Μήπως με τα χρόνια έχετε αρχίσει να ανησυχείτε και να φοβάστε περισσότερο για τη ζωή; Δεν είστε οι μόνοι. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα συναισθήματα φόβου, γενικευμένου άγχους και νευρικότητας τείνουν να αυξάνονται με την ηλικία.
Αυτά τα αρνητικά συναισθήματα μπορεί να εκδηλωθούν με πολλούς τρόπους. Μπορεί να ανησυχείτε περισσότερο για το οικονομικό σας μέλλον, για τον κίνδυνο εμφάνισης νέων προβλημάτων υγείας ή επανεμφάνισης παλιών, για ενδεχόμενους τραυματισμούς ή, όπως έχει δείξει η πρόσφατη εμπειρία με την πανδημία της COVID-19, για γεγονότα με παγκόσμια διάσταση.
«Οι άνθρωποι αρχίζουν να φοβούνται περισσότερο για την καθημερινότητα, επειδή ανησυχούν ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκύψει κάποια αντιξοότητα, κάτι που βρίσκεται πέρα από τον έλεγχό τους», εξηγεί ο δρ Ipsit Vahia, ιατρικός διευθυντής στα Εξωτερικά Ιατρεία Γηριατρικών Ψυχιατρικών Υπηρεσιών στο συνεργαζόμενο με το Χάρβαρντ McLean Hospital.
Ένα αθροιστικό φαινόμενο
Δεν είναι σαφές τι προκαλεί αυτή τη στάση απέναντι στη ζωή. Οι ερευνητές υποθέτουν ότι μπορεί να οφείλεται σε βιολογικές αλλαγές στον εγκέφαλο των ανθρώπων που γερνούν, σε συνδυασμό με την αθροιστική επίδραση των δυσμενών εμπειριών της ζωής, είτε του ίδιου του ατόμου είτε κάποιου κοντινού του προσώπου.
Αυτά τα διαρκή συναισθήματα φόβου και ανησυχίας μπορεί να έχουν βαθιές επιπτώσεις στην υγεία. Μπορεί να γίνετε λιγότερο ενεργοί και κοινωνικοί, κάτι που μπορεί να συμβάλει στην εκδήλωση ευπάθειας, καρδιοπάθειας και κατάθλιψης.
Αν δεν αντιμετωπιστούν, ο διαρκής φόβος και η ανησυχία μπορεί να εξελιχθούν σε κάποια ειδική διαταραχή, όπως διαταραχή κοινωνικού άγχους (ή κοινωνική φοβία), αγοραφοβία (φόβος για τους δημόσιους χώρους) ή γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (χρόνια ανησυχία που μπορεί να οδηγήσει και σε σωματικές εκδηλώσεις, όπως πόνο στον θώρακα και μυϊκή κόπωση).
Τι πρέπει να κάνετε
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να αντιμετωπίσετε τον συνεχή φόβο και την ανησυχία, ώστε να μη σας καταβάλλουν. Το πρώτο βήμα είναι να εντοπίσετε την πηγή του φόβου. «Η σωστή θεραπεία ξεκινά με την αναγνώριση του προβλήματος», δηλώνει ο δρ Vahia. «Συχνά, οι άνθρωποι δεν μπορούν να εκφράσουν με λέξεις τους λόγους για τους οποίους φοβούνται ή ανησυχούν τόσο πολύ ή γιατί τους συμβαίνει αυτό».
Ο δρ Vahia συνιστά συνάντηση με έναν ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή. «Μια επαγγελματική ανάλυση μπορεί να σας βοηθήσει να εντοπίσετε την πηγή των φόβων και των ανησυχιών σας», δηλώνει.
Στη συνέχεια, θα συνεργαστείτε με τον ψυχίατρο ή τον ψυχοθεραπευτή για να αναπτύξετε στρατηγικές που θα βοηθούν στην αντιμετώπιση αυτών των φόβων. Οι στρατηγικές αυτές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν συνεδρίες ψυχοθεραπείας κατ’ ιδίαν ή σε ομάδα, ασκήσεις χαλάρωσης ή γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (στην οποία μαθαίνετε να αναπροσαρμόζετε την αντίδρασή σας στις σκέψεις που σας προκαλούν φόβο).
