Το μεγαλειώδες άγαλμα του Μεγαλέξανδρου πάνω στον καλπάζοντα Βουκεφάλα, η ορμή ανθρώπου και ζώου παγωμένη σε μια αιώνια στιγμή, στέκει σαν μέτρο μεταξύ των φιλοδοξιών και της πραγματικότητας της χώρας απ’ όταν στήθηκε στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης το 1973. Πολυτεχνείο, τουρκική εισβολή στην Κύπρο, επαναφορά της Δημοκρατίας στην Ελλάδα, ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, κατάρρευση του σοβιετικού μπλοκ, συμφιλίωση με συγκυβέρνηση Δεξιάς – Αριστεράς, ανάφλεξη του Μακεδονικού, παγκόσμιες οικονομικές κρίσεις, η ελληνική κρίση χρέους, η πανδημία του 2019, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο πόλεμος που ξέσπασε στη Μέση Ανατολή, η κλιματική κρίση και ο κλονισμός του παγκόσμιου συστήματος οικονομικής και πολιτικής διακυβέρνησης με την επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ είναι μερικά απ’ αυτά που συμβαίνουν γύρω μας τα τελευταία πενήντα και χρόνια. Ο έφιππος Αλέξανδρος, έργο του Ευάγγελου Μουστάκα, υπενθυμίζει τη μακρά ιστορία των Ελλήνων, αλλά και τη συνεχή προσπάθεια να την υπενθυμίζουμε σε εαυτούς και άλλους. Η λαμπρή ιστορία μας έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην πορεία των Ελλήνων. Δεν μας προστατεύει όμως από εισαγόμενες κακουχίες και την ιδιαίτερη κακοδαιμονία μας: την αδυναμία να αποφύγουμε τον αδελφοκτόνο σπαραγμό όταν οι συνθήκες απαιτούν ομόνοια και συνεννόηση.
Περπατώντας προχθές στην προκυμαία της Θεσσαλονίκης, το άγαλμα μου φάνηκε το ίδιο επιβλητικό όσο όταν το πρωτοείδα πριν από πολλά χρόνια. Αυτό που με εντυπωσίασε περισσότερο, ωστόσο, ήταν οι νέες και οι νέοι που περνούσαν με ταχύτητα και χάρη, «έφιπποι» σε ηλεκτρικά πατίνια και ποδήλατα. Κάποιοι με κράνη και ρούχα κατάλληλα για την ταχύτητα του οχήματος, άλλοι με την ελαφρότητα των νέων, με κοντά παντελόνια, με γυμνούς ώμους και αγκώνες, με απροστάτευτα κεφάλια. Ηταν εικόνα καθημερινής ομορφιάς και ελευθερίας, μακριά από τις ιαχές του πολέμου, από τους καημούς των ηττημένων, τις σκιές των εξαφανισμένων της ιστορικής πόλης. Ηταν αυτό που επιθυμούν οι μεγαλύτεροι, να βλέπουν τους νέους να χαίρονται τη ζωή, να σπεύδουν προς τη δημιουργία και την ωριμότητα. Και αυτό οφείλει να είναι το μέτρο για ό,τι κάνουμε σε αυτή τη χώρα, για ό,τι απαιτούμε από την πολιτεία και τους πολιτευτές: να διορθώσουν τα κακά που καταδικάζουν τους νέους στο να τρέχουν συνεχώς, να καταβάλλουν τη μεγαλύτερη προσπάθεια, για πενιχρά αποτελέσματα.
Αυτοί που μπορούν εκμεταλλεύονται θέσεις και καταστάσεις· οι υπόλοιποι ή αναζητούν την τύχη τους αλλού ή ζουν με τον θυμό και τον κίνδυνο της αέναης κακοδιαχείρισης των πραγμάτων.
Δεκαπέντε χρόνια απ’ όταν άρχισε (επισήμως) η ελληνική κρίση, τα χειρότερα των τελευταίων χρόνων έχουν ξεπεραστεί. Οι νέοι βρίσκουν δουλειά. Το πρόβλημα είναι ότι η χώρα αναπτύσσεται με τρόπο που δεν οδηγεί σε παραγωγική ανάπτυξη, παρά στην εκμετάλλευση των χαμηλών μισθών, στην πώληση ακινήτων, στον μαζικό τουρισμό. Αυτά δεν δημιουργούν την κρίσιμη μάζα, δεν συσσωρεύουν την ορμή που θα ανοίξει νέες προοπτικές για τους νέους. Ο τομέας των ακινήτων μόνος του δείχνει το μέγεθος του προβλήματος. Παρά την έκρηξη στη δόμηση, υπάρχει σοβαρή στεγαστική κρίση. Βλέπουμε πολλούς να πλουτίζουν από τη σκόπιμη ασάφεια στους κανόνες οικοδόμησης, από την «αξιοποίηση» μαύρου χρήματος, από την αδιαφορία του κράτους. Δεν βλέπουμε ισορροπία και προοπτική.
Αυτό το στρεβλό μοντέλο υπάρχει σε πολλούς τομείς. Ολοι γνωρίζουμε πως αυτοί που μπορούν, εκμεταλλεύονται θέσεις και καταστάσεις και οι υπόλοιποι ή αναζητούν την τύχη τους αλλού ή ζουν με τον θυμό και τον κίνδυνο της αέναης κακοδιαχείρισης των πραγμάτων, αναγκασμένοι να αποδεχθούν μια χώρα που μεγαλοπιάνεται με παρελθόν και πόθους, αλλά δεν σκύβει στα προβλήματα που κάθε νέα γενιά βρίσκει να επιδεινώνονται μπροστά της. Οι νέοι και νέες που προσπερνούν με ελαφρότητα και χάρη τον ακίνητο χάλκινο Αλέξανδρο, ας μπορέσουν να πάνε εκεί όπου ονειρεύονται.
