κάποιος με εκπαίδευσε», τονίζει.
Ο «πόλεμος» του botox
Η αντιπαράθεση γύρω από τις ενέσιμες θεραπείες κορυφώθηκε τον προηγούμενο μήνα, όταν, στις 19 Νοεμβρίου 2024, 13 επιστημονικά σωματεία συνυπέγραψαν και απέστειλαν επιστολή διαμαρτυρίας προς το υπουργείο Υγείας. Ανάμεσα τους είναι η Ελληνική Εταιρεία Φυσικής Ιατρικής και Αποκατάστασης, η Ενωση Ελλήνων Ωτορινολαρυγγολόγων, η Ελληνική Εταιρεία Χειρουργικής Ορθοπαιδικής και Τραυματιολογίας κ.ά. Μεταξύ των συνυπογραφόντων είναι και ο κύριος Τσιούμας ο οποίος εκπροσωπεί το επιστημονικό – επαγγελματικό σωματείο με την επωνυμία Εταιρεία Αισθητικής Ιατρικής και Αναίμακτης Χειρουργικής. «Εμείς υποστηρίζουμε ότι η χρήση αυτών των φαρμακευτικών ουσιών είναι ιατρική πράξη και διενεργείται από ιατρούς ανεξάρτητως ειδικότητας έπειτα από σχετική εκπαίδευση» τονίζει ο ίδιος.
Εμείς υποστηρίζουμε ότι η χρήση αυτών των φαρμακευτικών ουσιών είναι ιατρική πράξη και διενεργείται από ιατρούς ανεξάρτητως ειδικότητας έπειτα από σχετική εκπαίδευση.
Το αίτημα αυτό, που στοχεύει στη διασφάλιση της εφαρμογής των θεραπειών αυτών από κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς ανεξαρτήτως ειδικότητας, ήρθε σε άμεση απάντηση δηλώσεων του υπουργού Υγείας, κ. Γεωργιάδη, καθώς, όπως αναφέρεται στην επιστολή διαμαρτυρίας, στο Πανελλήνιο Συνέδριο Πλαστικής Επανορθωτικής και Αισθητικής Χειρουργικής τον περασμένο Οκτώβριο (16/10/2024), ο υπουργός φαίνεται να προκάλεσε αντιδράσεις με τη δήλωσή του: «Εχω δεσμευτεί να βγάλουμε σύντομα μια επανορθωτική εγκύκλιο για το πώς ακριβώς θα ορίζεται η έννοια του αισθητικού botox και ποιοι μπορούν να κάνουν πράγματι και ποιοι όχι (…). Για εμένα είναι πολύ προφανές ότι δεν μπορούν να το κάνουν όλοι. Μπορούν να το κάνουν μόνο εκείνοι οι επιστήμονες που έχουν ειδική επιστημονική εξειδίκευση για να κάνουν αυτό το πράγμα, και προφανώς αναφέρομαι σε δερματολόγους και πλαστικούς, δεν μπορεί να είναι κάποιοι άλλοι».
Από τη δική τους πλευρά, και οι δερματολόγοι εκφράζουν έντονα την αντίθεσή τους στη διεύρυνση της εφαρμογής ενέσιμων θεραπειών από ιατρούς άλλων ειδικοτήτων. Η αντίδραση αυτή βασίζεται στην άποψη ότι η δερματολογία αποτελεί την κύρια ειδικότητα που σχετίζεται άμεσα με την αισθητική ιατρική, καθιστώντας τους δερματολόγους τούς πλέον κατάλληλους επαγγελματίες για τέτοιες πρακτικές. Ο κύριος Δαράβαλης σημειώνει πως η αυξημένη ζήτηση για ενέσιμες θεραπείες, όπως το botox και το υαλουρονικό οξύ, έχει οδηγήσει πολλούς γιατρούς, ανεξαρτήτως ειδικότητας, να ασχοληθούν με τον τομέα αυτόν για λόγους κερδοφορίας.
Μπορούν να το κάνουν μόνο εκείνοι οι επιστήμονες που έχουν ειδική επιστημονική εξειδίκευση, και προφανώς αναφέρομαι σε δερματολόγους και πλαστικούς, δεν μπορεί να είναι κάποιοι άλλοι.
