Εντυπη έκδοση. Πριν από μερικούς μήνες νόμισα πως ήμουν στα πρόθυρα γαστρεντερικής κατάρρευσης. Ως προσωρινή κριτικός εστιατορίων για τους New York Times, δειπνούσα έξω κάθε βράδυ επί τρεις συνεχόμενες εβδομάδες. Ενιωθα μια χαρά. Ωστόσο, ξυπνούσα μέσα στη νύχτα και σκεφτόμουν τη ζάχαρη που μόλις είχα καταναλώσει ή την μπριζόλα που είχα φάει, νιώθοντας ανησυχία για το τι προκαλούσε αυτό το φαγητό στο σώμα μου – και ειδικότερα στο έντερό μου. Εχω εμμονή με την υγεία του εντέρου. Το ίδιο φαίνεται να πιστεύει πλέον και το αμερικανικό κοινό. Τα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι γεμάτα με πρεβιοτικά αναψυκτικά, προβιοτικά συμπληρώματα και σνακ πλούσια σε φυτικές ίνες. Σήμερα υπάρχουν πλέον υπηρεσίες που μπορούν να αναλύσουν ένα δείγμα κοπράνων και να σας πουν ποια είδη βακτηρίων κατοικούν στο έντερό σας. Ετσι, αποφάσισα να ξεκινήσω ένα δίμηνο πείραμα με επίκεντρο το μικροβίωμά μου, προκειμένου να καταγράψω τις επιπτώσεις που είχαν όλα αυτά τα γεύματα στην υγεία του γαστρεντερικού μου συστήματος.
Τα αποτελέσματα με εξέπληξαν. Ανακάλυψα επίσης ότι, όταν πρόκειται για το έντερο, ελάχιστα πράγματα είναι άσπρο – μαύρο. Ζήτησα τη βοήθεια δύο επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, που διευθύνουν ένα από τα κορυφαία εργαστήρια μικροβιώματος στις ΗΠΑ: του Τζάστιν Σόνενμπεργκ, καθηγητή Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας, και της συζύγου του, Ερικα Σόνενμπεργκ, ανώτερης ερευνήτριας στους ίδιους τομείς.
«Αποφάσισα να ξεκινήσω ένα δίμηνο πείραμα προκειμένου να καταγράψω τις επιπτώσεις από το φαγητό εντός και εκτός σπιτιού στο μικροβίωμα του εντέρου μου», δήλωσε η Πρίγια Κρίσνα.
Με τη δική τους καθοδήγηση επέλεξα την εφαρμογή εξατομικευμένης διατροφής «Zoe» για να πραγματοποιήσω τις μετρήσεις, καθώς είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και προσφέρει ολοκληρωμένη προσέγγιση. Μου έστειλαν ένα κιτ που ελέγχει την υγεία του εντέρου, το σάκχαρο και τα λιπίδια στο αίμα.
Οι Σόνενμπεργκ χώρισαν το πείραμα σε τρεις φάσεις: στην πρώτη, κατανάλωνα όλα τα γεύματά μου εκτός σπιτιού και έπινα αλκοόλ χωρίς περιορισμούς· στη δεύτερη, έτρωγα αποκλειστικά στο σπίτι και απείχα εντελώς από το αλκοόλ· και στην τρίτη, συνδύαζα φαγητό εκτός και εντός σπιτιού, καθώς και κατανάλωση αλκοόλ. Κάθε φάση διήρκεσε δύο εβδομάδες – το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα που μπορούσα να υποστηρίξω λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων, αλλά και το ελάχιστο στο οποίο, σύμφωνα με τους Σόνενμπεργκ, θα μπορούσαν να εντοπιστούν μεταβολές. Επειτα από κάθε φάση έστελνα ένα δείγμα κοπράνων στην πλατφόρμα «Zoe», η οποία στη συνέχεια προωθούσε τα δεδομένα για τη μικροβιακή μου σύνθεση στους Σόνενμπεργκ.
