Δαφνί: Ικανότητα καταλογισμού και νοσηλεία– Διευκρινίσεις του υφυπ. Υγείας

Για το έγκλημα που διαπράχθηκε στην Πολυδύναμη Νοσηλευτική Μοναδα Ψυχικής Υγείας Αττικής (τέως ΨΝΑ) στο Δαφνί, από ασθενή νοσηλευόμενο τοποθετήθηκε ο υφυπουργός Υγείας, Δημήτρης Βαρτζόπουλος.

Συγκεκριμένα, σχετικά με την αντιμετώπιση των ψυχιατροδικαστικών περιστατικών, ο υφυπουργός αναφέρει αρχικά ότι «προς αποφυγή οιουδήποτε στιγματισμού θα πρέπει να λεχθεί ότι εγκλήματα κατά της ζωής διαπράττονται από ψυχικώς πάσχοντες σπανιότερα από ό,τι από τον γενικό πληθυσμό. Υποτροπές μάλιστα από ασθενείς υπό θεραπεία είναι σπάνιες». 

Σύμφωνα με τον κ. Βαρτζόπουλο «οι ασθενείς με ψυχικές νόσους, που έχουν διαπράξει έγκλημα, διακρίνονται σε δύο κατηγορίες ανάλογα με την ικανότητα του καταλογισμού, δηλαδή την ικανότητα να αντιλαμβάνονται το άδικο της πράξης τους και να ενεργούν σύμφωνα με την αντίληψη αυτή». 

«Παραβατικοί ψυχιατρικοί ασθενείς με ικανότητα καταλογισμού, δηλαδή με ακέραια ή μειωμένη υπευθυνότητα για τις πράξεις τους, νοσηλεύονται ως ποινικοί κρατούμενοι στην ειδική ψυχιατρική νοσηλευτική μονάδα του Σωφρονιστικού Καταστήματος Κορυδαλλού. Αυτή, από την 1η Φεβρουαρίου 2025, με την εφαρμογή του Νόμου 5129/24, λειτουργεί πλέον ως σύγχρονη ψυχιατροδικαστική μονάδα τεσσάρων κλινικών, με ειδική επιστημονική διεύθυνση και έξι έμπειρους στην ψυχιατροδικαστική, ψυχιάτρους, που θα αυξηθούν σύντομα σε εννέα, υπό την ευθύνη του 2ου Περιφερειακού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας του υπουργείου Υγείας. Ηδη ανακοινώσαμε, σε συνεργασία με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, τη δημιουργία νοσηλευτικής μονάδος γυναικών στο Σωφρονιστικό Κατάστημα Ελαιώνα Θηβών και θα ακολουθήσει το ταχύτερον δυνατόν και ειδική νοσηλευτική μονάδα για ανήλικους στα ΣΚ Αυλώνα είτε Βόλου», συνεχίζει ο υφυπουργός και προσθέτει:

«Οταν το δικαστήριο (κατόπιν ειδικής πραγματογνωμοσύνης) κρίνει ότι ο δράστης στερείται ικανότητος καταλογισμού, τότε παύει κάθε ποινική δίωξη εναντίον του (αρθ 34 ΠΚ), θεωρείται δηλαδή απλώς ασθενής, και εφαρμόζονται τα συνήθη θεραπευτικά μέτρα (αρθ 69 ΠΚ), όπως ορίζει ο νόμος, είτε σε ειδικά τμήματα “ακαταλόγιστων” (όπως στο τέως ΨΝΘ), είτε στις συνήθεις ψυχιατρικές κλινικές των πολυδυνάμων ψυχιατρικών μονάδων (τέως ΨΝΑ και Δρομοκαΐτειο) και των γενικών νοσοκομείων. Οι διεθνείς συμβάσεις προστασίας των δικαιωμάτων των ασθενών είναι σαφέστατες επ’ αυτού. 

»Βεβαίως εν προκειμένω τα περιστατικά αυτά χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση, δηλαδή εξειδικευμένη εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού. Αυτό στη χώρα μας προβλέπεται μεν (τρίμηνη εκπαίδευση στην Ψυχιατροδικαστική κατά τη λήψη της ειδικότητας) αλλά δυστυχώς δεν υλοποιείται στον βαθμό, που θα έπρεπε, λόγω ελλείψεως επαρκών ειδικών θεραπευτικών κέντρων. Τέτοια εκπαίδευση προσφέρουν σήμερα μόνον οι πανεπιστημιακές ψυχιατρικές κλινικές της χώρας και το ειδικό  τμήμα “ακαταλογίστων” περιστατικών στο τέως Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης (που και αυτό βέβαια έχει τον συνήθη χαρακτήρα μιας κοινής ψυχιατρικής κλινικής). 

»Για να αντιμετωπίσουμε αυτήν την ανάγκη εκπαιδεύσεως των ιατρών, ήδη οργανώνουμε, σε άμεση συνέργεια με τη Γενική Γραμματεία του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, την εκπαίδευση ειδικευόμενων ψυχιάτρων στα Σωφρονιστικά Καταστήματα όλης της χώρας. Για την εξίσου απαραίτητη εκπαίδευση όλων των λειτουργών υπηρεσιών ψυχικής υγείας ενηλίκων και ανηλίκων ωριμάζουμε προς προκήρυξη ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Ψυχιατροδικαστική.

»Η δημιουργία του Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας, που λειτουργεί πλέον εδώ και μερικές εβδομάδες από τις αρχές Φεβρουαρίου 2025, θα αλλάξει ουσιαστικά και ριζικά τον τρόπο περίθαλψης αυτών των ασθενών. Η μεταρρύθμιση δίνει επιτέλους, ύστερα από δεκαετίες, τη δυνατότητα πλήρους εκσυγχρονισμού των παλαιών ψυχιατρείων, την πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού, και τη δημιουργία κλινικών μέσης νοσηλείας με ψυχιατροδικαστικά τμήματα, όπως και ειδικών ψυχογηριατρικών μονάδων. Μια ανάγκη, που αποτέλεσε εκ των βασικών αιτιών νομοθέτησης του Ν. 5129/24. 

»Τούτο προγραμματίζεται σε συνδυασμό με μεγάλη αύξηση των διαθεσίμων κλινών στις Πολυδύναμες Νοσηλευτικές Μονάδες του ΕΔΥΨΥ, αλλά και, όπου είναι δυνατόν, στις ψυχιατρικές κλινικές των Γενικών Νοσοκομείων. Εν προκειμένω ήδη έχει συμφωνηθεί η ανάθεση στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος των αντίστοιχων μελετών και ενεργειών τη χρήσει χρηματοδοτικών εργαλείων εκ των ΠΕΠ του ΕΣΠΑ αλλά και του Τομεακού Προγράμματος Ανάπτυξης του υπουργείου Υγείας. Συμπληρωματικά προετοιμάζεται η δημιουργία ενιαίας “Ψυχιατροδικαστικής Υπηρεσίας”, ενός Νομικού Προσώπου, που θα αξιολογεί, εποπτεύει και τυποποιεί τις αντίστοιχες ειδικές υπηρεσίες θεραπείας, εκπαίδευσης και πραγματογνωμοσυνών.

»Τρεις δεκαετίες μετά την έναρξή της η Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση, και σε αυτόν τον εξαιρετικά ευαίσθητο τομέα της Ψυχιατροδικαστικής, εισέρχεται στη φάση της ουσιαστικής υλοποίησης».