Πώς είναι δυνατόν μέσα στην ίδια την Ευρώπη στον 21ό αιώνα να επιχειρείται εισβολή, η υποδούλωση και η καταστροφή μιας ανεξάρτητης χώρας; Το ερώτημα της Αριάν Μνουσκίν και η απάντηση που δίνει η ίδια, είναι και ο κινητήριος μοχλός της παράστασης που θα παρουσιάσει την ερχόμενη εβδομάδα στο Φεστιβάλ Αθηνών. «Φανταζόμαστε, με πολλή αφέλεια, ότι θα μπορούσαμε να ορθώσουμε ένα θεατρικό ανάχωμα ενάντια στους διάφορους δεσποτισμούς, ολοκληρωτισμούς και ιδεολογικούς δογματισμούς που μας απειλούν σήμερα σε πολλαπλά μέτωπα», λέει (από το πρόγραμμα του φεστιβάλ).
Ο τίτλος «Εδώ έχει δράκους / Hic sunt Dracones» είναι εμπνευσμένος από μια σήμανση που υπήρχε στους μεσαιωνικούς χάρτες προκειμένου να αποτραπεί το πέρασμα του διαβάτη από περιοχές άγνωστες, δύσβατες, ακατοίκητες. Για τη Μνουσκίν, όχι μόνο δεν έχουν εκλείψει στον σύγχρονο κόσμο, αλλά είναι και εξαιρετικά επικίνδυνοι.
Για τη Γαλλίδα δημιουργό, στα 86 της πλέον, και από τους τελευταίους μεγάλους θεατρανθρώπους της μεταπολεμικής Ευρώπης, ιδρύτρια του εμβληματικού Θεάτρου του Ηλιου (που έγινε 60 χρόνων), η πολιτική ήταν πάντα η τροφή της και οι επικές τοιχογραφίες ο τρόπος της να βλέπει τον κόσμο και την πραγματικότητα που μας επιβάλλεται. Αυτή τη φορά ξεκινάει από τον πόλεμο στην Ουκρανία και οδηγείται στις απαρχές του 20ού αιώνα. Στην Πειραιώς 260 θα δούμε (από τις 30/5 έως 3/6, ήδη sold out) το πρώτο επεισόδιο, με τίτλο «1917: Η νίκη ήταν στα χέρια μας». Η Μνουσκίν ανατρέχει θεατρικά στη «γέννηση ενός συστήματος που άλλαξε τον κόσμο», επιχειρώντας να εντοπίσει τη ρίζα της σημερινής εισβολής στην Ουκρανία.
«Η Ιστορία ανακυκλώνει τους δαίμονές της και οι ουλές από τα ιστορικά ψεύδη επανεμφανίζονται δεκαετίες αργότερα».
Πρωτοείδα παράστασή της στην έδρα της, στην Καρτουσερί, τέλη της δεκαετίας του ’70 (εκστατική και ζαλισμένη συναντήθηκα με το αλησμόνητο «1789/1793» της Γαλλικής Επανάστασης) και ύστερα, με ένα μεγάλο άλμα στον χρόνο, την ξαναβρήκα, και πάλι θεατρικά, στο Φεστιβάλ Αθηνών και επανασυνδέθηκα με τις μεγάλες –και σε διάρκεια– αφηγήσεις της. Κάθε δουλειά της παραμένει αρυτίδωτη. Είτε αναφέρεται στο προσφυγικό/μεταναστευτικό είτε στα εφήμερα, μικρά και μεγάλα συμβάντα που συνθέτουν τη ζωή μας, τα πρόσωπα (στα πολυπρόσωπα) έργα της είναι «ναυαγοί της τρελής ελπίδας». Αλληγορικά έπη, φόρος τιμής σε όσους πίστεψαν σε ιδανικά που ναυάγησαν. Σπονδυλωτές ιστορίες περιπλανώμενων, μικρές, διαχρονικές, οδύσσειες: ο πόλεμος, οι μετακινήσεις πληθυσμών, οι απώλειες, οι διαψεύσεις είναι συνυφασμένα με την ανθρώπινη φύση. Μια γυναίκα πολιτικοποιημένη έως το μεδούλι της, που στο πολυσυλλεκτικό θέατρό της εφαρμόζει απαρεγκλίτως τη συλλογικότητα, που ταξίδεψε πολύ, αγωνίστηκε πολύ για το «δίκαιο», εξερεύνησε με το έργο της τις δομές της εξουσίας, επιτέθηκε στον θρησκευτικό φονταμενταλισμό, πιστεύει στο κοινό ως κινητήριο μοχλό της θεατρικής δημιουργίας, μάς παρασύρει στην ψευδαίσθηση για να μιλήσει για την απελπισία.
«Δράκοι» υπήρξαν και υπάρχουν πάντα και παντού. Αυτή τη φορά, τους συναντάει στο πρόσωπο ενός εισβολέα, της Ρωσίας, και αναζητάει τις ρίζες του κακού. «Συνειδητοποιήσαμε ότι για να αφηγηθούμε τα γεγονότα της 24ης Φεβρουαρίου 2022 πρέπει να πάμε πίσω, στον Φεβρουάριο του 1917», υποστηρίζει και αναρωτιέται «πώς διαμορφώνεται ένας άνθρωπος όπως ο Πούτιν».
Ξεκινάει μεν από την Οκτωβριανή Επανάσταση, αλλά φτάνει μέχρι τον Τραμπ. «Η Ιστορία ανακυκλώνει τους δαίμονές της και οι ουλές από τα ιστορικά ψεύδη επανεμφανίζονται δεκαετίες αργότερα», σχολιάζει. Οι «δράκοι» της Μνουσκίν, «μια χούφτα ανδρών, ηγετών, που μετατρέπουν τον κόσμο σε κόλαση».