Οι τρεις φάσεις
Κατά τη διάρκεια των δύο εβδομάδων γαστρονομικής υπερβολής, τα γεύματά μου παρουσίαζαν τεράστια ποικιλία. Η φάση παραμονής στο σπίτι συνέπεσε βολικά με μια επίσκεψη στο πατρικό μου, όπου τα γεύματα ήταν εκείνα με τα οποία μεγάλωσα: khichdi (πιάτο της νοτιοασιατικής κουζίνας, με ρύζι και φακές), dal (φακές σούπα) και okra sabzi (μπάμιες λαδερές) για δείπνο, περισσεύματα για μεσημεριανό και βρώμη για πρωινό. Πριν από την τρίτη φάση –την εναλλαγή γευμάτων στο σπίτι και σε εστιατόρια– οι Σόνενμπεργκ μού έδωσαν κατευθυντήριες γραμμές βασισμένες στις μελέτες τους για τις τροφές που ευνοούν ένα πιο υγιές έντερο: να μειώσω την κατανάλωση κρέατος και να αυξήσω τα φυτικής προέλευσης τρόφιμα. Τα τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση, όπως το γιαούρτι και το κίμτσι (κορεατικό πιάτο λαχανικών τουρσί) είναι απαραίτητα, είπαν. Δεν είχαν σαφή θέση για την κατανάλωση αλκοόλ, αλλά με συμβούλευσαν, αν πίνω, να το κάνω με μέτρο.
Πίστευα ότι θα ένιωθα εντελώς διαφορετικά σε κάθε φάση, καθώς η διατροφή μου άλλαζε ριζικά. Αυτό όμως δεν συνέβη. Και θα έπρεπε να είναι η πρώτη μου ένδειξη για τα αποτελέσματα.
Για να ερμηνεύσουν τα δεδομένα, οι Σόνενμπεργκ επικεντρώθηκαν σε δύο τύπους βακτηρίων, η παρουσία των οποίων θεωρείται από τους μικροβιολόγους ένδειξη υγιούς εντέρου και τα οποία αποτελούσαν μεγάλο ποσοστό του μικροβιώματός μου: το Bifidobacterium longum και το Faecalibacterium prausnitzii. Το Bifidobacterium ακολούθησε το αναμενόμενο μοτίβο: ήταν πιο άφθονο όταν έτρωγα στο σπίτι, ελαφρώς μειωμένο όταν συνδύαζα φαγητό στο σπίτι και έξω, και ακόμη λιγότερο όταν έτρωγα αποκλειστικά εκτός σπιτιού. Τα επίπεδα του Faecalibacterium prausnitzii, ωστόσο, δεν παρουσίασαν αξιόλογη μεταβολή, γεγονός που συμφωνεί με μια γενικότερη παρατήρηση: οι αναλογίες όλων των βακτηρίων στο έντερό μου παρέμειναν σχετικά σταθερές και στις τρεις φάσεις – ένδειξη ότι διαθέτω ένα στα-θερό μικροβίωμα.
Οι Σόνενμπεργκ απέδωσαν αυτό το εύρημα εν μέρει στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσα –κάνοντας κυρίως ινδική χορτοφαγική διατροφή–, καθώς μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που ακολουθούν φυτική διατροφή διαθέτουν πιο υγιές έντερο. «Ο τρόπος που τρεφόσασταν στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής σας έχει τεράστιο αντίκτυπο στα είδη βακτηρίων που βρίσκονται στο έντερό σας», είπε η Ερικα Σόνενμπεργκ. Πήρα τα πάνω μου – ίσως και λίγο αυτάρεσκα. Και τότε ήρθε ένα μήνυμα από τη «Zoe». «Συνολικά, τα αποτελέσματα είναι αδύναμα», ξεκινούσε η ανάλυση του δρος Τιμ Σπέκτορ, επιδημιολόγου και συνιδρυτή της «Zoe». Σε κάθε φάση του πειράματος, η ποικιλομορφία του εντερικού μου μικροβιώματος καταγράφηκε σημαντικά χαμηλότερη από το επίπεδο που η «Zoe» θεωρεί βέλτιστο.
