«Δοξάστε με», έλεγε ο Μπούτιας και έδειχνε το σώμα του στον φακό. «Μπούτιας» ήταν το χαϊδευτικό του. Ο πλήρης, επίσημος τίτλος του ήταν «Μίστερ Εθνικά Πόδια». Το τηλεδικαστήριο που τον αποθέωσε του ξήλωσε μετά τα γαλόνια, υποβαθμίζοντάς τον σε «Μίστερ Μπούτια».
Η φήμη του φαινόταν εφήμερη. Ο θάνατος του Γιώργου Σταυρόπουλου, της παλιάς δόξας του Ερωτοδικείου, έδειξε όμως ότι οι περσόνες της πρώιμης ιδιωτικής τηλεόρασης είχαν αφήσει στην κουλτούρα ένα αποτύπωμα βαθύτερο απ’ ό,τι οι ίδιες προσδοκούσαν. Το θέαμα δεν το είχαν κρατήσει στο υπέδαφος της μνήμης τους μόνο οι άνω των σαράντα, που, στα μέσα της δεκαετίας του ’90, ξενυχτούσαν για να απολαύσουν ζωντανά το τηλεοπτικό τσίρκο. Εχουν προλάβει να εκτεθούν σε αυτό και κάποιοι ανασκαφείς του YouTube, που σκαλίζουν το μιντιακό παρελθόν για καλτ απολιθώματα. Αλλωστε, δεν χρειάζεται να εντρυφήσει κανείς για να μυηθεί στο κόλπο. Αν έχεις δει δέκα λεπτά, είναι σαν να τα έχεις δει όλα.
Το Ερωτοδικείο εμφανίστηκε σε μια εποχή που ήταν ακόμη νωπή η μνήμη της «Δίκης του Αιώνα» – του πρώτου μείζονος πολιτικο-δικαστικού γεγονότος που μεταδόθηκε «λάιβ». Η τρας εκπομπή ήταν μια καρναβαλική αντιστροφή εκείνης της διαδικασίας στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο που λειτούργησε ως αυλαία της μεταπολιτευτικής αθωότητας. Η μεταμεσονύκτια τηλεόραση ξεκρεμούσε από τον αυχένα της μεταπολιτευτικής δημοκρατίας τα «γουνάκια» της σοβαροφάνειας, παριστάνοντας την ψυχοπολιτική ματαίωσή της γυμνή, σαν τα μπούτια του Mr Μπούτια. Στο στούντιο αντικαθρεφτιζόταν το δράμα του δικαστηρίου ως φαρσοκωμωδία. Τον ρόλο του αγέλαστου αρχιδικαστή Κόκκινου ενδυόταν ο χαριτωμένος Λεωτσάκος. Η ίντριγκα μεταβολιζόταν σε ξεκατίνιασμα. Το πραγματικό collapsus του Κουτσόγιωργα κατοπτριζόταν σαν υστερική πόζα με κραυγές και ψευτολιποθυμίες.
Το Ερωτοδικείο υμνείται εκ των υστέρων ως πρωτοποριακός δίαυλος για την ορατότητα των καταπιεσμένων ιδιαιτεροτήτων. Ομως, πόσες ανυπεράσπιστες υπάρξεις διαπομπεύθηκαν για να συντελεστεί αυτή η σατιρική μπουγάδα; Πόσοι σαλοί και αποσυνάγωγοι, κουνιστοί και κουνημένοι, παραδόθηκαν στην κανιβαλική χλεύη του τηλεθεάμονος κοινού, για να εκτονώσουν –διά της χαύνωσης– τις πολιτικές διαψεύσεις του;
Τι να κάνουμε; Ετσι γίνεται στο καρναβάλι. Το φρικιό χρειάζεται για να παραστήσει τη ρευστότητα και τη ρηχότητα της θεσμισμένης τάξης. Το ανοίκειο και εξορισμένο ανθρώπινο υλικό ανεβαίνει στη σκηνή και λατρεύεται, αποκαλύπτοντας ότι το κανονικό είναι μια μάσκα, πίσω από την οποία απωθείται ένα σύμπαν εναλλακτικών ανθρώπινων ιδιοτήτων.
Στο σημερινό αχανές μιντιακό περιβάλλον ο καθένας μπορεί να σκηνοθετήσει το δικό του freak show· να τσιτσιδώσει τον εαυτό του ή να τον υποβάλει σε παραμορφωτικά φίλτρα· να τον πλάσει όπως θέλει και να τον πουλήσει, χωρίς σκηνοθέτες και προαγωγούς. Αυτό είναι, λένε, εκδημοκρατισμός των Μέσων. Αντί να εκμεταλλεύονται άλλοι τη λοξότητα, την εξαργυρώνει ο ίδιος ο φορέας της. Ο Μπούτιας σήμερα θα μπορούσε να πλουτίζει στο TikTok και το OnlyFans, αντί να λιώνει μόνος σαν το ιδρωμένο μέικ απ του.
Πόσο όμως «δημοκρατικός» είναι αυτός ο κατακερματισμός του θεάματος, όπου τη διάδοση της εκποίησης του εαυτού καθορίζει ο αδιαφανής αλγόριθμος; Πώς γίνεται το καρναβάλι συλλογική εμπειρία, όταν το Ερωτοδικείο δεν είναι ένα, αλλά εκατοντάδες χιλιάδες, διαρκώς μεταδιδόμενα ατομικά λάιβ;
Το καρναβάλι είναι χρήσιμο στην κοινωνική τάξη γιατί είναι εφήμερο. Γιατί τελειώνει και με το τέλος του επιβεβαιώνει το καθεστώς που για λίγο ανέτρεψε μόνο τελετουργικά. Στον ψηφιακό κόσμο, όμως, η παράσταση δεν τελειώνει ποτέ. Το καρναβάλι εισβάλλει στην κανονική ζωή, όχι πια σαν ελεγχόμενη διασάλευση, αλλά σαν διαρκής διαταραχή.
Ο Μπούτιας δεν λαθροβιοί. Δεν σχολάει. Πλανηταρχεύει.
Παρέλκυση
Το ερώτημα δεν μπορεί να απευθυνθεί στους ανθρώπους που έχουν προσωπικά συντριβεί από την τραγωδία. Επιβάλλεται όμως να τεθεί στις πολιτικές δυνάμεις που φιλοδοξούν να εκπροσωπήσουν την οδύνη και την αγανάκτηση, μεταβολίζοντάς την σε πολιτικό αίτημα: Πώς υπηρετείται η Δικαιοσύνη από τη διαρκή αναβολή της δίκης; Πώς μπορούν κόμματα που αυτοτοποθετούνται στο κέντρο του δημοκρατικού τόξου να προσπερνούν ως δευτερεύουσα την ανάγκη να αχθεί επιτέλους η υπόθεση στο ακροατήριο και να κριθεί δημόσια – με διαφανή αντιδικία, στην οποία υπάρχει η δυνατότητα να προσκομιστούν και νέες αποδείξεις, να διαταχθούν και νέες εκταφές και πραγματογνωμοσύνες; Ποιο σκοπό εξυπηρετεί η δικονομική παρέλκυση στην προδικασία; Εχουν περάσει κιόλας δυόμισι χρόνια. Αυτά τα χρόνια βοήθησαν ή θόλωσαν την αλήθεια;
