Ηταν μια συνηθισμένη Δευτέρα για την Αθήνα. Ιδιωτικά συνεργεία καθαρισμού έριχναν άφθονο νερό στις εισόδους των πολυκατοικιών, πλένοντας με επιμέλεια και αμεριμνησία πεζοδρόμια, μάρμαρα, πλακάκια. Μία ακόμη βλάβη σε αγωγό της ΕΥΔΑΠ δημιουργούσε λίμνες σε δρόμους πυκνής κυκλοφορίας, χαρίζοντας την τόσο ευπρόσδεκτη –για την εποχή– δροσιά σε περαστικούς… Βρισκόμαστε στο καλοκαίρι του 2025 και, όπως φαίνεται, σκοπεύουμε να διανύσουμε ανέμελα τα δύο χρόνια που μας χωρίζουν από τη στιγμή που το έλλειμμα νερού στην Αττική θα είναι μη διαχειρίσιμο. Αλλά πώς αίρεται η «ανεμελιά»; Αρκεί η πληροφορία («Κ», 5/6) ότι «τα αποθέματα στους ταμιευτήρες της πρωτεύουσας (Εύηνος, Μόρνος, Υλίκη και Μαραθώνας) ανέρχονται σε 604,9 εκατ. κυβικά μέτρα, περίπου 250 εκατ. κυβικά λιγότερα από την ίδια ημέρα πέρυσι»; Και αμέσως θα φιλτράρουμε με αυστηρότητα τη χρήση του νερού στα νοικοκυριά μας; Αρκεί η ευρωπαϊκή οδηγία από τις Βρυξέλλες «να συμβάλουν οι χώρες-μέλη στην εξοικονόμηση νερού σε ολόκληρη την Ε.Ε. κατά τουλάχιστον 10% έως το 2030, λόγων των ραγδαίων επιπτώσεων που προκαλεί η κλιματική αλλαγή»; Και η ελληνική κυβέρνηση θα προχωρήσει άμεσα στη λήψη ορατών μέτρων; Ολόκληρη η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με κρίση νερού. Σύμφωνα με την επίτροπο Περιβάλλοντος Τζέσικα Ρόσγουελ («Κ», 5/6), σε κάποιες χώρες του Νότου απαγορεύεται το άδειασμα και γέμισμα σε πισίνες. Σε άλλα κράτη-μέλη γίνεται επαναχρησιμοποίηση του νερού για αρδευτικούς σκοπούς, όπως στην Ισπανία κατά 60% και στην Κύπρο κατά 90%. Η Ελλάδα υπολείπεται στην ορθή διαχείριση των υδάτων.
Ηταν ένα συνηθισμένο μεσημέρι καλοκαιριού, σε μια συνηθισμένη πολυκατοικία της Κυψέλης. Ανοιχτά τα παράθυρα. Από τον ακάλυπτο ακούγονται έντονες φωνές παιδιού, στα όρια του ουρλιαχτού. Αφουγκράζομαι ανήσυχη. Λίγα δευτερόλεπτα σύγχυσης και… όχι, ο μικρός έφηβος έπαιζε. Ηταν σε μια ιδιότυπη συνομιλία με έναν φανταστικό φίλο. Βίαιη, οργισμένη, θύμιζε διαπληκτισμό σε γήπεδο. Ενα μικρό αγόρι εκπαιδεύεται για χουλιγκάνος. Κανείς δεν έχει το κουράγιο ή την επιθυμία ή την πρόθεση να το σταματήσει; Το γεγονός ότι είναι μεσημέρι και αναστατώνει έναν μεγάλο ακάλυπτο στον οποίο «βλέπουν» τρεις πολυκατοικίες είναι, ασφαλώς, αμελητέο. Η Ελλάδα υπολείπεται σε πολιτικές που να θέτουν όρια και μέτρο τόσο στις βίαιες συμπεριφορές όσο και στην παραβίαση κανόνων.
Γιατί παγιώνεται όλο και περισσότερο μια στάση αντικοινωνική, που δηλώνει μηδενικό ενδιαφέρον για το σύνολο;
Λειψυδρία και βία, θα πείτε, είναι δύο εντελώς διαφορετικά θέματα. Δεν συναντώνται. Εκ πρώτης όψεως. Οπως όμως ο φιλαθλητισμός εκτρέπεται γρήγορα σε χουλιγκανισμό, έτσι και η διαχείριση νερού καταλήγει σε προκλητική σπατάλη. Η ασυδοσία οδηγεί διάφορες εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας, στον δρόμο, στην οδήγηση, στο σπίτι, σε χώρους δημόσιους και ιδιωτικούς. Τι μας συμβαίνει; Γιατί παγιώνεται όλο και περισσότερο μια στάση αντικοινωνική, που δηλώνει μηδενικό ενδιαφέρον για το σύνολο, αν δεν επιτίθεται σε οτιδήποτε θεωρείται έξω από την επικράτεια του προσωπικού μας συμφέροντος; Και γιατί κανείς δεν κάνει τη στοιχειώδη σκέψη ότι η λειψυδρία στην Αττική –για παράδειγμα– θα πλήξει τους πάντες, χωρίς εξαιρέσεις; Γιατί δεν ξεκινάει ο καθένας (μας) μια προσπάθεια εξοικονόμησης νερού, έτσι σαν προπόνηση για τα δύσκολα που –αναπόφευκτα– θα ακολουθήσουν; Στο ελάχιστο που μας αναλογεί· γιατί, προφανώς, οι απαρχαιωμένες υποδομές, που έχουν ως συνέπεια να χάνονται εκατοντάδες χιλιάδες κυβικά νερού, δεν υπόκεινται στην… αρμοδιότητά μας.
Στο ερώτημα «τι μας συμβαίνει», είναι βέβαιο ότι υπάρχουν τόσες απαντήσεις όσος είναι, περίπου, και ο πληθυσμός της Ελλάδος.
Και για να μνημονεύσουμε έναν σημαντικό Ελληνα στοχαστή και θεατράνθρωπο, που πέθανε προχθές, τον Βασίλη Παπαβασιλείου, παραθέτουμε μια δική του σκέψη από συνέντευξή μας («Κ», 21/10/2012). «Ο Σαίξπηρ μελετά κάτι το οποίο είναι διαχρονικά επίκαιρο: την εντροπία των συστημάτων, των συστημάτων εξουσίας, των πάσης φύσεως συστημάτων. Παντός πράγματος που κλείνεται στον εαυτό του και απειλείται από τον ίδιο του τον εαυτό. Ο υπαρκτός σοσιαλισμός πώς τελείωσε; Από τον εαυτό του. Η δημοκρατία πώς τελειώνει; Από τον εαυτό της, από τη μαζική παραγωγή πληβείων, που δεν είναι μόνο οικονομικά πληβείοι, αλλά και ψυχικά και διανοητικά». Η ψυχικο-διανοητική «πληβειοποίηση», ακόμη κι αν δεν αποτελεί άμεση «απάντηση» στο ερώτημά μας, αποτυπώνει μια πραγματικότητα τόσο υπαρκτή όσο και βουερή.
