«Το ΠΑΣΟΚ ή θα πάει παρακάτω ή θα γίνει αυτό που αγωνίστηκε να μην είναι». Στη φράση αυτή στελέχους από το επιτελείο του Νίκου Ανδρουλάκη αποτυπώνονται η επίγνωση και ο προβληματισμός της δυσχερούς θέσης στην οποία το κόμμα απειλείται να βρεθεί αν δεν ανατραπεί γρήγορα η δημοσκοπική υποχώρηση που καταγράφεται τον τελευταίο καιρό. Αυτό που «αγωνίστηκε να μην είναι» είναι ένα κόμμα χαμηλών προσδοκιών, που θα βολευτεί σε μικρά ποσοστά και σε ρόλο ενός δυνητικού εταίρου σε κάποιο κυβερνητικό σχήμα εάν και εφόσον προκύψει ανάγκη. Η συζήτηση, δηλαδή, που γινόταν πριν από τις εκλογές του 2019, με τη Χαριλάου Τρικούπη να καλείται να απαντήσει εάν θα έμπαινε σε κυβέρνηση συνεργασίας με τον ΣΥΡΙΖΑ ή με τη Ν.Δ. Και το να «πάει παρακάτω» μεταφράζεται στο να πείσει ότι μπορεί να αποτελέσει εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης.
Η κλεψύδρα
Το «καμπανάκι» που χτύπησε από τη μείωση των ποσοστών στις τελευταίες δημοσκοπήσεις είναι ηχηρό. Και μπορεί να καταγράφει απώλειες και το κυβερνών κόμμα, ωστόσο, στη Χαριλάου Τρικούπη κοιτάζουν το ημερολόγιο και διαπιστώνουν ότι ο χρόνος που απομένει μέχρι τις επόμενες εκλογές, εφόσον η κυβέρνηση τηρήσει τη δέσμευση εξάντλησης τετραετίας, είναι λίγος: μόλις δύο χρόνια, διάστημα στο οποίο το ΠΑΣΟΚ θα πρέπει να πορευθεί χωρίς περιθώριο για λάθη και με διορθώσεις «εν πτήσει», όπως επισημαίνεται.
Η κλεψύδρα ήδη αδειάζει. Το ερώτημα είναι αν ο χρόνος είναι αρκετός και αν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένη η συντεταγμένη πορεία όλων στην κατεύθυνση διόρθωσης των αδυναμιών.
Υπάρχει μια αντίφαση σε αυτά που εντοπίζονται ως βασικές αιτίες της δημοσκοπικής υποχώρησης στη δεδομένη συγκυρία: Από τη μία, με επίκεντρο τα Τέμπη, το ΠΑΣΟΚ, όπως και η Ν.Δ. και ο ΣΥΡΙΖΑ, δείχνουν να χάνουν δυνάμεις από μια μερίδα της εκλογικής βάσης που θεωρεί ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση αντικατοπτρίζονται οι διαχρονικές παθογένειες του κράτους και στρέφει την πλάτη στα κόμματα που άσκησαν διακυβέρνηση, επιλέγοντας να κατευθυνθεί προς τα πιο μικρά κόμματα. Την ίδια στιγμή, όμως, φαίνεται ότι το κόμμα χάνει δυνάμεις και από μια μερίδα ψηφοφόρων που στράφηκαν προς αυτό, αλλά στην πορεία δεν δείχνουν να πείθονται ότι αποτελεί εναλλακτική διακυβέρνησης. Για κάποιους, δηλαδή, το ΠΑΣΟΚ είναι ένα κόμμα που κυβέρνησε και μοιράζεται τις «αμαρτίες» του πολιτικού συστήματος, ενώ για κάποιους άλλους δεν πείθει απολύτως για την ικανότητά του να αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης.
Ετερο σημείο αδυναμίας είναι το στελεχικό δυναμικό του κόμματος. «Δεν είναι το ΠΑΣΟΚ στη φάση που είχε 15 πολύ ισχυρά ονόματα, στελέχη πρώτης γραμμής, με εμπειρία σε θέσεις εξουσίας, με επικοινωνιακή επάρκεια, με εξοικείωση σε συχνές εμφανίσεις σε μέσα ενημέρωσης, που να τους δίνει επικοινωνιακή άνεση», παρατηρεί στέλεχος του επικοινωνιακού επιτελείου, που συχνά καλείται να διαχειριστεί μικρότερες ή μεγαλύτερες κρίσεις από άστοχες δηλώσεις ή τοποθετήσεις που δεν αντικατοπτρίζουν την κεντρική «γραμμή».
