Τι θυμόταν από την πρώτη ημέρα στη δουλειά; Ολο το Μέγαρο Μαξίμου, έλεγε, μύριζε τσιγάρο. Θα ήταν μια φευγαλέα εντύπωση ατομικής οσφρητικής μνήμης, αν ο άνθρωπος της νέας –το 2019– διακυβέρνησης δεν είχε σπεύσει να της προσδώσει πολιτική σημασία. Η τσιγαρίλα ήταν η οσμή της χώρας που έδυε. Τα παράθυρα θα άνοιγαν, θα έπνεε φρέσκος αέρας. Ενα από τα πρώτα νομοσχέδια που έμελλε να φέρει η κυβέρνηση της νέας χώρας θα ήταν ο αντικαπνιστικός νόμος. Αυτή τη φορά, το μέτρο δεν θα ψηφιζόταν απλώς. Θα τηρούνταν κιόλας, μέσα σε ένα κλίμα κοινωνικής συναίνεσης. Εμοιαζε λίγο. Αλλά ήταν πολύ. Η συμμόρφωση με ένα κανόνα καθημερινής κοινωνικής συμβίωσης που είχε προ πολλού υιοθετηθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη σηματοδοτούσε τη μετάβαση της Ελλάδας στην εποχή της ευρωπαϊκής κανονικότητας. Η θλιβερή –δαπανηρή και δύσοσμη– εξαίρεση της ευρωπαϊκής οικογένειας είχε ήδη αρχίσει να ανανεώνει το brand της.
Σήμερα, επτά χρόνια μετά τον αερισμό του Μαξίμου και δέκα χρόνια μετά την πυροβασία στις εμφυλιακές καύτρες του δημοψηφίσματος, οι ζηλωτές της εκσυγχρονιστικής ηθικολογίας κηρύττουν ότι η αλλαγή του εθνικού brand έχει κιόλας συντελεστεί. Επικαλούνται, βεβαίως, τα νούμερα: Η χώρα επιτυγχάνει υψηλότερα πλεονάσματα από τους στόχους που η ίδια θέτει και καταφέρνει να αποπληρώνει νωρίτερα τα δάνεια που οι σκληρότεροι των δανειστών προφήτευαν ότι θα είναι αγύριστα. Η χώρα είναι άλλη. Οχι επειδή την εξάγνισε –με σωφρονιστική υποτίμηση– η βάσανος της χρεοκοπίας. Αλλά επειδή διέψευσε με τα δημιουργικά της αντισώματα τους κυνικούς που έλεγαν ότι «αυτή είναι» και δεν αλλάζει.
Τέτοιοι, φλογεροί πανηγυρικοί εθνικής –και κυβερνητικής– αυταρέσκειας ήδη συντάσσονται εν όψει της μαύρης δημοψηφισματικής επετείου. Η υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, όμως, έρχεται να επιβάλει πιο ταπεινές προσεγγίσεις. Το εργαστήριο της χώρας, η οποία επέζησε από τη δεινότερη ύφεση που έχει υποστεί ανεπτυγμένο κράτος σε καιρό ειρήνης, δεν παράγει μόνο success stories. Αναπαράγει και τις χρεοκοπικές εκδοχές του παλιού εαυτού της. Διατηρεί ζωντανή την παρασιτική κουλτούρα που επινοεί νέα «σκάνδαλα του καλαμποκιού», νέα «πακέτα Χατζηγάκη». Νέες πατέντες πελατειακής συμπαιγνίας, ώστε το πολιτικό σύστημα και το ποίμνιό του –μαζί με ένα δίκτυο επιτήδειων μεσαζόντων– να μπορούν να απομυζούν τα κονδύλια της «κουτής» Ευρώπης.
Τα εγκώμια για την οδυνηρή δικαίωση του «Μένουμε Ευρώπη» θα είναι μισά και παραπειστικά αν δεν συνδυαστούν με την αυτοκριτική για τις όψεις του εθνικού βίου, που έμειναν, απλώς, καθηλωμένες στην αντικοινωνική ευρωμάσηση. Σε ένα κόλπο «αλβανικής πυραμίδας» που στήθηκε εις βάρος των τίμιων παραγωγών (αφού οι «μαϊμούδες» έτρωγαν από τον κοινό προϋπολογισμό των επιδοτήσεων).
Αν ήθελε η κυβέρνηση να τιμήσει την επέτειο του 2015, θα φρόντιζε να πείσει ότι είναι έτοιμη για την παραδειγματική εκκαθάριση αυτού του «ρετρό» σκανδάλου. Αυτό είναι και το βάρος της πολιτικής μονοκρατορίας της: Οφείλει η ίδια να αντιπολιτεύεται τον εαυτό της – τις επιβιώσεις της παλιάς Ελλάδας που υποθάλπει εντός της. Οφείλει να σκουπίζει τις γόπες από την αυλή της.
Εξέδρες
Σαουδάραβες, Κινέζοι, Σκανδιναβοί. Αυτοί «έκλεισαν τη στρόφιγγα» και προκάλεσαν την «πιστωτική πίεση». Τι εννοούσε ο Νίκος Χριστοδουλάκης; Ποιος ξέρει; Ηθελε να στηρίξει τη θέση του ότι η Ελλάδα το 2009 είχε κι άλλο δρόμο εκτός από τα μνημόνια. Ποιον άραγε; Πώς θα έβγαινε στις αγορές που δεν τη δάνειζαν; Θα έπαιρνε τηλέφωνο τους Σαουδάραβες, τους Κινέζους και τα ασφαλιστικά ταμεία της Σκανδιναβίας, ζητώντας τους να ποτίσουν με το ρευστό τους την έρημο της δυσπιστίας, στη μέση της οποίας είχε βρεθεί; Μπερδεμένα πράγματα. Εχει ενδιαφέρον ότι το ΠΑΣΟΚ μπερδεύει μόνο του μια αφήγηση, την οποία θα είχε κάθε συμφέρον να αναζωογονήσει, προκειμένου να θυμίσει τον ρόλο του στην πρόσφατη ιστορία. Φαίνεται ότι το μόνο που μπορεί το κόμμα να συγκρατήσει από την ιστορία του είναι οι βετεράνοι του, που παρεμβαίνουν στη δημόσια ζωή ως προπονητές της εξέδρας: Είτε ως μέλη του σαμαροκαραμανλικού θιάσου, όπως ο Αλέκος Παπαδόπουλος. Είτε ως αναθεωρητές της χρεοκοπίας, όπως ο καθηγητής Χριστοδουλάκης.
