Ειπώθηκε για να γίνει; Ή ειπώθηκε απλώς για να έχει ειπωθεί; Διπλωματία θα ήταν και το δεύτερο: Να έχει εξαγγελθεί η πρόθεση για τη διενέργεια μιας πενταμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο, όχι επειδή η Αθήνα πιστεύει ότι είναι ρεαλιστικό το ενδεχόμενο πραγματοποίησής της, αλλά επειδή έβλεπε την πρωτοβουλία να έρχεται και δεν ήθελε να φανεί ότι η ίδια σύρεται από αλλότριες προτεραιότητες. Κυρίως, δεν ήθελε η ίδια να φορτωθεί στο τέλος το βάρος μιας άρνησης.
Η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι Αιγαίο. Δεν υπάρχει νοτίως και ανατολικώς της Κρήτης κανένα αρχιπέλαγος με κατοικημένα νησιά που περιπλέκει τη χάραξη θαλασσίων ζωνών. Ετσι θα έβλεπαν τον χάρτη γείτονες με καλή πίστη και κοινή λογική, χωρίς τα χρωματιστά γυαλιά των μεγαλοϊδεατισμών.
Η Ανατολική Μεσόγειος δεν είναι Αιγαίο και για έναν επιπλέον λόγο: Στην ανοιχτή θάλασσα έχουν ήδη ενεργοποιηθεί ενεργειακά συμφέροντα. Εχουν αρχίσει να επενδύονται κεφάλαια. Στο ανατολικό άκρο της λεκάνης, υπάρχουν ήδη ώριμα ενεργειακά εγχειρήματα, που λειτουργούν ως προηγούμενο επιτυχούς εκμετάλλευσης. Τα ήρεμα νερά στην Ανατολική Μεσόγειο δεν είναι απλώς ένα ζήτημα στον διμερή γεωπολιτικό ανταγωνισμό για την κυριαρχία στη θάλασσα. Είναι πεδίο για μπίζνες, από αυτά που θέτουν σε κίνηση τη συναλλακτική εξωτερική πολιτική των «νέων» Ηνωμένων Πολιτειών. Ο κοινός τόπος ότι η Αμερική του Τραμπ θα αποσυρόταν από τη διεθνή σκηνή, έχει ήδη διαψευστεί. Οπου υπάρχει χώρος για «ντιλάρισμα», έχει συμβεί το αντίθετο: Αναπτύσσεται ταχύτατα και ωμά ένας παρεμβατισμός που δεν έχει χρεία πρωτοκόλλων.
Πόσο κακή ιδέα είναι μια διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο;
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η Αθήνα αισθάνθηκε προφανώς ότι δεν είχε την πολυτέλεια να περιμένει. Ηδη από τις πρώτες ώρες της εκδήλωσης της πρωτοβουλίας, σε επίπεδο προθέσεων, φάνηκε η δυσκολία της, με την τουρκική απαίτηση συμμετοχής και των Τουρκοκυπρίων. Φάνηκαν και οι πιθανές της παρενέργειες, όπως με τον αποκλεισμό του Ισραήλ, καθώς για να είναι έστω και ελάχιστα πειστική η πρόταση δεν μπορούσε να το περιλαμβάνει.
Είναι όμως τόσο κακή η ιδέα; Δεν ακούγεται έξυπνο να δοκιμάσουμε μια διευθέτηση με την Τουρκία εκεί που γεωγραφικά και ιστορικά τα πράγματα είναι πολύ απλούστερα απ’ ό,τι στο Αιγαίο; Δεν θα ήταν σκόπιμο να επιχειρηθεί αυτή η προσέγγιση όχι μόνο διμερώς, αλλά με τον γεωπολιτικό ίσκιο και άλλων παικτών όπως η Αίγυπτος; Δεν θα λειτουργούσε η εφαρμογή του διεθνούς δικαίου με πραγματική άσκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων ως κλειδί και για τις άλλες διαφορές που έχουν σαπίσει στο χρονοντούλαπο;
Το πιθανότερο είναι ότι δεν θα το μάθουμε ποτέ. Οσα φαντάζουν εύκολα στο χαρτί, με την Τουρκία γίνονται πιο δύσκολα στην αληθινή ζωή. Εννοιες όπως η λογική, το δίκαιο και το αμοιβαίο συμφέρον, υπάρχουν μόνο για να διανθίζουν τη δικηγορική ευφράδεια του υπουργού Εξωτερικών.
