Πήγαινε αργά. Βήμα βήμα. Αργούσε να αποφασίσει. Δεν παραδιδόταν σε συγκινήσεις, ούτε μπορούσε να συγκινήσει. Eτσι κύλησαν τα δεκαέξι χρόνια της κυριαρχίας της Αγκελα Μέρκελ. Οι κρίσεις –η χρηματοπιστωτική, της Ευρωζώνης, του κλίματος, του προσφυγικού– έφθαναν στο κατώφλι της ισχυρότερης χώρας της Ευρώπης. Την περιέβρεχαν, αλλά δεν την εμπότιζαν. Γιατί; Διότι η μερκελική περίοδος της γερμανικής δημοκρατίας αποδείκνυε πως ήταν θωρακισμένη απέναντι στον λαϊκισμό. Γιατί η Γερμανία ήταν σαν τη Μέρκελ: Το σύστημά της ήταν κουρδισμένο να ισορροπεί πάντα στο Κέντρο – χωρίς ρίσκο και ριζοσπαστικές εμπνεύσεις. Με κόμματα έτοιμα να συμβιβαστούν και διοικητική μηχανή ικανή να λειτουργεί όσο τα κόμματα αναζητούσαν για μήνες ένα προγραμματικό συμβόλαιο μεταξύ τους. Με μια «βαριά» χώρα που άντεχε, παρά τις παγκόσμιες κατακρημνίσεις, να πηγαίνει ένα βήμα τη φορά.
Η κατάρρευση του κυβερνητικού συνασπισμού και η αναγκαστική προσφυγή στις κάλπες συνιστά και τη ζωντανή διάψευση του μύθου περί αταλάντευτης Γερμανίας. Φταίνε τα πρόσωπα; Φταίει η ανικανότητα ενός αναιμικού καγκελαρίου, που έμεινε μόνο στις μεγαλόστομες διαγνώσεις περί «ιστορικής καμπής» (Zeitenwende), χωρίς να μπορεί να σταθεί στο ύψος της πρόκλησης που περιέγραφε; Φταίει μήπως ο τυχοδιωκτισμός των μικρών παραγόντων, όπως ο Λίντνερ των Φιλελευθέρων, που αποφάσισαν να επιστρατεύσουν για ψηφοθηρικούς λόγους την ασύμμετρη επιρροή που τους έδινε η συμμετοχή τους στην κυβέρνηση; Φταίει μήπως η ηθ-οικολογία των Πρασίνων, που περιφρονούν ως περίπου ασυνείδητο όποιον διστάζει να υποστεί θυσίες και να ανεχθεί το ξεθεμελίωμα της ζωής του, ενώπιον μιας υπαρκτής, αλλά αόρατης κλιματικής απειλής;
Η σταθερότητα ήταν τελικά σκέτη στασιμότητα.
Φταίνε όλες αυτές οι ανεπάρκειες των τριών εταίρων του εγγενώς ετερόκλητου συνασπισμού. Αλλά όποιος μείνει στο παρόν σύμπτωμα κινδυνεύει να παραβλέψει τη δομική βραδύτητα της χώρας που ήδη από την προηγούμενη περίοδο διακατεχόταν από το συντηρητικό δόγμα της αποφυγής του κόστους – από το «μαύρο μηδέν», όπως οι ίδιοι είχαν υπερηφάνως ονομάσει τη δημοσιονομική ορθοδοξία της λιτότητας.
Η πολιτική σταθερότητα της χώρας του «μαύρου μηδενός» αποδεικνύεται τώρα σκέτη στασιμότητα. Ενα σύμπλεγμα από γραφειοκρατικές φοβίες, που διαπερνούν την πολιτική και την οικονομική ηγεσία της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, καταλήγει τώρα να καθηλώσει όχι μόνο την Ευρώπη αλλά και την ίδια, διαλύοντας την ψευδαίσθηση ότι η Γερμανία μπορεί να ευημερεί ανεξαρτήτως του τι κάνουν οι εταίροι της.
Ηδη από την εποχή της Μέρκελ, ακόμη κι όταν η Γερμανία επωμιζόταν κόστος στην κρίση της Ευρωζώνης ή στο Προσφυγικό, δεν έπαυε, ωστόσο, να αντιμετωπίζει την Ευρώπη μάλλον ως πηγή προβλημάτων που έπρεπε να αντιμετωπιστούν, παρά ως ιστορικό προορισμό, προς τον οποίο έπρεπε η ίδια να καθοδηγήσει. Μια χώρα που δεν ήξερε πώς να σηκώσει το βάρος της: Πολύ μεγάλη για την Ευρώπη, πολύ μικρή για τον κόσμο.
