«Οι καταναλωτές είμαστε υποχρεωμένοι, είτε λόγω κοινωνικής πίεσης είτε λόγω ανάγκης, να προσαρμοζόμαστε στις τεχνολογικές αλλαγές, εκτός κι αν ζούμε σαν ερημίτες σε κάποιο μακρινό βουνό, κοιτάζοντας τα σύννεφα και αδιαφορώντας παντελώς για την τεχνολογία. Μ’ αυτήν την έννοια, δεν μπορούμε να παρακάμψουμε ένα άλλο φαινόμενο, που το καταγγέλλουν πολύ συχνά, τη λεγόμενη προγραμματισμένη παλαίωση ή βραχυβιότητα (planned obsolescence): μια αμφιλεγόμενη πρακτική που ακολουθούν οι εταιρείες τεχνολογίας, οι οποίες προγραμματίζουν τα προϊόντα τους ώστε να έχουν περιορισμένη διάρκεια ζωής», γράφει ο Ντέιβιντ Κάγιε στο βιβλίο του «Τι ονειρεύονται τα ανδροειδή; Από την ανακάλυψη της φωτιάς στα smartphones. Μια σύντομη ιστορία της τεχνολογίας (μτφρ.: Κρίτων Ηλιόπουλος, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
Ομολογώ ότι δεν ήξερα πως ένα από τα πιο εκνευριστικά δεδομένα της εποχής μας είχε όνομα: εκεί που συνηθίζω ένα πρόγραμμα στο google ή –ακόμα συχνότερα– έχω μάθει καλά το «έξυπνο» κινητό μου, έρχεται η εταιρεία και το αλλάζει.
Στο ποδόσφαιρο λένε πως ομάδα που κερδίζει δεν την αλλάζεις. Αν το gmail της google δουλεύει μια χαρά, γιατί πρέπει να «αναβαθμιστεί» και να μάθω, περίπου από την αρχή, δεδομένα και πρακτικές που πλέον τις ακολουθούσα με κλειστά μάτια; Το ίδιο, και ακόμα χειρότερα, με το iPhone: το νέο μοντέλο αφήνει πολύ πίσω του αυτό που έχεις. Θα μείνεις πίσω;
Οταν πια μπαίνεις στον κόπο και «προσαρμόζεσαι», αφού περάσει η πολύ άχαρη φάση της προσαρμογής, όντως νιώθεις πως το όλο πράγμα έχει βελτιωθεί αισθητά. Σχεδόν το απολαμβάνεις πλέον. Ομως δεν παύει να είναι μια ανάγκη τεχνητή, μια ανάγκη που τη γεννούν μέσα σου οι τεχνολογικοί κολοσσοί. Και αυτό είναι μια πτυχή στην ιστορία της τεχνολογίας που μας ακολουθεί σχεδόν από την πρώτη στιγμή που τρίψαμε δύο πέτρες και ανακαλύψαμε τη φωτιά. Θέλω να πω, θα μπορούσαμε να μείνουμε στο μοντέλο Τ-6 που ο Χένρι Φορντ λάνσαρε το… 1908 και να είμαστε ευχαριστημένοι. Αλλά η τεχνολογία είναι σαν τον καρχαρία: αν μείνει ακίνητη, θα πεθάνει.
Συνήθως αυτό λέγεται «πρόοδος», σωστά; Οχι απαραίτητα, μας λέει ο Κάγιε. «Μερικές φορές η ιδέα της προόδου γενικώς, της προόδου του ανθρώπου, ταυτίζεται με την τεχνολογική πρόοδο, κάτι που δεν είναι εντελώς σωστό», λέει. Πολλές φορές η τεχνολογία, «και συγκεκριμένα τα ελαστικά για τους τροχούς των οχημάτων, ήταν η αιτία γενοκτονίας σε μακρινές χώρες προκειμένου να εξασφαλιστεί η άνεση των πλούσιων χωρών», γράφει, αναφερόμενος στο τι έκανε με το καουτσούκ το Βέλγιο στο Κονγκό στα τέλη του 19ου αιώνα. Σήμερα, τονίζει ο Κάγιε, βλέπουμε πολλές αρνητικές επιπτώσεις της τεχνολογίας στα κοινωνικά δίκτυα. Η συνέχεια, όμως, αύριο.
