«Κατέβηκα χθες στον Πειραιά με τον Γλαύκωνα του Αρίστωνος, για να προσευχηθώ στη θεά και επειδή θέλησα να δω πώς θα διεξαχθεί η γιορτή που για πρώτη φορά επρόκειτο να πανηγυρίσουν». Ετσι αρχίζει ένα από τα σημαντικότερα κείμενα φιλοσοφίας και πολιτικής θεωρίας, η Πολιτεία του Πλάτωνος. Η επίσκεψη του Σωκράτη στον Πειραιά εξελίσσεται σε μακρά συζήτηση περί δικαιοσύνης και της ιδανικής πολιτείας, μεταξύ πολλών άλλων, όταν ο γιος φίλου Πειραιώτη τον εμποδίζει να επιστρέψει στην Αθήνα και τον πείθει να τον ακολουθήσει στο σπίτι του. Ετσι, ο Σωκράτης παρέμεινε στον Πειραιά περισσότερο απ’ ό,τι υπολόγιζε, και η ανθρωπότητα απέκτησε κορυφαίο πλαίσιο ιδεών για την οικοδόμηση μιας δίκαιης κοινωνίας. Σήμερα που η ανθρωπότητα φαίνεται να απομακρύνεται από ολοένα περισσότερα κεκτημένα, σκέφτομαι τα λόγια του Σωκράτη. Πριν από λίγες ημέρες κατέβηκα και εγώ στον Πειραιά. Οχι με φίλο αλλά με το μετρό. Οχι για να προσευχηθώ αλλά για να παραλάβω το αυτοκίνητο από συνεργείο. (Λόγω καλής σχέσης με τον ιδιοκτήτη συνεχίζω να το πηγαίνω εκεί, παρότι εδώ και δεκαετίες ζω μακριά από την περιοχή αυτή). Οπως και ο Σωκράτης, παρέμεινα στον Πειραιά περισσότερο απ’ όσο υπολόγιζα. Οχι επειδή με κράτησαν φίλοι που ήθελαν την παρέα μου, αλλά λόγω του κυκλοφοριακού χάους, γόρδιος δεσμός που μάλλον θα παραμείνει άλυτος για πάντα. Πεζές και παιδαριώδεις οι σκέψεις μου δίπλα σε αυτές του Σωκράτη, όμως η εικόνα του Πειραιά σήμερα είναι χρήσιμος οδηγός για μια συζήτηση γύρω από τους λόγους που η χώρα μας αδυνατεί να εκσυγχρονιστεί, που η Ελλάδα απέχει τόσο από τη δίκαιη και αρμονική πολιτεία που αναζητεί ο Σωκράτης.
Θα έλεγε κανείς πως μισός αιώνας χρόνου και αμέτρητα δισεκατομμύρια θα είχαν οδηγήσει σε λύσεις, θα είχαν εξασφαλίσει άλλη είσοδο και έξοδο στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας.
Απ’ όταν άρχισα να κατεβαίνω στον Πειραιά γνώρισα τη μοναδική ταλαιπωρία της πολυδιασταύρωσης των Κόνωνος-Αλιπέδου-Γούναρη-Εθνικής Αντιστάσεως-Ομηρίδου Σκυλίτση. Πέρασαν σχεδόν 50 χρόνια έκτοτε, απορροφήθηκαν δισεκατομμύρια ευρώ σε ευρωπαϊκά κονδύλια, οργανώθηκαν Ολυμπιακοί Αγώνες, πέρασαν τόσες κυβερνήσεις και δημοτικές αρχές, ταλαιπωρήθηκαν αμέτρητα εκατομμύρια πολιτών που περνούσαν (και περνούν) τον κόμβο καθημερινώς ή μόνο όταν πηγαινοέρχονταν στα νησιά. Κι όμως, πέρα από τον «εκσυγχρονισμό» της πάντα ελλιπούς σήμανσης κάθε λίγες δεκαετίες, το δομικό πρόβλημα του κόμβου παραμένει άθικτο: υπερβολικά μεγάλος αριθμός οχημάτων στριμώχνεται σε πολύ μικρό χώρο ενώ κινείται σε αντίθετες κατευθύνσεις. Μόνο οδηγοί που γνωρίζουν τον κόμβο καλά ξέρουν πότε να αλλάξουν λωρίδα και πού πρέπει να βρίσκονται πριν αλλάξει το φανάρι και εγκλωβιστούν είτε στα «διασταυρούμενα πυρά» στο κέντρο της διασταύρωσης, είτε στη λάθος λωρίδα. Σε ένα σημείο περίπου δέκα μέτρων, μάλιστα, διασταυρώνονται οχήματα από τρεις κατευθύνσεις – και συχνά είναι απροσπέλαστο το σημείο λόγω παγιδευμένων αυτοκινήτων και φορτηγών. Οσο καλός και αν είναι ο συντονισμός των φαναριών (κάτι που αδυνατώ να κρίνω), και αν ενίοτε εμφανίζεται τροχονόμος (άγνωστο σε μένα κι αυτό), είναι αδύνατο οδηγός να περάσει το σημείο χωρίς αγωνία και μικρή ή μεγάλη καθυστέρηση. Αυτό ισχύει και όταν πηγαίνει προς το λιμάνι και όταν επιχειρεί να φύγει.
Θα έλεγε κανείς πως μισός αιώνας χρόνου και αμέτρητα δισεκατομμύρια θα είχαν οδηγήσει σε λύσεις, θα είχαν εξασφαλίσει άλλη είσοδο και έξοδο στο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας. Σε άλλη χώρα, ίσως. Στη δική μας, ικανοποιούμεθα με μεγάλες δηλώσεις και γκρίνια, παραδινόμαστε στην αδράνεια και την αμνησία, αφήνουμε τα χρόνια να περνούν χωρίς την ανάλογη πρόοδο σε κρίσιμους τομείς, όπως η παιδεία, η υγεία, η άμυνα, η ποιότητα ζωής μας. Τώρα φοράμε ψηφιακό φερετζέ στο χάος και εφησυχάζουμε. Στον Πειραιά συναντάμε όχι την Καλλίπολη, αλλά την αφτιασίδωτη Πολιτεία μας.
