Η πρόσβαση στο δημόσιο χρήμα, οι σχέσεις συναλλαγής ανάμεσα σε κράτος και ψηφοφόρους και, κυρίως, ένα κομματικό σύστημα το οποίο λειτουργεί ως μεσάζων ανάμεσα στις ανάγκες διαφόρων ομάδων συμφερόντων, αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του νεοελληνικού κράτους από την ίδρυσή του.
Ο κοτζαμπασισμός και οι διάφορες μετεξελίξεις του τα τελευταία 200 χρόνια έχουν ερευνηθεί και παρουσιαστεί εκτενώς από τους ιστορικούς. Μετά το 2010 και τη χρεοκοπία της χώρας, ένα από τα δύο κόμματα που –με τον έναν ή τον άλλον τρόπο– εξυπηρετούσαν αυτό το σύστημα, το ΠΑΣΟΚ, ουσιαστικά βρέθηκε εκτός παιγνίου εξουσίας. Ο ΣΥΡΙΖΑ υποκατέστησε για λίγο το ΠΑΣΟΚ και πλέον έχει εξαϋλωθεί. Και το ΠΑΣΟΚ αγκομαχά ακόμη να πείσει ότι μπορεί να γίνει κόμμα εξουσίας. Το δεύτερο κόμμα, η Ν.Δ., διασώθηκε αφενός διότι δεν ασκούσε την εξουσία όταν «ήρθε» το πρώτο μνημόνιο, αφετέρου διότι κάποια στιγμή, ειδικά από το 2016 και μετά όταν εξελέγη πρόεδρος ο Κυριάκος Μητσοτάκης, υποσχέθηκε ότι θα παρεκκλίνει από το προπατορικό αμάρτημα του νεοελληνικού κράτους, το πελατειακό σύστημα δικτύων που νέμονται το Δημόσιο –και από τη δεκαετία του ’80 και έπειτα– και το ευρωπαϊκό χρήμα.
Αυτές τις ημέρες έκρηξης του σκανδάλου του ΟΠΕΚΕΠΕ έγινε σαφές ότι το κοινοτικό χρήμα αντιμετωπίζεται ακόμη από μια μερίδα του κράτους σαν ένα λάφυρο που κάπως θα πρέπει να διαμοιραστεί ανάμεσα σε ημετέρους. Το γεγονός ότι οι αποκαλύψεις συμπίπτουν με τη συμπλήρωση δέκα ετών από το δημοψήφισμα του 2015, τα capital controls και όλον εκείνο τον αδιανόητο τζόγο με το μέλλον 10 εκατομμυρίων Ελλήνων, απλώς λειτουργεί ως μια δυσάρεστη υπενθύμιση ότι γονιδιακά το κράτος και το πολιτικό σύστημα δεν έχουν απομακρυνθεί ούτε στο ελάχιστο από τον κακό εαυτό τους.
Η διαφορά του 2025 με το 2015 είναι οι γεωπολιτικοί κίνδυνοι. Το 2015 η Ελλάδα μόλις άρχιζε να αντιμετωπίζει την απειλή του μεταναστευτικού. Δέκα χρόνια μετά, η Τουρκία σφίγγει το κλοιό στο Αιγαίο με διάφορους τρόπους και η ευρύτερη περιφέρεια της χώρας φλέγεται. Σε μια περίοδο που το κράτος πρέπει να βρει μελετημένους τρόπους για να υποστηρίξει τη μετεξέλιξη της οικονομίας, να καταλήξει σε κάποιους εφικτούς εθνικούς στόχους για όλους τους Ελληνες –και όχι μόνο για τους πελάτες– και να κινηθεί έξυπνα στο διεθνές περιβάλλον, η χώρα βυθίζεται ξανά στην εσωστρέφεια.
Οι δεκάρικοι για τη θωράκιση της χώρας και το διπλωματικό κεφάλαιο δεν αξίζουν δεκάρα όταν στο εσωτερικό δεν υπάρχει συνοχή. Και η συνοχή δεν κερδίζεται με επιδόματα και εξυπηρετήσεις, αλλά με πολιτική και μεταρρυθμίσεις.
