Η χρονική περίοδος πριν από την εμμηνόπαυση αλλά και η ίδια η εμμηνόπαυση μπορεί να επιφέρουν αλλαγές στον οργανισμό σας. Μπορεί όμως να επηρεάσουν και άλλες πλευρές, ιδίως την ψυχική σας υγεία. Η συχνότητα εμφάνισης της κατάθλιψης διπλασιάζεται στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι γυναίκες που στο παρελθόν έχουν δώσει αγώνα κατά της κατάθλιψης ή του άγχους μπορεί να δουν τα συμπτώματά τους να επιστρέφουν.
Οι αλλαγές στο επίπεδο των γυναικείων ορμονών μπορεί να μεταβάλουν τη διάθεση και σε άλλες φάσεις της ζωής. Επομένως, δεν μας εκπλήσσει ιδιαίτερα το γεγονός ότι μπορεί να υπάρχουν επιδράσεις στη διάθεση κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου της εμμηνόπαυσης, εξηγεί η δρ Hadine Joffe, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ψυχιατρικής στον Τομέα της Υγείας της Γυναίκας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και διευθύνουσα σύμβουλος στο Connors Center for Women’s Health and Gender Biology στο Brigham and Women’s Hospital. Η προεμμηνορρυσιακή δυσφορική διαταραχή (μια πιο βαριά μορφή του προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου, που επηρεάζει τη διάθεση) και η επιλόχεια κατάθλιψη είναι δύο ακόμη παραδείγματα καταστάσεων οι οποίες προκαλούνται από ορμονικές αλλαγές στον οργανισμό – στις συγκεκριμένες περιπτώσεις πριν από την έμμηνο ρύση ή μετά τον τοκετό.
«Οι διαταραχές αυτές δεν οφείλονται 100% στις ορμόνες», δηλώνει η δρ Joffe, ωστόσο οι γυναικείες ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο.
Οι αλλαγές στη διάθεση στη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης και κατά την εμμηνόπαυση είναι, στις περισσότερες περιπτώσεις, ήπιες. «Η συσχέτιση των πιο ήπιων καταθλιπτικών συμπτωμάτων με τις ορμονικές αλλαγές είναι σαφής», αναφέρει. Η δρ Joffe ήταν η κύρια συγγραφέας μιας μελέτης η οποία δημοσιεύθηκε το 2019 στην ιατρική επιθεώρηση The Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism και συνέδεσε μια αύξηση των συμπτωμάτων κατάθλιψης στην περιεμμηνοπαυσιακή περίοδο με τις διακυμάνσεις δύο ορμονών, της προγεστερόνης και της οιστραδιόλης (του πιο ισχυρού οιστρογόνου). Όταν όμως μιλάμε για τη μείζονα κατάθλιψη (την πιο βαριά μορφή κλινικής κατάθλιψης), η συσχέτιση με τις αλλαγές στις γυναικείες ορμόνες δεν είναι σαφής.
Οι γυναίκες που εμφανίζουν σημαντικά προβλήματα διάθεσης κατά τη διάρκεια της περιεμμηνόπαυσης στη συντριπτική τους πλειονότητα είχαν τέτοια προβλήματα και στο παρελθόν. Είναι σχετικά σπάνιο μια γυναίκα που δεν έχει ιστορικό κατάθλιψης ή άγχους να εμφανίσει ξαφνικά μια βαριά εικόνα στην εμμηνόπαυση, σχολιάζει η δρ Joffe. Επιπλέον, η μέση ηλικία –κατά την οποία συμβαίνει η εμμηνόπαυση– είναι μια περίοδος όπου οι γυναίκες συχνά είναι αντιμέτωπες με πολλαπλές πηγές στρες, όπως η φροντίδα των παιδιών, η φροντίδα των ηλικιωμένων γονιών και η δρομολόγηση αλλαγών στη ζωή τους. Όλα αυτά μπορεί να συμβάλουν στην εμφάνιση κατάθλιψης και άγχους σε αυτή την ηλικία.
Άγχος και εμμηνόπαυση
Παρότι οι έρευνες έχουν συσχετίσει σαφώς την εμμηνόπαυση με την κατάθλιψη, η συσχέτιση είναι λιγότερο σαφής σε ό,τι αφορά το άγχος. «Γνωρίζουμε πολύ λιγότερα σχετικά με το άγχος στην εμμηνόπαυση», δηλώνει η δρ Joffe. Υπάρχουν κάποια στοιχεία που δείχνουν ότι οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν κρίσεις πανικού στη διάρκεια της εμμηνόπαυσης και μετά από αυτήν, προσθέτει. (Η κρίση πανικού χαρακτηρίζεται από μια αιφνίδια κρίση υπερβολικού άγχους, η οποία συνοδεύεται από συμπτώματα όπως η εφίδρωση, ο τρόμος, η δύσπνοια ή ακίνδυνες διαταραχές του καρδιακού ρυθμού, που ονομάζονται «αίσθημα παλμών».)
