Ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω έκανε πλάκα: «Η Ρώμη έπεσε. Η Βαβυλώνα έπεσε. Θα έρθει και η σειρά της Βυζίτσας». Το χωριό έχει μεταφραστεί στα ελληνικά συμφραζόμενα. Αλλά η κωμική μετάβαση από την αυτοκρατορία στο χωριό υποδηλώνει –και υποσκάπτει σαρκαστικά– το αναπόφευκτο της φθοράς των συστημάτων εξουσίας και των πολιτισμών που παράγουν.
Ολα κάποτε τελειώνουν. Αλλά τι λέμε όταν ενδίδουμε σε αυτή τη φαταλιστική κοινοτοπία; Τι καταλαβαίνουμε για την Ιστορία, όταν την παρουσιάζουμε σαν αλυσίδα αναπόφευκτων καταστροφών;
Η σπενγκλεριανή φιλολογία των τελευταίων ετών, που επιχειρεί ενίοτε με προκρούστειο ζήλο να προσαρμόσει τα ιστορικά προηγούμενα στη σημερινή «πτώση της Δύσης», δεν λειτουργεί τελικά αφυπνιστικά. Μάλλον το αντίθετο. Καλλιεργεί τη διάθεση της παραίτησης απέναντι στο μοιραίο. Το ίδιο μάταιη –και πολιτικά ατελέσφορη– φαίνεται και η προσπάθεια να φωτιστούν οι αναλογίες του τραμπισμού με τον φασισμό και τον ναζισμό. Οφθαλμοφανείς αναλογίες υπάρχουν. Αλλά δεν τρομάζουν ούτε αυτούς που βρίσκονται υπό την επήρεια του φαινομένου ούτε εκείνους που το εκμεταλλεύονται στυγερά, επειδή αντιλαμβάνονται το συμφέρον τους μόνο με όρους αγοράς και φορολογικών συντελεστών.
Δεν χρειάζεται όμως πια να βουτήξει κανείς στην ιστορία και στην πολιτική θεωρία για να καταλάβει αυτό που βλέπει. Το καρναβάλι του μίσους στο Madison Square Garden, την περασμένη Κυριακή στη Νέα Υόρκη, εξηγούσε τον εαυτό του: Αυτόκλητοι εξορκιστές κραδαίνουν σταυρούς κατά του «Αντίχριστου», της Κάμαλα Χάρις, και μιλούν για τους «μαστροπούς» που τη «χειρίζονται». Κήρυκες της εθνικής καθαρότητας υπόσχονται ότι «η Αμερική θα ανήκει ξανά στους Αμερικανούς» και ότι τα «σκουπίδια» θα σαρωθούν, όπως και οι «εσωτερικοί εχθροί».
Το θέαμα αυτό που ηλέκτριζε την αρένα δεν είχε να κάνει ούτε με τα ατυχήματα της εξωτερικής πολιτικής της υπερδύναμης, ούτε με τον πληθωρισμό και τις οικονομικές ανισότητες. Είχε να κάνει μόνο με τη φυλή και το φύλο. Ο τραμπισμός «φωνάζει» ότι δεν είναι τόσο σύνθετος όσο τον περιγράφουν οι περισπούδαστοι ανατόμοι του. Είναι σκέτος ρατσισμός και σεξισμός.
Η εικόνα του Τραμπ να περιφέρεται στην πίστα ενός αεροδρομίου, χωρίς προορισμό, με ένα απορριμματοφόρο λειτούργησε –κόντρα στο σκοπούμενο μήνυμα της παράστασης– σαν ιλαροτραγική αλληγορία. Να τος, έρχεται, χωρίς πυξίδα, αλλά με το κύτος του γεμάτο.
Αυτό που απειλεί η σκουπιδιάρα του αναμεσαιωνισμού δεν είναι ένα σύστημα παγκόσμιας εξουσίας, ούτε ο γεωπολιτικός αστερισμός, στον οποίο και εμείς «ανήκομεν». Εκείνο που κινδυνεύει είναι το αόρατο δίκτυο των αξιών που συνέχει τον μεταπολεμικό κόσμο, πέρα από τις φαντασιακές διαγραμμίσεις στον χάρτη της παγκόσμιας ισχύος.
Ο επίδοξος οδηγός της Δύσης ξαναφέρνει στην πίστα όσα η Δύση, για να γίνει αυτό που είναι, είχε πετάξει στη χωματερή της Ιστορίας.
Χειραψίες
Γεια σας έχτρες γεια σας μίση/ και γινάτι καθενός/ άμα βρεις το ερημονήσι/όλα τ’ άλλα είναι καπνός
Οδυσσέας Ελύτης
Μούτρα
Από την αρχή υπήρχε αυτή η απορία: Μα, τι θέλουν; Πρόσωπα που έχουν ψηφιστεί και καταψηφιστεί –που έχουν κιόλας συνταξιοδοτηθεί, απαλλάσσοντας τον κατάλογο των βουλευτών από τη σιωπηρή αναγραφή του βαρυτάτου ονόματός τους– τι διεκδικούν από το παρόν; Γιατί δεν προβάρουν την κορνίζα που τους περιμένει στην πινακοθήκη της γερουσίας; Τώρα που ο θόρυβος χρονίζει λίγο, και η απουσία στιβαρού σκοπού αρχίζει να διακρίνεται, εκείνο που μπορούσε αρχικώς να δραματοποιείται σαν «πολιτική κρίση» αποκαλύπτεται πλέον ως παραπολιτική φάρσα. Η «κρίση» εκτυλίσσεται σαν ζήτημα ταξιθεσίας. Ασχολούνται μαζί της οι φυσιογνωμιστές, που μετρούν την καμπύλη των μειδιαμάτων, και οι θερμομετρητές της «ατμόσφαιρας». Σε λίγο κινδυνεύει να ασχολείται μαζί της μόνο το κοσμικό ρεπορτάζ. Δικαιώνονται έτσι όσοι από την αρχή έβλεπαν τη στάση των «πρώην» σαν ένα ρωμαλέο νάζι. Ενα ψυχικό αντανακλαστικό, με υπερχειλή αντιπάθεια, αλλά χωρίς πολιτικό σχέδιο. Δεν είναι βέβαια πρωτοφανές. Είναι ανθρώπινο. Κλείνει συχνά έτσι ο κύκλος των πολιτικών: Αυτοί που κρατούσαν κάποτε τα ηνία, καταλήγουν να κρατούν μόνο μούτρα.
