Σε μια άλλη εποχή, σε μια άλλη χώρα θα σχεδιαζόταν μια αφίσα με μια ροδομάγουλη εργάτρια να ατενίζει τον ουρανό ενός ανέφελου μέλλοντος, ή ένα ρωμαλέο αγρότη να κρατάει μια αρμαθιά στάχυα. Τώρα –που η προπαγάνδα λέγεται επικοινωνία– δεν συγκινεί ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός. Μπορεί όμως να πιάσει ένα app. Βάζεις εισόδημα, τέκνα, ηλικία. Και σου βγάζει το συνολικό ετήσιο όφελός σου από τις φοροαπαλλαγές. Ετσι, χάρη στον «υπολογιστή φόρου» που ανήρτησε και διαφήμισε η κυβέρνηση, μπορείς να ψυχανεμιστείς τις εξαγγελθείσες φοροαπαλλαγές, προτού εφαρμοστούν. Μπορείς να τις φανταστείς, προτού γίνουν βίωμα.
Τι να κάνει και η κυβέρνηση; Είχε δοκιμάσει τα πάντα. Το εύρος των μέτρων που είχε ανακοινώσει στη ΔΕΘ ήταν αντιστρόφως ανάλογο του αντίκτυπου στις δημοσκοπήσεις. Εδωσε πολλά σε πολλούς. Αλλά το όφελος δεν γινόταν αισθητό. Η περίμετρος των απαλλαγών ήταν μεγάλη. Η περίμετρος της κυβερνητικής επιρροής όμως;
Νεωτερικό μέσο στην υπηρεσία ενός αρχαϊκού σκοπού, ο «υπολογιστής φόρου» ήταν η πιο εξεζητημένη προσπάθεια της κυβέρνησης να ανοίξει ξανά το επικοινωνιακό βεληνεκές της. Τι φταίει; Φταίει το μήνυμα; Φταίει το μέσον;
Τίποτε από τα δύο. Ερχεται στη ζωή των κυβερνήσεων μια στιγμή, πέρα από την οποία δεν έχει πια σημασία ούτε τι λες (ποια πολιτική εφαρμόζεις) ούτε πώς το λες (ποιες ευρεσιτεχνίες πειθούς λανσάρεις για να «πουλήσεις» την πολιτική). Στην προκειμένη περίπτωση, η επικοινωνιακή αφλογιστία μπορεί να εξηγηθεί από ένα νέφος δυσπιστίας που η κυβέρνηση άφησε να πυκνώσει γύρω της εξαιτίας των σκανδάλων. Ενθαρρυμένη από την απουσία αντιπολίτευσης, η πλειοψηφία έπεισε τον εαυτό της ότι οι υποθέσεις που υπέσκαπταν την αξιοπιστία της ήταν όλες εφήμερες και διαχειρίσιμες. Καμία κατηγορία δεν ήταν ικανή να την πλήξει καίρια γιατί οι κατήγοροί της παρέμεναν πιο αναξιόπιστοι από την ίδια. Ετσι πλάστηκε η θεωρία του Κολωνακίου: Τα σκάνδαλα είναι παραπολιτικές πλοκές που η σιωπηρή πλειοψηφία του καθημερινού μόχθου δεν έχει την πολυτέλεια να παρακολουθήσει.
Η θεωρία για τη στεγανότητα της πολιτικοδημοσιογραφικής φούσκας των πέντε καφενείων, διαψεύστηκε με την εξάπλωση των δοξασιών για τα Τέμπη (την οποία η κυβέρνηση υποδαύλισε με την αρχική ενοχικότητά της). Απειλεί τώρα να διαψευστεί και στην περίπτωση του ΟΠΕΚΕΠΕ, όπου ένα παίγνιο λίγων «ποιμένων» προκαλεί πολιτικό βραχυκύκλωμα στις πληρωμές ολόκληρου του αγροτοκτηνοτροφικού κλάδου.
Τα σκάνδαλα δεν σε σκοτώνουν – όταν έχεις στέρεη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Δεν σε κάνουν όμως ούτε πιο δυνατό. Η αργή διολίσθηση που μπορεί να προκαλέσουν φάνηκε από το κοντράστ των τελευταίων εικοσιτετραώρων. Την ώρα που η κυβέρνηση επιχειρούσε να μεταδώσει το θετικό της μήνυμα, η Ευρωπαία Εισαγγελέας τύγχανε υποδοχής ροκ σταρ από τα media. Το δικό της μήνυμα βρήκε έδαφος εύφορο και ποτισμένο: Η δικαιοσύνη δεν δουλεύει σωστά, όταν δεν είναι όλοι –κυβερνώντες και κυβερνώμενοι– απέναντί της ίσοι. Δεν μπορείς να έχεις εμπιστοσύνη σε τέτοια δικαιοσύνη.
Το θέαμα ενός εξωτερικού υπηρεσιακού παράγοντα να παραδίδει μαθήματα θεσμικής ορθότητας στο ημέτερο πολιτικό σύστημα ανακάλεσε τις μνήμες της τροϊκανής κηδεμονίας. Τότε τα ελλείμματα ήταν δημοσιονομικά και πολύς κόσμος δυσκολευόταν να πιστέψει ότι υπάρχουν. Τώρα η κοινή γνώμη είναι έτοιμη από καιρό να αναγνωρίσει τα θεσμικά ελλείμματα.
Αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από εισαγόμενους εισαγγελείς – και διαπρύσιους vigillantes. Αλλά γι’ αυτή τη χώρα δεν φταίνε οι εισαγόμενοι. Φταίνε όσοι δημιούργησαν ανάγκες εισαγωγής.
Μάκα
Η πρώτη φθινοπωρινή καταιγίδα ήταν μια λύτρωση για την πόλη. Αυτή την εκ Θεού μπουγάδα περίμεναν τα πεζοδρόμια του κέντρου, που είχαν χαθεί κάτω από στρώσεις μαύρης μάκας. Ακόμη και στις «καλές» γειτονιές –όπου δεν φτάνουν οι εκκρίσεις της επαναστατικής ελευθεριότητας– τα κολλώδη ιζήματα της εγκατάλειψης ήταν αισθητά σε κάθε βήμα. Οι σόλες –και οι μύτες– των Αθηναίων είναι μάρτυρες της νέας αστικής πραγματικότητας. Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, προβάλλει η δημόσια δραστηριότητα του δημοτικού άρχοντος, που δεν έχει την πολυτέλεια να κοιτάξει κάτω, εκεί όπου πατούν τα πόδια του, γιατί τον τραβούν ψηλά τα φτερά του. Τον αποσπούν οι ανησυχίες του για τη δημοκρατία και τον σοσιαλισμό, τα fora και οι βραβεύσεις, οι πρωτοβουλίες του για τη Γάζα και τα Τέμπη, οι ψηφιακές πλατφόρμες και οι προσυνεδριακές φαγούρες του ΠΑΣΟΚ. Ο δήμος για τον δήμαρχο δεν είναι ο σκοπός. Είναι το ενδιάμεσο σκαλοπάτι.