Ωστόσο, αυτή η συσχέτιση μπορεί να αντικατοπτρίζει τη δυσκολία διάκρισης ανάμεσα στις κρίσεις πανικού και στις εξάψεις − ένα συχνό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης. Οι δύο αυτές καταστάσεις μπορεί να εκδηλωθούν με παρόμοιο τρόπο, δηλώνει η δρ Joffe. Στη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, η καρδιά σας μπορεί να εμφανίζει έντονους παλμούς· μπορεί επίσης να ιδρώνετε ή να αισθάνεστε ζεστή. Το ίδιο ισχύει και στις εξάψεις. Πριν από μια έξαψη, ορισμένες γυναίκες νιώθουν «αύρα» − αυτός είναι ένας όρος τον οποίο χρησιμοποιούν οι γιατροί για να περιγράψουν μια αίσθηση που προηγείται μιας παθολογικής κατάστασης που σχετίζεται με τον εγκέφαλο (όπως η ημικρανία). Στις γυναίκες αυτές, πριν από την έξαψη προηγείται μια αίσθηση πανικού ή μια αίσθηση επικείμενης καταστροφής. Ένας τρόπος να διακρίνουμε τις εξάψεις από τις κρίσεις πανικού είναι το ότι οι εξάψεις δεν προκαλούν δύσπνοια, ενώ οι κρίσεις πανικού μπορεί να προκαλέσουν, διευκρινίζει η δρ Joffe.
Αλλαγές στην υγεία και διαταραχές της διάθεσης
Οι αλλαγές στη διάθεση μπορεί επίσης να προκληθούν από τις αλλαγές που παρατηρούνται στη σωματική κατάσταση κατά την εμμηνόπαυση. Για παράδειγμα, το άγχος μπορεί να πυροδοτηθεί από έναν υπερδραστήριο θυρεοειδή αδένα· πρόκειται για μια κατάσταση που γίνεται πιο συχνή καθώς αυξάνει η ηλικία. Επιπλέον, το άγχος και η κατάθλιψη μπορεί να πυροδοτηθούν από έλλειψη ύπνου, η οποία επίσης είναι πιο συχνή κατά την εμμηνόπαυση, καθώς οι ορμονικές αλλαγές προκαλούν νυχτερινές εξάψεις ή άλλες διαταραχές του ύπνου, που δυσκολεύουν τις γυναίκες να επιτύχουν την ανάπαυση που χρειάζονται.
Τι μπορείτε, λοιπόν, να κάνετε για να προστατεύσετε την ψυχική σας υγεία καθώς μπαίνετε στην εμμηνόπαυση;
Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι οι αλλαγές της διάθεσης μπορεί να συνοδεύουν και άλλα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα.
Παρακολουθείτε τη διάθεσή σας και σημειώνετε τα μοτίβα που παρατηρείτε σε άλλους παράγοντες, όπως ο ύπνος και το επίπεδο του στρες. Ζητήστε επαγγελματική βοήθεια αν τα συμπτώματα γίνουν βαριά και δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινή σας ζωή.
Κάντε αλλαγές στον τρόπο ζωής σας, όπως η αύξηση της σωματικής άσκησης, ο ικανοποιητικός ύπνος και ο έλεγχος του στρες, ώστε να μειωθούν τα πιθανά συμπτώματα.
Μιλήστε με άλλους. Μη βασανίζεστε μόνη σας.
Να ξέρετε ότι αυτό είναι προσωρινό. Συνήθως, οι αλλαγές της διάθεσης οι οποίες συνοδεύουν τις αλλαγές στις γυναικείες ορμόνες κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης δεν διαρκούν. «Τα δεδομένα δείχνουν ότι αυτοί οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τις ορμόνες μειώνονται μετά την εμμηνόπαυση με την πάροδο του χρόνου», δηλώνει η δρ Joffe. Οι γυναίκες που επιλέγουν να αντιμετωπίσουν την κατάστασή τους με αντικαταθλιπτικά ή άλλες μεθόδους δεν θα χρειαστεί απαραίτητα να συνεχίσουν τη θεραπεία για πάντα, παρά μόνο στη διάρκεια αυτής της χρονικής περιόδου. «Βλέπω πολλές γυναίκες που πραγματικά φοβούνται ότι βυθίζονται σε μια ζοφερή κατάσταση γήρατος», δηλώνει η δρ Joffe. Αυτό δεν είναι αλήθεια και μπορούν πάντα να λάβουν βοήθεια.
