Η δήλωση δεν κράτησε ούτε ενάμισι λεπτό. Και τα είχε όλα. Από την επίθεση αυτοκτονίας στον Προφήτη Ηλία της Δαμασκού μέχρι τις μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη. Από τη Γάζα μέχρι το δίκαιο της θάλασσας. Αντί να μετρήσει τι θα πει ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, απλώθηκε κατά την είσοδό του στο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της Ε.Ε., σε όλη την ατζέντα.
Τι είναι η κατάσταση στη Μέση Ανατολή; «Εκρυθμη» και «πολυσύνθετη». Και τι (μας) προκαλεί; «Βαθιά ανησυχία» και «σοβαρές αναταράξεις στην παγκόσμια αρχιτεκτονική ασφαλείας».
Η στάση του Γιώργου Γεραπετρίτη –λίγο αόριστο δαιμονολόγιο, και λίγο ευχολόγιο για «συντονισμένη δράση»– ήταν έτσι γνησίως ευρωπαϊκή. Τι κάνει η Ευρώπη κάθε φορά που βρίσκεται αντιμέτωπη με τις εκπυρσοκροτήσεις ωμής ισχύος των «παικτών» που αλλάζουν τον χάρτη με βία; Ψελλίζει ένα εμβρόντητο «μα τι γίνεται ρε παιδιά; Λίγη ψυχραιμία». Απλώς η καλλιέπεια του ημετέρου υπουργού μεταφράζει την αμηχανία στο κομψό κλισέ της «αρχιτεκτονικής» που δεινώς ταράττεται.
Η Ευρώπη, όπως και η Ελλάδα, παρακολουθεί μια κρίση που την αφορά, χωρίς να ξέρει τι να κάνει, ξέροντας όμως ότι οφείλει να δείξει ότι κάτι κάνει. Η Ευρώπη αναλάμβανε ειρηνευτική πρωτοβουλία, ενώ τα αμερικανικά βομβαρδιστικά είχαν ήδη λάβει εντολή να κινηθούν προς το Ιράν. Και σήμανε τον συναγερμό για τις συνέπειες του πολέμου, ενώ σχεδόν ταυτόχρονα ο Αμερικανός πρόεδρος ερχόταν σε τηλεφωνική συμφωνία για κατάπαυση του πυρός.
Φταίει η Ευρώπη που έχει περιέλθει σε θέση θεατή;
Φταίει η Ευρώπη, που εξωθείται σε ρόλο θεατή; Φταίει εκείνη που για πρώτη φορά στον Λευκό Οίκο βρίσκεται κάποιος ο οποίος δεν κρίνει σκόπιμο καν να ενημερώσει τους –λέμε, τώρα– «συμμάχους» του, έστω για τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις του; Φταίει που δεν έχει ακόμη βρει το στίγμα της μέσα στον κόσμο που οι άλλοι διαμορφώνουν ερήμην της;
Η Ευρώπη μπορεί να υπάρξει μόνο μέσα σε ένα σύστημα κανόνων – μόνο μέσα στη μεταπολεμική «αρχιτεκτονική». Στον παρόντα κόσμο, όπου ο κανόνας είναι το χάος, η «ορθόδοξη» Ευρώπη δεν έχει εργαλεία πλοήγησης. Είναι καταδικασμένη να αναπέμπει «αγωνιώδεις εκκλήσεις» κάτω από τους γυάλινους θόλους των συνόδων της.
Η χορογραφία «εξωτερικής πολιτικής» στο εσωτερικό δεν μπορεί παρά να ακολουθεί τον ρυθμό της ευρωπαϊκής αμηχανίας. Εκτελούνται κινήσεις «εγρήγορσης», μάλλον ως απόπειρες εσωτερικού καθησυχασμού. Οπως έλεγε και ένας υπουργός, κάθε φορά που υπάρχει μια διεθνής κρίση κοντά μας, όλοι γκουγκλάρουν ποιες σειρές καλούνται στα όπλα. Μόλις προχθές, ένα δημοφιλές site της μπάλας έκρινε σκόπιμο να ενημερώσει το φίλαθλο κοινό του για τις προϋποθέσεις της επιστράτευσης.
Δεν είναι κακό. Κατά βάθος συναισθανόμαστε την αξία της ασφάλειας, κι ας δείχνουμε σαν να τη θεωρούμε δεδομένη. Ευρωπαϊκή –και ελληνική– πολιτική είναι πρωτίστως εκείνη που πείθει ότι εξασφαλίζει ότι «δεν θα γίνει καμία στραβή». Κι ας είναι πια ανήμπορη να το εγγυηθεί.
