Στη μουσική βιομηχανία, «nostalgia acts» χαρακτηρίζονται οι καλλιτέχνες που, ελλείψει σύγχρονων ερεισμάτων, αντλούν έμπνευση και αξία από τα επιτεύγματα του παρελθόντος. Ο χαρακτηρισμός έχει απ’ όλα: συγκατάβαση, διακριτική υποτίμηση, ειρωνεία, ένα είδος σεβασμού, αλλά και ρεαλισμό. Είναι το απόσταγμα μιας άβολης διαπίστωσης: δεν έχουν όλοι καλή σχέση με τον χρόνο· δεν διαθέτουν όλοι την ικανότητα να προσαρμόζονται σε νέα δεδομένα και να παραμένουν επίκαιροι· κάποιοι αναγκαστικά θα καταφύγουν στην «ένδοξη κληρονομιά» τους και θα βιοποριστούν κεφαλαιοποιώντας την. Τηρουμένων των αναλογιών, κάτι τέτοιο ισχύει και για την τέως βασιλική οικογένεια: η Ιστορία έχει κλείσει τους λογαριασμούς της μαζί της και την έχει κατατάξει εκεί που πρέπει. Κουβαλώντας το διπλό βάρος του πακέτου που τους κατέλιπε, την ξεθωριασμένη αίγλη αλλά και την κοινωνική απαξία, οι απόγονοι του Κωνσταντίνου έχουν μείνει με τα απομεινάρια της πριγκιπικής τους φαντασίωσης. Το πολυτελές lifestyle, οι ματαιόδοξες πόζες σε κοσμικά περιοδικά, οι υψηλές γνωριμίες και το καλογυαλισμένο Instagram δεν είναι απότοκα ενός μοντέρνου αυτοπροσδιορισμού, αλλά ακριβώς της νοσταλγίας εκείνης για ένα υπερβατικό υπαρξιακό στάτους που δεν υπάρχει πια. Oποιοι νευριάζουν κάθε φορά που η τέως βασιλική οικογένεια επανέρχεται στη δημοσιότητα, είναι σαν να νευριάζουν με έναν ραδιοφωνικό σταθμό αφιερωμένο στις παλιές επιτυχίες· σαν να τα βάζουν με τη νοσταλγία.
Ανία
Η επιδίωξη δέκα μελών της τέως βασιλικής οικογένειας να αναγνωρίσουν την ελληνική τους ιθαγένεια τηρώντας όλους τους τύπους σαν κοινοί πολίτες, είναι ουσιαστικά ένα αδιάφορο γεγονός· μια ιδιωτική ανιαρά κανονική υπόθεση που δεν θα έπρεπε να αφορά κανέναν πλην των άμεσα ενδιαφερομένων. Εφόσον όμως η υπόθεση μας γνωστοποιήθηκε (απορίας άξιο πώς οι εκάστοτε δραστηριότητες της φιλήσυχης αυτής οικογένειας βρίσκουν πάντα τον δρόμο της δημοσιότητας – κάποιος καχύποπτος θα έλεγε ότι αυτό συμβαίνει επίτηδες), μπορούμε να συμπεράνουμε κάτι θετικό: ακόμη κι αν υπήρχε εκκρεμής διένεξη, ακόμη κι αν υπήρχε οποιαδήποτε αμφιβολία σχετικά με τη θέση της τέως βασιλικής οικογένειας στην Ελλάδα του 2024, η ίδια η τέως βασιλική οικογένεια παραδέχεται με αυτόν τον τρόπο ότι το θέμα από τη δική της μεριά θεωρείται λήξαν. Ούτε τίτλοι ευγενείας, ούτε διεκδικήσεις, ούτε κρυφές ατζέντες: οι αιτούντες αναγνωρίζουν ανεπιφύλακτα το Σύνταγμα και το πολίτευμα της χώρας, παραιτούνται από ύποπτες αξιώσεις και εγγράφονται στο δημοτολόγιο με κανονικό ονοματεπώνυμο. Εκεί που οι ευέξαπτοι δημοκρατικοί πολίτες βλέπουν καταχθόνια σχέδια επαναφοράς της βασιλείας στην επικαιρότητα, έστω ως ένθετης κουτσομπολίστικης φέτας, θα έπρεπε να βλέπουν τη συντριβή της. Η ελληνική νομοθεσία, της οποίας τη μεταχείριση ο τέως βασιλιάς κάποτε χαρακτήρισε απάνθρωπη και εξευτελιστική, νίκησε. Και μαζί της νίκησε η ισότητα.
Tο μεγάλο πρόβλημα
Η αντιπάθεια για ένα θεσμό που δεν συμβαδίζει με το δικό μας είδος δημοκρατίας και, επιπλέον, έχει ταυτιστεί με μελανά σημεία της ελληνικής ιστορίας, είναι κατανοητή. Ωστόσο, η υπερβολή, όπως αυτή εκφράζεται από τα εχθροπαθή ρητορικά ξεσπάσματα και την κινδυνολογία ορισμένων κάθε φορά που ένα μέλος της τέως βασιλικής οικογένειας εμφανίζεται στην Ελλάδα, προδίδει τη δική μας ανασφαλή σχέση με τη δημοκρατία. Oποιος δεν έχει κάτι να φοβάται και, παρ’ όλα αυτά, συνεχίζει να φοβάται, ίσως δεν είναι αρκετά εξοικειωμένος με τον ανοιχτό χαρακτήρα του πολιτεύματος· ίσως υποτιμά την ιδεολογική του ποικιλομορφία και την ικανότητά του να αφομοιώνει ακόμη κι εκείνους που θεωρούν τον εαυτό τους ανώτερό του. Από την άλλη, το γεγονός ότι 50 χρόνια μετά το δημοψήφισμα του 1974, υπάρχουν ακόμη άτομα που βλέπουν με συμπάθεια και στοργή την τέως βασιλική οικογένεια, σε βαθμό μάλιστα που νιώθουν την ανάγκη να υπερασπιστούν την «ευγενή καταγωγή» της, συνιστά αδιάψευστο σημάδι επαρχιωτισμού και οπισθοδρόμησης. Οι Ντε Γκρες μπορεί να ενδιαφέρονται για την Ελλάδα για χίλιους προσωπικούς λόγους· για ποιον λόγο, όμως, ένα σεβαστό μέρος Ελλήνων ενδιαφέρεται ακόμη για τους Ντε Γκρες; Αυτό είναι το πρόβλημα που πρέπει να λύσουμε.
