Δεν είναι ανάδελφος. Παρά τον χιλιοτραγουδισμένο «απομονωτισμό» του, ο τραμπισμός ασκεί επιρροή σε όλη τη Δύση. Η ομιλία του Βανς στο Μόναχο μπορεί να σόκαρε τους συνέδρους που τον άκουγαν. Βρήκε όμως ζεστό ακροατήριο –και ενθουσιώδη πληκτρολόγια– έξω από τον συνεδριακό χώρο, σε όλη την ήπειρο. Ακροατήριο, που δεν περιορίζεται στις τάξεις των κομμάτων τα οποία δηλώνουν φιλικά στο κίνημα MAGA.
Οσοι απορρίπτουν τον τραμπισμό, σαν στυγνό λαϊκισμό, εθνικώς περιχαρακωμένο, υποτιμούν την ακτινοβολία του. Οι τελευταίες αμερικανικές εκλογές δεν προκαλούν μόνο γεωπολιτική αναταραχή, αλλά και μια σύστοιχη πολιτισμική στροφή. Ανθρωποι και θεσμοί στη Δύση προσαρμόζονται σε όσα μπορούν πλέον να λέγονται και να γίνονται στην Αμερική. Απαγορευμένες λέξεις απενοχοποιούνται. Απωθημένες ορμές αποχαλινώνονται.
Πρόκειται άραγε για «ιδεολογία» με αξιώσεις παγκόσμιας επικράτησης, μια διεθνιστική Δεξιά που μπορεί –παρά, ή και εξαιτίας, του εθνικισμού της– να έχει χτυπήσει ήδη φλέβα στο υπόστρωμα της δυτικής κουλτούρας;
Ετσι φαίνεται. «Μεγάλη πατρίδα ξανά». Αλλά όχι μόνο. Λίγα εικοσιτετράωρα μετά το διεθνές προσκλητήριό του στην Ευρώπη, ο Βανς μίλησε στο οικείο του κοινό – στο «Συνέδριο Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης» (CPAC). Εκεί, μεταξύ άλλων, διαπίστωσε ότι «η κουλτούρα μας λέει στους νέους άνδρες να καταπιέσουν κάθε αρσενική τους ορμή». «Να μην επιτρέψετε», συνέχισε ο αντιπρόεδρος, «σε αυτή τη χαλασμένη κουλτούρα να σας περάσει το μήνυμα ότι είστε κακοί άνθρωποι επειδή είστε άνδρες, επειδή σας αρέσει να λέτε ένα ανέκδοτο, ή επειδή θέλετε να πιείτε μια μπίρα με τους φίλους σας ή επειδή είστε ανταγωνιστικοί». Ζητωκραυγές. Αποθέωση.
Η «ιδεολογία» είναι τόσο γοητευτική, γιατί είναι τόσο απλή: Εθνος και ρώμη αρσενική. Χώμα και τεστοστερόνη.
Οι άνδρες που θέλει να αναπλάσει η «νέα ιδεολογία» παρουσιάζονται έτσι ως όντα έρμαια των ορμονών τους – μπίρα και μπακουροπαρέα, μπαλαμούτι και μπινελίκι. Η «αποκατάσταση» της ανδρικής ταυτότητας σημαίνει μάλλον τον επανεγκλεισμό της στα πιο στενά στερεότυπα.
Ποια είναι, αντιστοίχως, η εθνική ταυτότητα που θέλει να «κάνει μεγάλη ξανά» η νέα κουλτούρα. Είναι το έθνος που εκβιάζει τους γείτονές του με δασμούς και καταλήγει σε λίγα εικοσιτετράωρα να αποσύρει την αυτοκαταστροφική απειλή, χωρίς να έχει εξασφαλίσει τίποτε παρά τον εξευτελισμό του. Είναι η υπερδύναμη που συνθηκολογεί με όλες τις απαιτήσεις του αντιπάλου, προτού καν καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων (οι βασικοί όροι του Κρεμλίνου έχουν γίνει ήδη ρητώς αποδεκτοί από την Ουάσιγκτον). Είναι η ηγεσία που σπαταλά εθνικό κύρος προβάλλοντας οικοπεδοφαγικές φαντασιώσεις («Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής») σαν εξωτερική πολιτική. Η ηγεσία που εκμηδενίζει το ηθικό κεφάλαιο του έθνους διακόπτοντας όλα τα προγράμματα ανθρωπιστικής βοήθειας στο εξωτερικό – και αφήνοντας την Κίνα να καλύψει το κενό.
Η Αμερική του MAGA είναι μέχρι στιγμής μια μικρή Αμερική – ανυπόληπτη, ασυνάρτητη και, έναντι της Ρωσίας, υποτακτική. Η «ανδρεία» του MAGA είναι φουσκωτή. Ζυθογενής.
Οι Ευρωπαίοι πατριώτες που αισθάνονται ενθαρρυμένοι από το τραμπικό ρεύμα δεν μπορούν να δουν ότι το πρότυπο που τους εμπνέει λειτουργεί μέχρι στιγμής σαν ανάποδος Μίδας: Αποτεφρώνει ό,τι αγγίζει. Πιάνει τις αξίες τους και τις ευτελίζει.
Δραπέτες
Είναι χαρούμενοι; Την παράξενη ερώτηση έθεσε ο Αμερικανός ιστορικός Τίμοθι Σνάιντερ σε μια συζήτηση που είχε με τον πολιτικό επιστήμονα Ιβάν Κράστεφ πριν από δέκα μέρες στη Βιέννη. Είναι ο Τραμπ και ο Μασκ χαρούμενοι; Ο Σνάιντερ επισκέφθηκε, λέει, πρόσφατα την Ουκρανία, όπως το κάνει συχνά, καθώς η ιστορία της χώρας ήταν, πολύ πριν από τον πόλεμο εκεί, αντικείμενο της επιστημονικής του έρευνας. Παρά τις κακουχίες των τελευταίων τριών ετών, παρά τις απώλειες αγαπημένων που θρηνεί ο καθένας τους, οι άνθρωποι στην εμπόλεμη Ουκρανία φάνηκαν στον Σνάιντερ πιο γελαστοί από τους ανθρώπους του νέου Λευκού Οίκου – από τον πρόεδρο του οποίου το πρόσωπο συσπάται μόνο από το σαρδόνιο χαμόγελο της χαιρεκακίας. Οι εμπόλεμοι είναι πιο χαρούμενοι και ίσως πιο ελεύθεροι από ένα μεγιστάνα που έχει ήδη συγκεντρώσει τόσο πλούτο, ώστε δεν τον συγκινούν πλέον τα λεφτά. Που θέλει να «επιδιορθώσει» την ανθρώπινη φύση (με τη Neuralink), να δραπετεύσει από τον πλανήτη (με τη Space-X). Που η προσδοκία του είναι όχι μια ζωή που αξίζει να τη ζήσεις, εδώ και τώρα, μέχρι να τελειώσει, αλλά η απόδραση από την ανθρώπινη συνθήκη.
