Τα όσα μας θύμισε και κυρίως όσα μας αποκάλυψε η Ανγκελα Μέρκελ στην εξαιρετική συζήτηση που είχε την Τετάρτη με τον Αλέξη Παπαχελά μάς ξαναγύρισαν πίσω στο εφιαλτικό καλοκαίρι του 2015. Δέκα χρόνια μετά, που μοιάζουν σαν να πέρασε ένας αιώνας. Τότε που ο Αλέξης Τσίπρας –με την ευκολία του πολιτικού που υποσχόταν τα πάντα χωρίς να δεσμεύεται σε τίποτα– έστησε το δημοψήφισμα που έμελλε να τραυματίσει για πάντα τη χώρα. Οχι γιατί υπήρχε πραγματικό δίλημμα, ούτε γιατί υπήρχε εναλλακτική πρόταση, αλλά γιατί χρειαζόταν ένα ψέμα για να διαχειριστεί το αδιέξοδο που ο ίδιος δημιούργησε. Ενα επικό «Οχι» που μία εβδομάδα αργότερα μεταφράστηκε σε ένα ηχηρό «Ναι» με βαρύ τίμημα δεκάδων δισ. αχρείαστων βαρών.
Ο ΣΥΡΙΖΑ εκείνης της περιόδου, που από κόμμα διαμαρτυρίας βρέθηκε να κρατάει το τιμόνι της χώρας με ένα μείγμα αλαζονείας, αμετροέπειας και αμηχανίας, προκάλεσε το δημοψήφισμα που κινδύνευσε να ρίξει τη χώρα στα βράχια. Με τις πλάτες τής τότε αντιπολίτευσης η χώρα απέφυγε τα χειρότερα και δέκα χρόνια μετά βαδίζει με δυσκολίες μεν, αλλά σε ένα δρόμο κανονικό και σχετικά προβλέψιμο.
Ο παρ’ ολίγον μοιραίος άνθρωπος επιχειρεί ένα νέο ξεκίνημα για τον εαυτό του παρά τις αμφιθυμίες του και προσπαθεί με λεονταρισμούς να ξαναγράψει την ιστορία στα μέτρα του.
Σήμερα ο παρ’ ολίγον μοιραίος άνθρωπος, ο κ. Αλέξης Τσίπρας, επιχειρεί ένα νέο ξεκίνημα για τον εαυτό του παρά τις αμφιθυμίες του και προσπαθεί με λεονταρισμούς να ξαναγράψει την ιστορία στα μέτρα του. Οι ασκήσεις πολιτικού μάρκετινγκ στις οποίες επιδίδεται εσχάτως έχουν ένα ενδιαφέρον ως πείραμα, αλλά δεν φαίνεται να συγκινούν τα πλήθη. Το διαβόητο rebranding του έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός φθαρμένου πολιτικού που προσπαθεί να φορέσει νέο καπέλο, αλλά δεν δείχνει αρκετό για να τον επαναφέρει στο κέντρο της πολιτικής σκηνής. Το μόνο που μένει αναλλοίωτο είναι το βλέμμα, εκείνο το μείγμα αυτοπεποίθησης και κυνισμού που μαρτυρεί ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει αλλά και τίποτε δεν έχει ξεχαστεί. Ούτε και η στρατηγική της επικοινωνίας που προκρίνει το «ό,τι δεν σε σκοτώνει, το κάνεις αφήγημα».
Το ερώτημα όμως δεν είναι ποιον αφορά αυτή η προσπάθεια, αλλά αν υπάρχουν πολίτες που θα επενδύσουν ξανά σε έναν πολιτικό που δοκιμάστηκε, απέτυχε και εν πολλοίς αρνήθηκε να το αναγνωρίσει. Οι δημοκρατίες δίνουν δεύτερες ευκαιρίες, αλλά σπανίως τρίτες. Και η ελληνική κοινωνία έχει ωριμάσει πια για να πιστεύει σε εύκολες λύσεις, είτε από αριστερά είτε από δεξιά.
Το δημοψήφισμα του 2015 ήταν μια στιγμή αλήθειας όχι για τους δανειστές ή τις Βρυξέλλες – αλλά για εμάς τους ίδιους. Ηταν η στιγμή που ο καθένας έπρεπε να κοιτάξει τον εαυτό του στον καθρέφτη και να αποφασίσει αν θα συνεχίσουμε να ζούμε με φαντασιώσεις ή αν θα αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα. Ο κ. Τσίπρας τότε επέλεξε τον ρόλο του διαμεσολαβητή των ψευδαισθήσεων. Σήμερα, επιχειρεί να επιστρέψει ως «ώριμος κεντροαριστερός ηγέτης», σαν να πρόκειται για νέα σειρά στο Netflix. Αλλά η πολιτική δεν είναι παιχνίδι. Είναι μνήμη, συνέπεια και –κυρίως– ευθύνη. Και μπορεί οι εποχές να αλλάζουν, οι πολιτικές ταυτότητες να ξαναγράφονται και οι ηγέτες να ανακυκλώνονται, αλλά τα δημοψηφίσματα –και ειδικά όσα δεν έχουν αντίκρισμα– αφήνουν πίσω τους ίχνη ανεξίτηλα. Οσοι τα προκάλεσαν οφείλουν να ζουν με αυτά. Οσο κι αν αλλάζουν λογότυπα, χρώματα ή συνθήματα.
