Οταν ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διακηρύττει ότι θέλει τη Γροιλανδία ή ότι θα απολύει τους χοντρούς στρατηγούς, φαίνεται παρωχημένη μια ανάλυση της εκλογικής συμπεριφοράς με βάση το θεώρημα του μέσου ψηφοφόρου (median voter theorem, D. Black) που βλέπει το πολιτικό φάσμα σαν μια ευθεία γραμμή με το Κέντρο ανάμεσα στα δύο άκρα.
Πόσο μάλλον όταν στη χώρα μας, συνήθως, οι αναθεωρήσεις στην πολιτική επιστήμη φτάνουν με πολυετή καθυστέρηση, ενώ δεν μπορεί καν να αποτελέσει βάση της ανάλυσης η στατιστική, όταν, για παράδειγμα, στις ευρωεκλογές (2024) ήταν καταγεγραμμένοι 9,8 εκατομμύρια ψηφοφόροι, δηλαδή κάτι λιγότεροι από τον συνολικό πληθυσμό (9.910.634 την 1η Οκτωβρίου, βάσει της επεξεργασίας των τελευταίων δεδομένων των Ηνωμένων Εθνών από το Worldometer).
Η εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων που βρίσκεται σε εξέλιξη έχει αφαιρέσει 441.000 ονόματα, όταν –κατ’ εκτίμησιν ειδικών– ο πραγματικός αριθμός θα είναι, τελικά, κάτω από 8 εκατομμύρια και πάνω από 7,5, αν και όταν ολοκληρωθεί το έργο.
Επομένως, δεν ξέρουμε καν πόσοι είναι οι ψηφοφόροι για να εντοπίσουμε, με σχετική ακρίβεια, τους κεντρώους. Ο Δημήτρης Κατσαντώνης, πρόεδρος της εταιρείας ερευνών To the point, αναφέρεται σε ένα 20% με βάση τον αυτοπροσδιορισμό, το οποίο μπορεί να επηρεάσει καθοριστικά το εκλογικό αποτέλεσμα με δεδομένο ότι πρόκειται για τους πολίτες που μετακινούνται, κατά κανόνα, μεταξύ των δύο πρώτων κομμάτων.
Στις εκλογές του 2023 το Κέντρο κέρδισε ο Κυρ. Μητσοτάκης, στις ευρωεκλογές την πρωτιά είχε το ΠΑΣΟΚ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που μελετά ο Δ. Κατσαντώνης, αυτός ο συσχετισμός διατηρείται ακόμη, με τον Αλ. Τσίπρα να έχει ελάχιστη διεισδυτικότητα σε αυτόν τον χώρο (3%) παρά το εν εξελίξει rebranding.
Πολλοί κεντρώοι, οι αθόρυβοι, φαίνεται πως κρύβονται στην αδιευκρίνιστη ψήφο των δημοσκοπήσεων και μπορεί, τελικά, να καταμετρηθούν στην αποχή. Αυτό κάνει πιο δύσκολη την προσέγγισή τους.
Ο Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης (ΕΚΠΑ), σημειώνει ότι «είναι πρόχειρο να ορίσουμε τον “κεντρώο” ως ψηφοφόρο κομμάτων στο ενδιάμεσο Αριστεράς – Δεξιάς. Αν όλα τα κόμματα βρίσκονται στα αριστερά, όπως στη μεταδικτατορική Πορτογαλία της δεκαετίας του ’70, τότε το σοσιαλιστικό κόμμα (PSP) ήταν κεντρώο, αφού το δεξιότερο ήταν το σοσιαλδημοκρατικό (PSD). Εξίσου πρόχειρο είναι να ορίσουμε τον κεντρώο ως οπαδό της μετρημένης αναδιανομής εισοδήματος, γιατί, στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες, κάποτε οι δεξιοί τάσσονταν υπέρ της ελάχιστης, ενώ οι αριστεροί υπέρ της εκτεταμένης αναδιανομής». Και εξηγεί: «Πλέον, στην πολιτική επιστήμη, δεν κατατάσσουμε τους ψηφοφόρους μόνο με βάση τις αναδιανεμητικές προτιμήσεις τους. Τους κατατάσσουμε ταυτόχρονα στο φάσμα “κοινωνικοπολιτικά φιλελεύθερος” – “κοινωνικοπολιτικά αυταρχικός”, ένα φάσμα προσωπικής κουλτούρας. Οπότε ο κεντρώος ψηφοφόρος μπορεί να είναι κεντρώος ως προς την αναδιανομή, αλλά ακραίος ως προς το τι πιστεύει για το έθνος, τον γάμο κ.λπ. Πάντως ο κεντρώος είναι θεσμολάτρης. Χωρίς να είναι μετριοπαθής, γιατί υπάρχουν και φανατικοί κεντρώοι, θέλει να λειτουργούν οι θεσμοί. Θα κερδίσει την ψήφο του, όποιο κόμμα τον πείσει για αυτό».
Για τη Ν.Δ. αυτή δεν είναι μια ευνοϊκή συνθήκη, με δεδομένα τα σκάνδαλα διαφθοράς και τα προβλήματα στη λειτουργία του κράτους δικαίου. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, όμως, αναζητώντας το βλέμμα του κεντρώου ψηφοφόρου, μπορεί να επικαλεστεί την εξάντληση της τετραετίας (που επιδιώκει) και τη διατήρηση του εκλογικού νόμου.
Ο Νίκος Ανδρουλάκης θα ενίσχυε τη διαπραγματευτική του θέση, αν υπήρχε μεγαλύτερη θεσμικότητα μέσα στο ΠΑΣΟΚ, για παράδειγμα, αν λειτουργούσαν στοιχειωδώς οι συλλογικές διαδικασίες. Αλλά και αν μπορούσε να πείσει ότι στα θέματα διαφάνειας το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης έχει πραγματικά αλλάξει.
Δύσκολο είναι να βρει κανείς κεντρώο στις νεότερες ηλικίες (17-34), ενώ οι συνταξιούχοι είναι οι πιο επιρρεπείς σ’ αυτόν τον αυτοπροσδιορισμό. Και επειδή οι συνταξιούχοι στη χώρα μας είναι 2,6 εκατομμύρια σε σύνολο 6 εκατομμυρίων ψηφοφόρων στις τελευταίες εκλογές (2023), δικαιολογείται το ενδιαφέρον που δείχνουν Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ για το Κέντρο και τους συνταξιούχους, μαζί και χωριστά.
Αλλά πολλοί κεντρώοι, οι αθόρυβοι, φαίνεται πως κρύβονται στην αδιευκρίνιστη ψήφο των δημοσκοπήσεων και μπορεί, τελικά, να καταμετρηθούν στην αποχή. Αυτό κάνει πιο δύσκολη την προσέγγισή τους. Γιατί σ’ αυτή την γκρίζα ζώνη δεν είναι δημοφιλείς οι επιδοματικές πολιτικές, ούτε η υπόσχεση του 13ου μισθού στο Δημόσιο.