Αφού συνειδητοποιήσετε τους ειδικούς φόβους σας και τις περιστάσεις στις οποίες συνήθως αναδύονται, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και άλλους τρόπους για να τους αντιμετωπίσετε. Για παράδειγμα:
Ασκηθείτε στην ενσυνειδητότητα. Η ενσυνειδητότητα εκπαιδεύει τον νου σας να εστιάζει περισσότερο στο παρόν, χωρίς να περιπλανιέται σε ανησυχίες σχετικά με το παρελθόν ή το μέλλον. Αυτή η στάση σάς βοηθά να μην αντιδράτε υπερβολικά στις σκέψεις φόβου και παράλληλα μειώνει το στρες, την κατάθλιψη ή το άγχος που τις συνοδεύουν.
Ο διαλογισμός είναι μια δημοφιλής μέθοδος εξάσκησης της ενσυνειδητότητας. Στόχος του διαλογισμού δεν είναι να παραμερίσει ή να μπλοκάρει τις σκέψεις φόβου, αλλά να σας κάνει να παρατηρήσετε τις σκέψεις σας και τα συναισθήματά σας και να συνειδητοποιήσετε ότι δεν χρειάζεται να ενεργήσετε σχετικά με αυτά. Μπορείτε πολύ απλά να κλείσετε τα μάτια σας και να επαναλάβετε μια απλή φράση ή λέξη ή να μετρήσετε τις αναπνοές σας.
Συμβουλευτείτε κάποιον ειδικό στα οικονομικά. Εάν σας απασχολούν οικονομικά ζητήματα, δείτε κάποιον οικονομικό σύμβουλο. Αυτός μπορεί να εξετάσει τα οικονομικά σας, να καταρτίσει ή να προσαρμόσει τον προϋπολογισμό σας, να εστιάσει σε συγκεκριμένα προβλήματα και να σας βοηθήσει να ορίσετε στόχους. «Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να αποκτήσετε περισσότερη αυτοπεποίθηση σχετικά με την κατάστασή σας και να επιλύσετε τυχόν ζητήματα που σας προκαλούν ανησυχία», προτείνει ο δρ Vahia.
Προσλάβετε έναν προσωπικό γυμναστή. Εάν αποφεύγετε τη δραστηριότητα ή την άσκηση γιατί φοβάστε τους τραυματισμούς, βρείτε έναν προσωπικό γυμναστή που ειδικεύεται στην εκγύμναση ηλικιωμένων ατόμων. Ο γυμναστής μπορεί να αξιολογήσει τη φυσική σας κατάσταση, να εντοπίσει τα ισχυρά σας σημεία και τις αδυναμίες σας και να διαμορφώσει ένα πρόγραμμα που θα σας βοηθήσει να βελτιωθείτε.
«Καθώς θα πηγαίνετε καλύτερα, και θα βλέπετε και θα αισθάνεστε τη βελτίωση στο σώμα σας, θα μπορέσετε να ξεπεράσετε τον φόβο του τραυματισμού και την ανησυχία ότι δεν μπορείτε να ασκηθείτε ή να είστε περισσότερο δραστήριος», δηλώνει ο δρ Vahia. «Θα συνειδητοποιήσετε ότι είστε πιο ικανός για δραστηριότητες από ό,τι νομίζατε».
Πείτε στην ανησυχία να πάει περίπατο
Μήπως το μυαλό σας χρειάζεται ένα διάλειμμα από τον φόβο ή την ανησυχία; Κάντε έναν ενσυνείδητο περίπατο, στη διάρκεια του οποίου φροντίστε να εστιάζετε στην επίγνωση του σώματός σας, στις κινήσεις σας, στην αναπνοή σας και στο περιβάλλον. Είναι ένας απλός τρόπος να αναζωογονήσετε τον νου σας και να είστε περισσότερο παρόντες. Μελέτη διαπίστωσε ότι τα άτομα που έκαναν 30 λεπτά ενσυνείδητου περιπάτου δύο φορές την εβδομάδα για τέσσερις εβδομάδες είχαν λιγότερο στρες και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Σκέψεις για τον διαλογισμό
Για να αποκτήσετε μια εικόνα σχετικά με τον διαλογισμό, δοκιμάστε να ακολουθήσετε τις μαγνητοφωνημένες οδηγίες του δρα Ronald Siegel, επίκουρου καθηγητή Κλινικής Ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ. Οι οδηγίες αυτές διατίθενται δωρεάν στον ιστότοπο www.mindfulness-solution.com. Μπορείτε να βρείτε εφαρμογές διαλογισμού σε ιστότοπους όπως οι www.calm.com και www.headspace.com. Μπορείτε επίσης να μάθετε διαλογισμό στα περισσότερα κέντρα γιόγκα ή κέντρα για ηλικιωμένους.
