Σε μια εποχή έντονων αντιπαραθέσεων, με συγκρούσεις που περιορίζουν τις δυνατότητες συνεννόησης, η πρόσφατη κοινωνική συμφωνία για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας καταδεικνύει ότι μπορούμε να λειτουργήσουμε διαφορετικά στη δημόσια ζωή. Δεν πρόκειται απλώς για μια σημαντική θεσμική πρωτοβουλία. Πρόκειται για ένα συλλογικό επίτευγμα που ξαναγράφει τους όρους με τους οποίους η χώρα μας αντιμετωπίζει τα μεγάλα ζητήματα: όχι με στείρα αντιπαράθεση, αλλά με συνεργασία και συναίνεση.
Από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, είχα ξεκάθαρη θέση: ο χώρος της εργασίας χρειάζεται διάλογο, εμπιστοσύνη και σταθερότητα. Χρειάζεται να ξαναχτίσουμε τις γέφυρες που χάθηκαν σε μια δεκαετία οικονομικής ανασφάλειας και πολιτικής πόλωσης. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συμμετοχή όλων: εργαζομένων, εργοδοτών, πολιτείας.
Η κοινωνική συμφωνία που υπογράψαμε από κοινού με όλους τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους (ΓΣΕΕ, ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ, ΣΒΕ) δεν προέκυψε εύκολα. Ηταν το αποτέλεσμα πολλών μηνών ουσιαστικού, συστηματικού και γόνιμου διαλόγου. Κάθε πλευρά λειτούργησε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με μεγάλη υπευθυνότητα. Οχι για να επιβάλει, αλλά για να ακούσει. Οχι για να περιχαρακώσει το εύλογο και προφανές συμφέρον της, αλλά για να διερευνήσει ευκαιρίες συνεννόησης και συμβιβασμού, συμβάλλοντας έτσι σε μια ισορροπημένη λύση που υπηρετεί το συλλογικό συμφέρον. Και μία λύση που προάγει εν τέλει την κοινωνική συνοχή.
Η στιγμή που όλοι οι κοινωνικοί εταίροι έβαλαν την υπογραφή τους στο ίδιο κείμενο, χωρίς αστερίσκους, ήταν πραγματικά μια στιγμή ιστορική. Εδειξε ότι η σύνθεση και η συναίνεση δεν είναι έννοιες θεωρητικές, αλλά μπορούν να έχουν απτό αποτέλεσμα. Εδειξε ότι μπορούμε τελικά να βρίσκουμε κοινό έδαφος ακόμη και σε ζητήματα που παραδοσιακά προκαλούσαν σφοδρές αντιπαραθέσεις.
Η Ελλάδα μπορεί να κάνει μεγάλα βήματα όταν επιλέγει συνειδητά την ευκαιρία συνεννόησης. Οταν προκρίνουμε την κοινή ευθύνη με στόχο το συλλογικό καλό και όχι τον εφήμερο εντυπωσιασμό της στείρας αντιπαράθεσης.
Η ουσία των παρεμβάσεων που συμφωνήθηκαν –οι βάσεις για τη σύναψη και επέκταση περισσότερων Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας, η πλήρης προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων μετά τη λήξη μιας Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυση των συλλογικών διαφορών– δεν συνιστούν απλώς δικλίδες τεχνικής φύσης, αλλά έχουν ευρύτερη θεσμική διάσταση. Είναι πλέγμα κανόνων και μηχανισμών που, αφενός, οδηγούν σε μεγαλύτερη ασφάλεια για τους εργαζομένους και προοπτικά σε απόδοση μεγαλύτερου μεριδίου της οικονομικής ανάπτυξης και, αφετέρου, οδηγούν σε μεγαλύτερη σταθερότητα, προβλεψιμότητα και ενίσχυση του ανταγωνισμού για τις επιχειρήσεις. Οσο πιο καθαροί είναι οι κανόνες και όσο πιο δυνατή η θεσμική τους νομιμοποίηση, τόσο πιο σταθερό και προβλέψιμο γίνεται το περιβάλλον της οικονομίας και τόσο περισσότερη εμπιστοσύνη καλλιεργείται στις εργασιακές σχέσεις.
Η σημασία της κοινωνικής συμφωνίας υπερβαίνει το πεδίο των εργασιακών σχέσεων. Αφορά τη λειτουργία της Δημοκρατίας μας. Αποδεικνύει ότι το κράτος μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την εύρεση πεδίων σύγκλισης και ως εγγυητής εμπιστοσύνης. Οτι ο διάλογος, όταν είναι πραγματικός και όχι προσχηματικός, μπορεί να γίνει εργαλείο ανάπτυξης, σταθερότητας και κοινωνικής συνοχής.
Εχω την πεποίθηση ότι η Ελλάδα μπορεί να κάνει μεγάλα βήματα όταν επιλέγει συνειδητά την ευκαιρία συνεννόησης. Οταν επιλέγουμε να ακούσουμε, πριν να μιλήσουμε. Οταν προκρίνουμε την κοινή ευθύνη με στόχο το συλλογικό καλό και όχι τον εφήμερο εντυπωσιασμό της στείρας αντιπαράθεσης. Υπό το πρίσμα αυτό, η κοινωνική συμφωνία σηματοδοτεί ένα αποφασιστικό και σημαντικό βήμα προς μια πιο ώριμη θεσμικά εποχή. Είναι μια συλλογική παρακαταθήκη ότι η επιλογή της σύνθεσης και της συνεργασίας δεν συνιστά αδυναμία, αλλά δύναμη. Και ότι τελικά αυτά που μας ενώνουν είναι πολλά περισσότερα από αυτά που μας χωρίζουν.
*Η κ. Νίκη Κεραμέως είναι υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