«Η αισθητική ιατρική έχει γίνει μια επικερδής δραστηριότητα, και αυτό είναι απόλυτα κατανοητό», αναφέρει ο κ. Δαράβαλης. «Ταυτοχρόνως η δερματολογία είναι μια ειδικότητα που έχει 8 με 10 χρόνια αναμονής. Ως αποτέλεσμα είναι σύνηθες ειδικότητες όπως για παράδειγμα οι γενικοί ιατροί να παρακολουθούν μετά την εκπαίδευσή τους κάποια σεμινάρια και στη συνέχεια να ασκούν τη δερματολογία εφαρμόζοντας ενέσιμα. Οι ασθενείς συχνά τούς προτιμούν, καθώς προσφέρουν χαμηλότερες τιμές σε σχέση με εμάς, αλλά πολλές φορές και υλικά χαμηλότερης ποιότητας». Η πρακτική αυτή ωστόσο, σύμφωνα με τον ίδιο, ενέχει σοβαρούς κινδύνους.
Οι κίνδυνοι
Οπως προειδοποιεί ο κ. Δαράβαλης, «η κακή χρήση ή η λάθος τοποθέτηση του υαλουρονικού μπορεί να προκαλέσει νέκρωση του προσώπου ή ακόμα και τύφλωση. Δεν υπάρχει γιατρός που δεν κινδυνεύει από την πιθανότητα να του συμβεί κάτι άσχημο. Το ζήτημα είναι να είναι σε θέση να το αντιμετωπίσει». Επομένως, όπως υπογραμμίζει ο κ. Δαράβαλης, «αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι έχουν την απαραίτητη εξειδίκευση για να παρέχουν με ασφάλεια τέτοιες υπηρεσίες».
Η αντιπαράθεση γύρω από τις ενέσιμες θεραπείες, όμως, δεν περιορίζεται στις ειδικότητες που διεκδικούν το δικαίωμα εφαρμογής τους. Καθώς οι θεραπείες αυτές γίνονται ολοένα και πιο δημοφιλείς, οι προβληματισμοί γύρω από την ποιότητα και την εποπτεία των εφαρμογών τους φέρνουν στο προσκήνιο νέες πτυχές του προβλήματος. Ο κ. Δαράβαλης επισημαίνει ότι αυτή η ανεξέλεγκτη ζήτηση για ενέσιμες θεραπείες συνοδεύεται από φαινόμενα που απαιτούν αυστηρότερες ρυθμίσεις και ελέγχους. «Αυτή η τάση έχει δημιουργήσει προβλήματα, καθώς πολλοί ανήλικοι υποβάλλονται σε αισθητικές επεμβάσεις χωρίς να έχουν πλήρη κατανόηση των συνεπειών, ενώ η έλλειψη αυστηρών ελέγχων οδηγεί σε καταχρήσεις», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίζουμε έξαρση από αγόρια ηλικίας 17-18 που ζητούν αισθητικές επεμβάσεις με υαλουρονικό, για να αποκτήσουν γωνίες στο πρόσωπο ή να φανούν πιο αρρενωποί. Εάν όμως τα οστά τους δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως, τέτοιες παρεμβάσεις είναι επικίνδυνες.
Οι επεμβάσεις με υαλουρονικά, συγκεκριμένα, έχουν γίνει ιδιαίτερα δημοφιλείς ανάμεσα σε ανηλίκους, οι οποίοι επιδιώκουν να τροποποιήσουν χαρακτηριστικά του προσώπου τους. «Το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίζουμε έξαρση από αγόρια ηλικίας 17-18 που ζητούν αισθητικές επεμβάσεις με υαλουρονικό, για να αποκτήσουν γωνίες στο πρόσωπο ή να φανούν πιο αρρενωποί. Εάν όμως τα οστά τους δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως, τέτοιες παρεμβάσεις είναι επικίνδυνες. Δυστυχώς, γνωρίζω γιατρούς που το κάνουν, και ακόμα περισσότερο πλήρως ανειδίκευτους επαγγελματίες που δεν έχουν καμία σχέση με την ιατρική», σημειώνει ο κ. Δαράβαλης, σχολιάζοντας ότι ο «πόλεμος» του botox και του υαλουρονικού δεν αφορά μόνο το ποιος έχει το δικαίωμα να εφαρμόζει αυτές τις θεραπείες, αλλά και την ανάγκη διασφάλισης της ποιότητας και της ασφάλειας των παρεχόμενων υπηρεσιών.