Το μικροβίωμά μου πιθανότατα δεν διατρέχει άμεσο κίνδυνο. Ωστόσο, αποκόμισα μερικές στρατηγικές για να είμαι πιο συνειδητοποιημένη ως τακτική επισκέπτρια εστιατορίων. Να αξιοποιούμε στο έπακρον τα γεύματα στο σπίτι, εντάσσοντας σε αυτά πολλά λαχανικά και φυτικές ίνες. Οταν τρώμε έξω, να επιλέγουμε ένα ισορροπημένο γεύμα με ποικιλία συστατικών. Να προσεγγίζουμε με σκεπτικισμό τις υπηρεσίες ελέγχου του εντέρου. Μια υγιεινή διατροφή σε βάθος χρόνου μπορεί να βοηθήσει να αντέξουμε τις βραχυπρόθεσμες επιβαρύνσεις. Και το σημαντικότερο: να εμπιστευόμαστε το ένστικτό μας.
Διαφορετική προσέγγιση και ερμηνεία
Για να αξιολογήσει την υγεία του εντέρου, η εφαρμογή εξατομικευμένης διατροφής «Zoe» ακολουθεί μια διαφορετική προσέγγιση από εκείνη των επιστημόνων του Στάνφορντ. Με βάση τις δικές της μελέτες, εξετάζει 100 μικρόβια που έχει συσχετίσει με θετικές ή αρνητικές επιδράσεις στην υγεία – 50 από κάθε κατηγορία. Σε αυτά τα 100 περιλαμβάνεται το Faecalibacterium prausnitzii (ως θετικός δείκτης), αλλά όχι το Bifidobacterium longum. Η «Zoe» κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στο μικροβίωμά μου υπερτερούσαν τα αρνητικά μικρόβια έναντι των θετικών και σημείωσε ότι αυτή η αναλογία δεν μεταβλήθηκε σημαντικά κατά τη διάρκεια των τριών φάσεων.
«Αυτό σημαίνει ότι ταΐζετε τα κακά σας μικρόβια» όταν τρώτε τροφές όπως ψωμί και επιδόρπια με ζάχαρη, είπε ο δρ Τιμ Σπέκτορ, επιδημιολόγος και συνιδρυτής της «Zoe». «Θα πρέπει να ταΐζετε τα καλά σας μικρόβια για να εξαλείψετε τα κακά», πρόσθεσε, προτείνοντας την κατανάλωση τροφίμων που έχουν υποστεί ζύμωση και τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες. Ωστόσο, η απουσία σημαντικής μεταβολής μάλλον αποτελεί θετικό σημάδι, πρόσθεσε. «Η διατροφή σας έχει μεγάλη ποικιλία, είτε μαγειρεύετε στο σπίτι είτε τρώτε σε εστιατόρια», που σημαίνει, ανέφερε, ότι το έντερό μου παρέμενε ανθεκτικό στις προσωρινές διατροφικές αλλαγές.
Ο Τζάστιν Σόνενμπεργκ ήταν κάπως επιφυλακτικός απέναντι στα αποτελέσματα της «Zoe». Πολλά από τα βακτήρια που παρακολουθεί η εταιρεία στην ανάλυσή της δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς, είπε, και συνήθως δεν απαντώνται σε μεγάλες ποσότητες στο μικροβίωμα του εντέρου. Σε απάντησή της, η «Zoe» δήλωσε ότι η έρευνά της «βασίζεται στη μεγαλύτερη και πλέον εις βάθος βάση δεδομένων διατροφής και μικροβιώματος του εντέρου στον κόσμο».
Οι Σόνενμπεργκ επισήμαναν επίσης ότι η εταιρεία έχει εμπορικό κίνητρο, καθώς προωθεί στους πελάτες της την εφαρμογή αλλά και διατροφικά συμπληρώματα. Στο τέλος μιας τηλεφωνικής συνομιλίας μας, ο Σπέκτορ με παρότρυνε να αγοράσω το πρεβιοτικό μείγμα της «Zoe» και μου πρόσφερε ένα δείγμα.
