Είναι μια συζήτηση που γίνεται εδώ και χρόνια: ότι η ψυχική υγεία έχει ιατρικοποιηθεί με έναν τρόπο οριζόντιο, αν όχι ισοπεδωτικό. Εκφάνσεις της συμπεριφοράς μας, των συνηθειών μας, των χειρονομιών ή της γλώσσας που χρησιμοποιούμε, συχνά εκλαμβάνονται ως συμπτώματα πνευματικής, συναισθηματικής αγκύλωσης ή παρέκκλισης: από τις απλές καθημερινές νευρώσεις και ψυχαναγκασμούς έως ένα συνηθισμένο πένθος.
Ποτέ δεν είναι «συνηθισμένο» ένα πένθος, συμφωνώ. Ωστόσο όλοι μας βιώνουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας μιαν απώλεια, ένα θάνατο, ένα χωρισμό – ολόκληρη η ζωή μας είναι μια σειρά από απώλειες. Τα τελευταία χρόνια, όμως, ακόμα και για μια λύπη, μια δυσθυμία, ανατρέχουμε με τη νοοτροπία του ασθενούς που αποζητά διάγνωση, θεραπεία, αγωγή, σε λογής λογής «ειδικούς». Και υπάρχει πληθώρα «ειδικών» εκεί έξω να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους – με το αζημίωτο φυσικά.
Το πιο σοβαρό είναι με τα παιδιά: συχνά πλέον η παραμικρή διαφορετική συμπεριφορά ή αντίδραση ενός παιδιού ενοχοποιείται και τσουβαλιάζεται στο ξεχειλωμένο «φάσμα». ∆εν τίθεται ζήτημα· συγκριτικά με την κάποτε παντελή έλλειψη στοιχειώδους ευαισθησίας απέναντι σε παιδιά με ενδείξεις στη συμπεριφορά που έχρηζαν υπεύθυνης διερεύνησης, η σημερινή εποχή σαφώς και υπερτερεί. Παιδιά, αλλά και ενήλικοι, μπορούν σήμερα να βοηθηθούν ουσιαστικά, σε αντίθεση με τον στιγματισμό ή την απομόνωση που βίωναν παλαιότερα. Με την κατάλληλη, σοβαρή φροντίδα, η ζωή ενός παιδιού που όντως βρίσκεται στο «φάσμα» μπορεί να βελτιωθεί ουσιαστικά.
Τελευταία, ωστόσο, μοιάζει το εκκρεμές να έχει πάει από το ένα άκρο του στίγματος στο άλλο, όπου περίπου οι πάντες χρήζουν «διάγνωσης». Μια έστω και ελάχιστα διαφοροποιημένη στάση και συμπεριφορά μπαίνει πλέον σε «ταμπέλες». Τα παιδιά μοιάζουν να είναι τα πιο ευάλωτα σε αυτή την περίπτωση, όπως βέβαια και οι γονείς, οι οποίοι μπορεί να ακούσουν έντρομοι μια αβασάνιστη «διάγνωση» με αποτέλεσμα, ακόμα και με τις καλύτερες προθέσεις, να συμβάλουν στο να νιώσει ένα παιδί ότι είναι προβληματικό εκεί που απλώς είναι διαφορετικό. Οι διαχωριστικές γραμμές είναι πολύ λεπτές και απαιτείται σοβαρή, υπεύθυνη προσέγγιση, προκειμένου να οδηγηθεί κάποιος σε ασφαλή συμπεράσματα.
Η εμπορική εκμετάλλευση από ορισμένους (ορισμένους, επαναλαμβάνουμε – δεν θα βάλουμε στο ίδιο σακί όλους τους επαγγελματίες της ψυχικής υγείας) και η μόδα της εποχής να εντοπίζουμε παντού ίχνη του «φάσματος», φοβούμαι πως μπορεί να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημία σε ένα παιδί από οποιοδήποτε Ασπεργκερ, ∆ΕΠΥ κ.ο.κ., έτσι όπως μαζικά διαγιγνώσκονται αυτά πλέον και με μια ευκολία που είναι προσβλητική προς τους ανθρώπους που πραγματικά αντιμετωπίζουν στην οικογένειά τους μια τέτοια συνθήκη.
Η επιστήμη δέχεται συνεχώς πολλαπλά πλήγματα από τη συνωμοσιολογία, τον αποκρυφισμό, την καχυποψία. Οφείλουν, όμως, να την προστατέψουν πρωτίστως οι ίδιοι εκείνοι που την υπηρετούν. Η ψυχική ισορροπία είναι εύθραυστο πράγμα, ρευστό και πολύ σχετικό επίσης. Η ανθρώπινη ψυχή είναι γεμάτη αντιφάσεις, που τείνουν πλέον να στοχοποιούνται ως ψυχοπαθολογίες. Οπωσδήποτε δεν είμαστε όλοι υγιείς· αλλά δεν είμαστε και όλοι ασθενείς. Μπορεί απλώς να διαφέρουμε.
