Στη χειρότερη στιγμή για το κυβερνών κόμμα, το ΠΑΣΟΚ δεν αναπτύσσει δυναμική πολιτικής υπεροχής, αλλά, αντιθέτως, στις δημοσκοπήσεις καταγράφεται στασιμότητα ή και μικρή υποχώρηση του ποσοστού του.
Η πιο προφανής –και βολική για τη Χαριλάου Τρικούπη– εξήγηση είναι ότι, όταν το κοινωνικό έδαφος είναι εύφορο για τα άκρα και τον αντισυστημισμό, κόμματα με κυβερνητικό παρελθόν και αναφορά στο Κέντρο δεν έχουν τύχη.
Οι καιροί ευνοούν τον λαϊκισμό, τον ανορθολογισμό, ακόμη και τη συνωμοσιολογία, περιορίζοντας τον χώρο για πολιτικές δυνάμεις που δεν επενδύουν στον εξτρεμισμό, πόσο μάλλον όταν εκπροσωπούν τον παλιό κόσμο.
Και αυτό δεν συμβαίνει μόνον εδώ, αλλά σε ολόκληρη τη Δύση. Ανεβαίνει η Ακροδεξιά, κερδίζουν η κραυγή και η εξαλλοσύνη, συντρίβεται ο πραγματισμός.
Η αλήθεια είναι ότι το ΠΑΣΟΚ, ως κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δεν έχει κάνει κάποιο σοβαρό λάθος ώστε να δικαιολογείται πολιτικά η αδυναμία του.
Η εκ των έσω κριτική που γίνεται στην ηγεσία, για καθυστέρηση στην κατάθεση πρότασης για την προεδρική εκλογή ή για αδρανοποίηση των κομματικών οργάνων δεν εξηγεί την καθήλωσή του γύρω από το 15%. Και οι επιθέσεις που δέχεται από την κυβέρνηση για τοξικότητα, χυδαιότητα, αθλιότητα, είναι τόσο υπερβολικές που δεν πείθουν.
Τότε, τι δεν πάει καλά;
Μελετητές της εκλογικής συμπεριφοράς λένε ότι διαρκώς ενισχύεται η συναισθηματική ψήφος και αυτό σημαίνει ότι ο ψυχικός δεσμός με το κόμμα ή τον αρχηγό έχει όλο και μεγαλύτερη σημασία.
Για να δημιουργηθεί ισχυρή σχέση ανάμεσα στο πολιτικό υποκείμενο και στον δυνητικό ψηφοφόρο, θα πρέπει να εμπνέει ασφάλεια, να δημιουργεί αισιοδοξία και να διεγείρει τη φαντασία.
Το ΠΑΣΟΚ, στη σημερινή εκδοχή του, απέχει από το να δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας ότι μπορεί να κρατήσει το τιμόνι της χώρας σταθερά και να την κατευθύνει σωστά ή ελπίδα ότι θα καλύψει τις ανάγκες των πολλών και θα βελτιώσει την ποιότητα της ζωής τους. Πολύ περισσότερο, απέχει από την ασυνείδητη μεταφορά της πίστης σε ένα ιδεώδες, της ταύτισης με κάτι σπουδαίο, της κίνησης προς κάτι μαγικό.
Στη σημερινή εκδοχή του, απέχει από το να δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας ότι μπορεί να κρατήσει το τιμόνι της χώρας σταθερά και να την κατευθύνει σωστά.
Δεν του λείπουν τόσο τα πρόσωπα και οι θέσεις, όσο ο συγχρονισμός με την ταχύτητα και το βάθος των αλλαγών σε όλα και παντού. Του λείπουν οι λέξεις και η λάμψη με τις οποίες χτίζονται οι μεγάλες αφηγήσεις.
Στο βιβλίο του «Το κέντρο πρέπει να κρατήσει» (The Center Must Hold), ο Γιαΐρ Ζιβάν, πρώην διπλωματικός σύμβουλος του ηγέτη του κεντρώου κόμματος του Ισραήλ Γιαΐρ Λαπίντ, περιγράφει το Κέντρο σαν «χλιαρό νερό» μεταξύ της φωτιάς και του πάγου της Δεξιάς και της Αριστεράς.
Στην περίπτωση του ΠΑΣΟΚ, το νερό δεν είναι απλώς χλιαρό, είναι, ακόμη, παλιό, θολό, βαρύ και κάπως πικρό.