Και, βεβαίως, υπάρχει και η σκόπιμη πολυφωνία. Οι διαφοροποιήσεις που γίνονται ξεκάθαρα ως κριτική στις επιλογές της ηγεσίας ή για να υπογραμμιστεί η αποστασιοποίηση από αυτές. Κάποιοι, λοιπόν, είναι άπειροι, κάποιοι άλλοι λειτουργούν σκόπιμα με βάση την εξυπηρέτηση προσωπικής ατζέντας. Για παράδειγμα, η κοινή εμφάνιση μέσω αρθρογραφίας των Παύλου Γερουλάνου και Χάρη Δούκα πυροδότησε σενάρια για υπό διαμόρφωση μέτωπο απέναντι στην ηγεσία. Δεν φαίνεται, ωστόσο, να υπάρχει ρεαλιστική βάση σε αυτές τις εκτιμήσεις, καθώς δεν δείχνει να έχει βρεθεί έδαφος για μεταξύ τους συμπόρευση, μια και υπάρχουν σοβαρές διαφορές στον τρόπο που «διαβάζουν» τις εξελίξεις.
Αν κάτι διασώζει την κατάσταση είναι ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δείχνει –τουλάχιστον για την ώρα– να μπορεί να διατηρήσει τη δεύτερη θέση έχοντας αρκετή διαφορά από τα υπόλοιπα κόμματα. Ομως, αναγνωρίζεται ότι θα πρέπει να αρχίσει να παρουσιάζει εκ νέου δυναμική ανόδου στα ποσοστά του, προκειμένου να αποφύγει την καταβύθιση στην εσωστρέφεια.
Ως πρώτη επιδίωξη σε αυτή την κατεύθυνση είναι να καταφέρει η Χαριλάου Τρικούπη να ξεφύγει από την ομαδοποίηση που συνειδητά το κυβερνών κόμμα κάνει για τα κόμματα της αντιπολίτευσης, αποδίδοντας σε όλα τοξικότητα και μικροπολιτικά κίνητρα σε σχέση με την υπόθεση των Τεμπών. «Πρέπει να απαντήσουμε πειστικά σε αυτό, δείχνοντας ότι είμαστε ένα κόμμα με σοβαρή προσέγγιση σε όλο το φάσμα της πολιτικής, που δεν κινούμαστε μονοθεματικά γύρω από τα Τέμπη, αλλά έχουμε μια συνολική πολιτική πρόταση, απαντήσεις για τα μεγάλα προβλήματα της καθημερινότητας και στρατηγική που μας διαφοροποιεί από τα μικρότερα κόμματα, αλλά και από τις κυβερνητικές επιλογές της Ν.Δ.».
«Πρέπει να απαντήσουμε πειστικά σε αυτό, δείχνοντας ότι δεν κινούμαστε μονοθεματικά γύρω από τα Τέμπη, αλλά έχουμε μια συνολική πολιτική πρόταση».
Προειδοποιήσεις
Οσον αφορά το εσωκομματικό τοπίο, οι πληροφορίες αναφέρουν ότι πέρα από τις δημόσιες αναφορές του Νίκου Ανδρουλάκη στην ανάγκη να συστρατευθούν όλοι στην κοινή προσπάθεια και την προειδοποίηση ότι δεν θα ανεχθεί υπονόμευσή της, έχουν γίνει και σε προσωπικό επίπεδο παρεμβάσεις προς ορισμένα στελέχη που θεωρήθηκε ότι βρίσκονται πολύ κοντά στο να ξεπεράσουν τα όρια.
Εχουν γίνει και σε προσωπικό επίπεδο κρούσεις προς ορισμένα στελέχη που θεωρήθηκε ότι βρίσκονται πολύ κοντά στο να ξεπεράσουν τα όρια της κριτικής.
