Οσο και να θέλεις να ξεχάσεις, ο νους παίζει περίεργα παιχνίδια. Σου θυμίζει τι ειπώθηκε και από ποιους τις κρίσιμες μέρες του Ιουλίου 1974, όταν τα πάντα ήταν ρευστά και ο πόλεμος ένα σοβαρό ενδεχόμενο. Σήμερα που γνωρίζουμε πώς εξελίχθηκαν τα γεγονότα, έχουμε την άνεση να ερμηνεύσουμε πολιτικές και να δούμε το υπόβαθρό τους. Δύο ήταν τότε οι προτάσεις που κατατέθηκαν με δημόσιο λόγο για την 24η Ιουλίου 1974. Η μία υποστήριζε, τότε σε πρώτο χρόνο, ότι επρόκειτο για μια ιστορική τομή, για τη μετάβαση από το δικτατορικό καθεστώς στη δημοκρατία. Μια ποιοτική διαφορά που άνοιγε νέους ορίζοντες σε όλα τα επίπεδα. Κομιστές αυτής της πρότασης ήταν οι προβεβλημένες προσωπικότητες του αστικού χώρου –η Νέα Δημοκρατία και η Ενωση Κέντρου – Νέες Δυνάμεις δεν είχαν ακόμη ιδρυθεί– και η ανανεωτική Αριστερά (ΚΚΕ εσωτ. και ΕΔΑ). Από την άλλη ο Ανδρέας Παπανδρέου, ευθύς εξ αρχής, είχε δηλώσει ότι επρόκειτο απλώς για αλλαγή νατοϊκής φρουράς, ενώ και το ΚΚΕ είχε κάνει μια παρεμφερή πολιτική εκτίμηση.
Το 1974 η μια πλευρά υποστήριζε την ευρύτατη συνεργασία των αντιδικτατορικών δυνάμεων χωρίς αποκλεισμούς, ενώ για την άλλη πλευρά, προβληματική συμμαχιών δεν υφίστατο.
Ο Α. Παπανδρέου έχοντας κατά νουν να ιδρύσει ένα δικό του κόμμα, αρνούμενος να ηγηθεί του παραδοσιακού προδικτατορικού Κέντρου, ήταν επόμενο να θέλει να τραβήξει έντονες διαχωριστικές γραμμές από τους αστούς πολιτικούς και την ανανεωτική Αριστερά. Στόχος του, να καβαλήσει το κύμα του ριζοσπαστισμού της νεολαίας και συγχρόνως να χαράξει έναν άλλο δρόμο για τον σοσιαλισμό, βασισμένο στην αντίθεση μητρόπολης – περιφέρειας. Σε αυτό το πλαίσιο και με δεδομένη την κυπριακή τραγωδία, η αλλαγή νατοϊκής φρουράς πληρούσε όλα τα κριτήρια για μια δομική διαφοροποίηση.
Ηταν αυτονόητο πως οι δύο γραμμές απαιτούσαν και άλλες συμμαχίες. Η μια πλευρά υποστήριζε την ευρύτατη συνεργασία των αντιδικτατορικών δυνάμεων χωρίς αποκλεισμούς, ενώ για την άλλη πλευρά προβληματική συμμαχιών δεν υφίστατο. Οταν μιλάς για αλλαγή νατοϊκής φρουράς δεν βλέπεις ποιοτική διαφορά μεταξύ της δικτατορίας και της διάδοχης κατάστασης. Κάτι σαν το «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος» του Νίκου Ζαχαριάδη. Με δεδομένες τις μετέπειτα δημαγωγικές κορώνες του Α. Παπανδρέου, αμφιβάλλω αν πίστευε ο ίδιος τα περί «αλλαγής νατοϊκής φρουράς».
