Τι είναι η εξωτερική πολιτική μιας χώρας που τίθεται αυτομάτως στο πλευρό εκείνου που αμύνεται σε μια παράνομη εισβολή; Είναι ηθική ή απλώς αφελής; Στην αρχή ακουγόταν και αυτό το επιχείρημα: Οτι ο υπερβολικός πόνος που μας είχε πιάσει με τους Ουκρανούς, θα διακινδύνευε τη θέση της χώρας, καταστρέφοντας, αρχικώς, το στρατηγικό αντέρεισμα της σχέσης μας με τη Ρωσία, ενώ, σε δεύτερο χρόνο, θα μας αποξένωνε και από τη φιλοπουτινική κυβέρνηση Τραμπ. Οι αρχές μας –εμπνευσμένες και από το τραύμα του Αττίλα– αντιστρατεύονταν τα συμφέροντά μας. Πόσο θα μας κόστιζε η καλοσύνη μας στο Ουκρανικό;
Και τώρα; Τώρα που η άστατη τραμπική εξουσία αναγκάζεται να προσαρμοστεί στην πραγματικότητα του Πούτιν, εγκαταλείποντας τη χίμαιρα μιας «γρήγορης» ειρήνης που θα επιτυγχανόταν χάρη στη χημεία των προσώπων· τώρα που οι Αμερικανοί επιστρέφουν στην περιοχή για μπίζνες, επενδύοντας στο σχέδιο παράκαμψης των Στενών (βλέπε και της Τουρκίας) διά της Ελλάδας, δεν ήρθαν οι τροχιές των ηθικών αρχών να συναντήσουν τους «διαδρόμους» του συμφέροντος;
Θα είχε η Ελλάδα τη δυνατότητα να διεκδικήσει σήμερα τη γεωπολιτική της αναβάθμιση, αν είχε προσπαθήσει να τηρήσει έναντι της Ουκρανίας μια στάση επιτήδειου ουδέτερου; Υπάρχει ζωντανή απάντηση στο ερώτημα και είναι η Τουρκία. Τότε, στην αρχή του πολέμου, πολλοί επικαλούνταν τον επαμφοτερισμό του Ερντογάν μεταξύ Μόσχας και Δύσης ως «στρατηγικό» υπόδειγμα. Θα έλεγαν το ίδιο και σήμερα;
Σήμερα, βέβαια, δεν είναι δύσκολο στους κήρυκες του κυνισμού και του συμφέροντος να επιστρέφουν σε μια ηθικολογία στην εξωτερική πολιτική. Η κυβέρνηση του Ζελένσκι, λέει, είναι διεφθαρμένη και δεν θα έπρεπε η Ελλάδα να λερώνει τα χέρια της συνάπτοντας συμφωνίες μαζί της. Η διπλωματία μας θα έπρεπε να έχει ως πρόταγμα τι; Την κάθαρση στο Κίεβο;
Αυτοί που ζητούσαν από την Ελλάδα να δει μόνο το συμφέρον της, τώρα της ζητούν να δει τις αρχές της.
Η παλινδρόμηση μεταξύ Realpolitik και κηρύγματος αρχών δείχνει ότι και η πρώτη και το δεύτερο είναι απλώς τρόποι για να ντύνεται κάθε φορά η ίδια προκατάληψη. Για κάποιους στην Αθήνα, ο Πούτιν έχει πάντα δίκιο, είτε αυτό το «δίκιο» συμφέρει την Ελλάδα, είτε η ταύτιση μαζί του θα σημαίνει τον παραγκωνισμό της.
Ο χρόνος έδειξε τις αντιφάσεις –και τα αληθινά κίνητρα– των απολογητών του εισβολέα. Για την Ελλάδα στο Ουκρανικό δεν υπήρχε εξαρχής άλλος δρόμος. Δεν υπήρχε καν δίλημμα μεταξύ στρατηγικής και ηθικής, γιατί οι αρχές στην εξωτερική πολιτική δεν μπορούν καν να νοηθούν εκτός του στρατηγικού πλαισίου της δυτικής συμμαχίας. Δεν μπορούν να υπάρξουν στον κόσμο του Πούτιν.
Ο ιστορικός ορίζοντας αυτής της στρατηγικής είναι τόσο βαθύς που τα πρόσωπα μπορεί στο τέλος να μοιάζουν με υποσημειώσεις. Με ή χωρίς, πριν και μετά τον Ζελένσκι η Ελλάδα είναι με την Ουκρανία. Δεν τάσσεται. Είναι.
