Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μειώσει κανείς την εκλογή του Ελληνα υπουργού Οικονομικών στην προεδρία του Eurogroup. Ο σχεδόν πατροπαράδοτος, ελληνογενής, τρόπος είναι να αναμηρυκάσει εκείνον τον αραχνιασμένο ισχυρισμό της κρίσης, ότι το όργανο δεν είναι «θεσμικό», δεν το προβλέπουν οι συνθήκες. Ο τύπος του είναι υποδεέστερος της πραγματικής του ισχύος. Οπότε ας κρυφτούμε πίσω από τον τύπο για να ανακυκλώσουμε τον μιζεραμπιλισμό μας.
Ο δεύτερος τρόπος είναι να υποτάξει κανείς την επιτυχία στα συμφραζόμενα της εσωτερικής πολιτικής κουζίνας. Η Αθήνα εργάστηκε για την ανάδειξη του υπουργού της, όχι για να εκπροσωπηθεί εθνικά, αλλά για να πριμοδοτήσει τον ένα δελφίνο της Ν.Δ. έναντι του άλλου. Η εκλογή Πιερρακάκη δεν είναι τόσο νίκη της Ελλάδας, όσο ήττα του Δένδια – και των υπολοίπων που βλέπουν τον ίσκιο τους στη φαντασιακή σειρά διαδοχής. Αυτό που συντελέστηκε την Πέμπτη στις Βρυξέλλες θα μπορούσε έτσι να υποβαθμιστεί σε ένα μητσοτακικό «διαίρει (τη Ν.Δ.) και βασίλευε».
Ομως, η σημασία της συμβολικής ανάρρησης του υπουργού των μέχρι πρότινος αποδιοπομπαίων «χοίρων» –των PIGs– στο πολιτικό διευθυντήριο της οικονομικής και νομισματικής Ενωσης δεν είναι καν μόνο εθνική. Είναι πρωτίστως μια ανέλπιστη ιστορία που αφηγείται την αντοχή και το βάθος της ίδιας της Ενωσης. Περισσότερο και από ένα συμβούλιο όπου καταστρώνονταν και διακηρύσσονταν ντιρεκτίβες, το Eurogroup υπήρξε το αποστακτήριο των εθνικών εγωισμών και των προκαταλήψεων που λίγο έλειψε να αποδειχθούν διαλυτικά για το κοινό, υπερεθνικό εγχείρημα. Εκεί έφταναν όλα τα αρχαϊκά στερεότυπα και οι «επαρχιακές» καχυποψίες για να μεταμφιεστούν σε δημοσιονομικές ορθοδοξίες. Εκεί εν τέλει ήταν και η σκηνή του πολιτικού ανταγωνισμού, όπου, στην κορύφωση της κρίσης, οι εκπρόσωποι έπαιρναν περιωπή εθνικής φιγούρας: ο στυγερός Γερμανός «σωφρονιστής», ο Ολλανδός «καλβινιστής», ο αβρός Γάλλος ισορροπιστής – και ο Ελληνας καραγκιόζης, που τους ηχογραφούσε.
Κι όμως. Οπως απέδειξε το κλείσιμο του κύκλου που γράφτηκε την Πέμπτη, αυτή η σκηνή δεν ήταν μια στείρα Βαβέλ. Ηταν ένας δημοκρατικός αντιδραστήρας, που, μέσα από υπερβολές, αντιφάσεις και συγκρούσεις, κατάφερε να κρατήσει αρραγές το ιστορικό εγχείρημα.
Ακόμη κι εκείνοι που στα απομνημονεύματά τους δεν κρύβουν τώρα τη νοσταλγία τους για την αδρεναλίνη εκείνης της περιπέτειας –ζωγραφίζοντάς την, εκ των υστέρων, ως έπος, με τους ίδιους δεμένους στο κατάρτι– μαρτυρούν εν τέλει ασυναίσθητα τη μεγάλη ισχύ της Ευρώπης: Αν «βαπτιστείς» σε αυτήν, δεν μπορείς να βγεις. Ακόμη κι αν ξεκινήσεις να πολιτεύεσαι εναντίον της σαν σαμποτέρ, εκείνη θα βρει τον τρόπο να σε αφομοιώσει.
Η εκλογή Πιερρακάκη είναι βεβαίως και μια στιγμή εθνικής χαρμολύπης. Μαζί με την αγαλλίαση και αυτό που κατά κόρον ονομάστηκε «δικαίωση» των συλλογικών κόπων, θυμίζει και τη σπατάλη εθνικής ενέργειας. Θυμίζει ότι, αντί να βρούμε τη γρήγορη έξοδο από τη χρεοκοπία, όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία, ακόμη και η αδελφή Κύπρος, κάψαμε μια ολόκληρη γενιά. Την έκαψε το πολιτικό σύστημα που –σε όλες του τις εκδοχές, ακόμη και στις οπισθοδρομικές που εμφανίζονταν ως «αντισυστημικές»– μετέτρεπε την πολιτική του αποτυχία σε οικονομικό αδιέξοδο.
Οι μορφές εκείνου του συστήματος είναι ακόμη εδώ – με το ένα πόδι στο παρασκήνιο και το άλλο έτοιμο να πατήσει στο προσκήνιο. Είναι εδώ και προφητεύουν αδιέξοδα. Γιατί μόνο μέσα σε αυτά μπορούν να υπάρξουν.
Περεστρόικα
Δεν θέλει απλώς να βάλει την Ευρώπη να πληρώσει – δασμούς και εξοπλισμούς. Θέλει να την αλλάξει, πριμοδοτώντας τις δυνάμεις που την υποσκάπτουν εκ των έσω. Σε αυτό συνοψίζεται το νέο δόγμα Τραμπ. Λεπέν, Φάρατζ, Ορμπαν, Εναλλακτική για τη Γερμανία. Ενας βουλευτής, μάλιστα του κόμματος, που διεκδικεί την αντιπροσωπεία του τραμπισμού στη Γερμανία, ο Μαξιμίλιαν Κρα, έγραψε στο Χ: «Η νέα στρατηγική ασφαλείας των ΗΠΑ είναι ένα δώρο. Ο Τραμπ ξεπερνά τις ήδη υψηλές μου προσδοκίες. Για τον Μερτς, τη Φον ντερ Λάιεν & Σία είναι ό,τι ήταν η Περεστρόικα για τον Χόνεκερ: το τέλος!». Ο Κρα (με το εύγλωττο στα ελληνικά επώνυμο) μάλλον βιάζεται να χαρεί. Ο δικός του «Γκόρμπι» εννοεί, φυσικά, να προκαλέσει «αλλαγή καθεστώτος» στις δημοκρατίες της Ευρώπης. Αλλά, για να τα καταφέρει, πρέπει πρώτα να σταθεροποιηθεί ο ίδιος στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Και, όπως είναι σήμερα τα πράγματα, δεν μοιάζει και πολύ πιθανό η εξουσία του τραμπισμού να είναι στο εγγύς μέλλον τόσο ισχυρή, ώστε να μπορεί να κάνει και εξαγωγές φρονήματος. Η μαύρη «περεστρόικα» πρέπει πρώτα να πετύχει στην κοιτίδα της.
