Είχε αργήσει να συμβεί. Πέρασαν εννέα μήνες για να αρχίσει να λειτουργεί η χημεία μεταξύ του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Αμερικανού ομολόγου του. Η υποκατάσταση της εξωτερικής πολιτικής από την προσωπική παρόρμηση –ένα μείγμα ενστίκτου και ατομικού επιχειρηματικού συμφέροντος– έμελλε αργά ή γρήγορα να εκδηλωθεί και έναντι του «αδελφού» καθεστώτος της Τουρκίας.
Σε σύγκριση με την αρχή της πρώτης θητείας, οπότε ο Τραμπ είχε μόνο δημόσιους επαίνους για τον ισχυρό άνδρα της Αγκυρας, ο Ερντογάν έχει δυσκολέψει τον εαυτό του. Η επαμφοτερίζουσα στάση του στο Ουκρανικό δεν θα αποτελούσε εμπόδιο για την παρούσα αμερικανική ηγεσία. Η πλειοδοσία του όμως σε πολεμική ρητορική κατά του Ισραήλ και η «υιοθέτηση» της Χαμάς εξακολουθούν να δυσκολεύουν την αποκατάσταση του συμμαχικού κλίματος με την Ουάσιγκτον.
Βέβαια, όπως έχει δείξει το πρόσφατο παρελθόν, κανένα διπλωματικό εμπόδιο δεν είναι τόσο υψηλό που να μην μπορεί να το υπερκεράσει «η τέχνη του ντιλ» όπως την ασκούν παγκοσμίως, πλέον, η οικογένεια Τραμπ και οι παραφυάδες της. Η πιθανότητα ενός τέτοιου ντιλ φαίνεται ότι ξεκλείδωσε και τις θύρες του Λευκού Οίκου για τον Ερντογάν. Ο ίδιος ο οικοδεσπότης βιάστηκε να πανηγυρίσει για τη συμφωνία αγοράς αεροσκαφών Boeing εκ μέρους της Τουρκίας. Ο Λευκός Οίκος έχει εισιτήριο με ελάχιστη κατανάλωση.
Ακόμη κι αν εξαγοράσεις την εύνοια του ηγεμόνα, δεν έχεις εγγύηση.
Το σκηνικό αυτό της εισβολής της «ιδιοσυγκρασίας» στις διεθνείς σχέσεις φαίνεται εκ πρώτης όψεως καταδικαστικό για μια μικρή χώρα που αντλεί τη γεωπολιτική της σημασία από τις συμμαχίες της και επιμένει να στηρίζει την εξωτερική πολιτική στο διεθνές δίκαιο. Ποιο «δίκαιο» έχει ισχύ όταν ομολογείται το συναλλακτικό παίγνιο;
Ούτε, όμως, όσοι μετέχουν στο παίγνιο –όσοι, όπως ο Ερντογάν, μπορούν να χρησιμοποιούν τον εθνικό τους πλούτο για να χρηματοδοτούν αυλικές μεγα-φιλοφρονήσεις– δεν μπορούν να αισθάνονται εξασφαλισμένοι. Η εξάρθρωση του κανονιστικού πλαισίου και η απουσία αμερικανικής στρατηγικής καθιστούν επισφαλή ακόμη και την εύνοια του ηγεμόνα. Ας ρωτήσει κανείς τους εμίρηδες του Κατάρ, που έθεσαν εις τους πόδας της Αυτού Κυκλοθυμίας ένα αεροσκάφος 400 εκατ., συν εμπορικές συμφωνίες ύψους 240 δισ. Η γαλαντομία τους δεν τους προστάτευσε από το εξευτελιστικό πλήγμα του Ισραήλ – του στενότερου, υποτίθεται, συμμάχου των ΗΠΑ.
Τα παραδείγματα του Πούτιν και του Νετανιάχου δείχνουν ότι τον Τραμπ μπορείς ταυτόχρονα να τον κολακεύεις και να τον αψηφάς – να τον «παίζεις», αν έχεις βρει τα κουμπιά του ευάλωτου ψυχισμού του.
Ο,τι κι αν «εξαγοράσει» ο Ερντογάν από τον Τραμπ, δεν θα μπορεί να μετρήσει σαν γεωπολιτική εγγύηση έναντι τρίτων – και κυρίως έναντι του Ισραήλ. Αυτό δεν είναι «καλό σενάριο» για εμάς. Εδώ που είμαστε, δεν μπορεί να σταθεί κανένα σενάριο. Δεν είναι καν ρουλέτα. Γιατί ακόμη και η ρουλέτα έχει κανόνες.
