Ο πρόεδρος που θα διεκδικούσε δεύτερη θητεία στα 82 του για να σώσει τη δημοκρατία καταχράται τώρα το αξίωμά του για να λυτρώσει τον γιο του από τις δικαστικές του περιπέτειες. Ποια είναι η δικαιολογία του; Οτι οι εχθροί της δημοκρατίας έρχονται και θα μετατρέψουν τη Δικαιοσύνη σε βραχίονα ρεβανσισμού.
Ο άλλος πρόεδρος, που έσπασε τη ρουτίνα της γαλλικής δημοκρατίας το καλοκαίρι για να την απεγκλωβίσει, υποτίθεται, από την αποσταθεροποιητική πίεση των άκρων, την έριξε έτσι ακόμη βαθύτερα στην κρίση. Αυτός, ο υπερασπιστής του ριζοσπαστικού Κέντρου, επέτρεψε στην εκλεκτή του κυβέρνηση να αποπειραθεί να περάσει τον προϋπολογισμό χωρίς την ψήφο του κοινοβουλίου. Ποιο ήταν το άλλοθί του; Οτι οι αντισυστημικές δυνάμεις της άρνησης βραχυκυκλώνουν τους θεσμούς. Αφού δεν μπορούσε να επιλυθεί θεσμικά, το βραχυκύκλωμα έπρεπε να «προσπεραστεί».
Σε δύο από τις παλαιότερες δημοκρατίες της νεωτερικότητας, οι ηγέτες που εμφανίζουν εαυτούς ως φρουρούς του φιλελεύθερου status quo ολισθαίνουν στις μεθόδους των αντιπάλων τους. Ο Μπάιντεν τραμπίζει και ο Μακρόν λεπενίζει. Αμφότεροι καταλήγουν έτσι να επιβεβαιώνουν την κυριαρχία του αφηγήματος ότι η δημοκρατία δεν είναι πια λειτουργική. Και αφού δεν είναι, τι να κάνεις απέναντι στους κακούς; Στη ζούγκλα δεν κρατάς το ευαγγέλιο, ούτε το Σύνταγμα. Στη ζούγκλα, που σου ετοίμασαν οι άλλοι, παίζεις ωμά και κυνικά.
Φαίνεται από τώρα πόσο ατελέσφορη είναι αυτή η συνθηκολόγηση: προτού καν ορκιστεί ξανά, ο Τραμπ βλέπει την ιδέα του περί «πολιτικοποιημένης δικαιοσύνης» να δικαιώνεται. Βλέπει να νομιμοποιείται η ατζέντα του για εκκαθαρίσεις. Προτού καταφέρει να κερδίσει τις εκλογές, η Λεπέν βρίσκεται σε θέση τέτοιας ισχύος, ώστε να θέτει τελεσιγραφικούς όρους σε μια ζαλισμένη κυβέρνηση και να την καρατομεί, όταν δεν συμμορφώνεται.
Οι δυνάμεις που πιέζουν το (δημοκρατικό) σύστημα μπορούν να επιτυγχάνουν ακόμη και χωρίς να πάρουν την εξουσία. Ασκούν ασύμμετρη επιρροή επειδή επιβάλλουν στις πανικόβλητες εξουσίες τη δική τους «εργαλειοθήκη».
Μπορεί οι φιλελεύθερες αρχές να μην αρκούν για να αμυνθούν αυτές οι εξουσίες στους «σαμποτέρ». Ούτε όμως η οικειοθελής εγκατάλειψη των αρχών, που καθιστούν λειτουργικούς τους απειλούμενους θεσμούς, συνιστά άμυνα. Αντιθέτως. Οι συστημικοί, που βγάζουν τα γάντια, επισπεύδουν την άλωση που υποτίθεται ότι πάνε –με γυμνή πυγμή– να αποτρέψουν.
Η περιγραφή αυτή –που χωρίζει τις δυτικές δημοκρατίες σε στρατόπεδα αμυνόμενων και επιτιθέμενων, καθεστώτων κανονικότητας και δυνάμεων ανατροπής– είναι πολύ σχηματική για να είναι αληθινή. Εδώ και μία δεκαετία τουλάχιστον, τα ρεύματα που αμφισβητούν ριζοσπαστικά το μεταπολεμικό consensus έχουν, χάρη στην εκλογική τους καταξίωση, διαποτίσει όλο το πολιτικό σύστημα. Εκμεταλλεύθηκαν μια κρίση ταυτότητας. Και την εγκατέστησαν ως ιό στο λογισμικό των αντιπάλων τους. Ο τωρινός, ξεκρέμαστος κόσμος είναι ο κόσμος τους.
Κλάδεμα
Η πιο δραστική αποψίλωση της Προεδρίας είναι η προεδρολογία.
Αεροφαγία
Μοιάζει σαν φάρσα. Μια μπανάνα κολλημένη στον τοίχο με γκρι μονωτική ταινία δημοπρατείται από τους Sotheby’s. Ο πλειοδότης δίνει 6,2 εκατομμύρια δολάρια, αλλά δεν πληρώνει σε δολάρια. Πληρώνει στο κρυπτονόμισμα που ο ίδιος έχει επινοήσει (και για το οποίο έχει κληθεί να λογοδοτήσει ενώπιον του αμερικανικού νόμου). Λίγες ημέρες αργότερα, συγκαλεί συνέντευξη Τύπου στο Χονγκ Κονγκ. Ξεκολλάει από τον τοίχο την μπανάνα των 6 εκατομμυρίων και την τρώει. Κατόπιν, ευχαριστεί τον οίκο που δέχθηκε να πληρωθεί σε κρυπτονόμισμα και εκφράζει τον ενθουσιασμό του για την εκλογή Τραμπ: «Υπό την ηγεσία του οι ΗΠΑ θα γίνουν ένα από τα πιο σημαντικά μέρη για την ανάπτυξη των κρυπτονομισμάτων», λέει. Για το βρώσιμο έργο τέχνης, που μόλις είχε οδηγήσει στο πεπτικό του πεπρωμένο, ο συλλέκτης-τεχνοφάγος προσέφερε αυθεντική ερμηνεία: Η αξία, είπε, είναι στη σύλληψη. Η αξία είναι, δηλαδή, στον αέρα. Σε εκείνο τον αέρα του άυλου και αόρατου σύμπαντος της ψηφιακής οικονομίας, όπου κανείς δεν μπορεί να διακρίνει ποιος καταστρώνει το σύστημα αξιών – ποιος και πώς το εξαργυρώνει. Η ανάλωση του πληρωμένου με «αέρα» φρούτου είναι μια διαφωτιστική παράσταση στα μάτια του σαστισμένου κόσμου: Τι είμαστε σήμερα; Μια μεγακρυπτομπανανία.
