Τι είναι το casus belli; Αέρας. Σύμβολο. Ακόμη κι αν αρθεί, μπορεί να επανέλθει. Αυτή περίπου ήταν η άποψη του προέδρου του ΠΑΣΟΚ. Ο όρος που (λέει ότι) προτίθεται να θέσει η Αθήνα για τη συμμετοχή της Τουρκίας στις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις για την Αμυνα, δεν ικανοποιεί τον Νίκο Ανδρουλάκη, ακόμη κι αν εκπληρωθεί. Τι θα ήθελε το ΠΑΣΟΚ; Προφανώς τον πλήρη αποκλεισμό της Τουρκίας, καθώς, σύμφωνα με τον πρόεδρό του, η σχέση της με την Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να σταθμιστεί έναντι και της προβληματικής σχέσης της με το ΝΑΤΟ. Μήπως η Ελλάδα όφειλε να ζητήσει την αποβολή της γείτονος και από τη Βορειοατλαντική Συμμαχία;
Οχι, αυτό δεν το είπε ο αρχηγός της (τυπικά) αξιωματικής αντιπολίτευσης. Το ενδιαφέρον είναι ότι στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο κλάδος εκείνος του ΠΑΣΟΚ που δεν εξασκούσε μέχρι σήμερα τη ρητορική για τα εξωτερικά σαν διαγωνισμό στις ρητορικές μπαλοθιές. Το casus belli δεν είναι από μόνο του σημαντικό, είπε η Αννα Διαμαντοπούλου.
Από μια άποψη έχει δίκιο. Ολο το πλέγμα των ελληνοτουρκικών σχέσεων τον τελευταίο μισό αιώνα έχει υφανθεί από συμβολισμούς και νομικά πλάσματα, που θα μπορούσαν να είχαν διαλυθεί, αν επικρατούσε ο ρεαλισμός και η πολιτική βούληση. Το casus belli «υπάρχει» μόνο ως ισχυρή δήλωση μιας πρόθεσης – ως νομοθετημένη απειλή. Η άυλη υπόστασή του όμως αρκεί για να παράγει πραγματικά αποτελέσματα – αρκεί για να υποχρεώνει την Ελλάδα να ξοδεύει πραγματικά χρήματα, ανθρώπινους πόρους και πολιτική ενέργεια προκειμένου να ανταποκριθεί στην «ασήμαντη» –κατά τη Διαμαντοπούλου– απειλή.
Η εξωτερική πολιτική στη σφαίρα τού «όλα τα κιλά».
Την ίδια φιλοσοφική προσέγγιση θα μπορούσε κανείς να εφαρμόσει ακόμη και για τα δικαιώματα στη θάλασσα. Η τουρκική αμφισβήτηση, ας πούμε, της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης του Καστελλόριζου –την οποία η Αθήνα δεν κηρύττει, αλλά διεκδικεί να μπορεί κάποτε να κηρύξει– πόσο πιο «σημαντική» είναι από ένα ψήφισμα της τουρκικής Βουλής που μας απειλεί;
Η ρητορική διερώτηση για την υπόσταση των ελληνοτουρκικών διαφορών δείχνει ότι η «σημασία» τους δεν σταθμίζεται σε κιλά ή σε μίλια. Το casus belli είναι σημαντικό, κι ας μην μπορεί ο πασοκικός υπολογισμός να το μετρήσει σε δισεκατομμύρια, όπως τις κοινοπρακτικές συμμετοχές σε αμυντικά συμβόλαια που διεκδικεί η τουρκική αμυντική βιομηχανία.
Η διολίσθηση όμως της διπλωματικής αντίληψης του ΠΑΣΟΚ στο «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά» είναι ενδεικτική του γενικού εγκλωβισμού της εξωτερικής πολιτικής στα εσωτερικά της συμφραζόμενα: Συζητούμε μεταξύ μας για το αν είναι αρκετά αυστηροί οι όροι που εγείρουμε έναντι της Τουρκίας, ενώ τέτοιοι όροι δεν έχουν ακόμη τεθεί. Συζητούμε αν έπρεπε να της επιτραπεί να αποσπάσει εμμέσως, ως συνεταίρος, μέρος των ευρωδανείων, ενώ εξαγοράζει απευθείας ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες (Piaggio Aerospace). Η Τουρκία για την οποία συζητούμε είναι ο αντίλαλος των επαρχιακών σκοπιμοτήτων μας.
