Πόλη

Αναρωτιέμαι ποια θα είναι τα κίνητρα του ιστοριοδίφη του μέλλοντος για να ερευνήσει την εποχή μας. Συχνά, οι παλινδρομήσεις στον χρόνο αποτελούν ελκυστική φαντασίωση και όχι σπάνια ανάλογες προβολές στο μέλλον έχουν καταγραφεί, αλλά με μικρή, κατά κανόνα, επιτυχία πρόβλεψης.

Είναι αδύνατον να φανταστεί κανείς την Αθήνα χωρίς τη «Μεγάλη Βρεταννία» και δύσκολα θα έβρισκε κανείς ένα κτίριο που να έχει τόσο πυκνό και ανθεκτικό συμβολισμό. Πριν από 100 χρόνια, τον Νοέμβριο του 1919, ιδρύεται –με την προτροπή του Ελευθερίου Βενιζέλου– η Ανώνυμος Εταιρεία «Εταιρεία Ελληνικών Ξενοδοχείων Λάμψα», με συμμετοχή μεγάλων τραπεζών.

Οταν ανεβαίνεις μόνος στα σιωπηλά εντόσθια ενός παλαιού κτιρίου, η σιωπή έχει οσμή, η θερμοκρασία έχει το βάρος της υγρασίας. Είχα τρυπώσει στη Στοά Αθηνών, Σοφοκλέους 4, σε αυτό το πεπαλαιωμένο μέγαρο που με υποδεχόταν λάθρα στις κοιλότητές του.

Υπάρχει μια εποχή, άχρονη αλλά κατανοητή σε όλους, που μπορεί να λέγεται «όταν οι γονείς μας ήταν νέοι». Είναι εποχή πέρα από τις συμβατές αντιλήψεις του χρόνου, αφού αφορά όλες τις γενιές, όσες παρήλθαν και όσες θα έλθουν. Είναι μια εποχή, κατά κανόνα, μακρινή, οικεία εξ αντανακλάσεως και τρυφερή στα όρια του πένθους.

Εάν το ΚΑΣ γνωμοδοτήσει υπέρ της απόσπασης, θα είναι η τρίτη φορά που ο σταθμός Βενιζέλου αλλάζει ρότα από το 2006.

Χαμένος σε δρομάκια που ακούν στο όνομα Σάθα και Φραγκίστας, βουτηγμένος ώς τον πυθμένα μιας αστικής ανασκαφής, τριγυρνούσα ιχνηλατώντας σκιές. Βρισκόμουν πάνω από την Πατησίων, και είχα αφεθεί στην αύρα των άσημων δρόμων πάνω από την πλατεία Κολιάτσου. 

Στο κέντρο της Τρίπολης, στην πλατεία του Αγίου Βασιλείου, στέκει επί δεκαετίες το «Μεγάλο Καφενείο». Εχει όλη την αύρα ενός τόπου βιωμένου από πολλές γενιές, και αυτή η πατίνα παντρεύεται με την αρχοντιά.

Το «Βανκούβερ Απαρτμάν», γωνία Μαυρομματαίων και Δεριγνύ, στέκει με τα πορτοπαράθυρα χτισμένα με γκρίζους τσιμεντόλιθους. Τα κοσμήματά του, αρ ντεκό κτερίσματα, οι ιστορίες του θαμμένες. Η ονομασία του και μόνο θα μπορούσε να είναι τίτλος διηγήματος με ήρωες μοναχικούς ενοίκους που ζουν ανάμεσα σε παλιά βιβλία με πράσινες ράχες και αχνές κόκκινες οβάλ σφραγίδες από βιβλιοπωλεία του Πέρα, αγορασμένα το 1930.

Σε εκείνα τα στενά, που τα σφραγίζουν οι πολυκατοικίες του 1970, τριγυρνούσα εκείνο το φωτεινό πρωινό του Νοέμβρη, όσο ακόμη ο ουρανός μάζευε σύννεφα για την απογευματινή καταιγίδα. Ηταν δρόμοι κάθετοι και παράλληλοι στην Κωνσταντινουπόλεως, πάνω και κάτω από τις γραμμές, κοντά στον σταθμό μετρό της Αττικής.

Οι δρόμοι, οι κάθετοι, από την Αχαρνών έως κάτω στην Αλκιβιάδου, χαράσσονται καμιά φορά ακανόνιστα. Η Φερών, π.χ., ή η Σμύρνης δεν συνεχίζουν σε ευθεία γραμμή, μου θυμίζουν μεσαιωνικές πόλεις, εκεί όπου οι σκιές τη νύχτα χάνονται απρόσμενα και οι προσόψεις μισοσβήνουν στις γωνίες.

Ευρύτατες αλλαγές προμηνύονται στην «Ελευσίνα – Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021», όπως προκύπτει από τη χθεσινή παρουσίαση των νέων επικεφαλής της διοργάνωσης στο υπουργείο Πολιτισμού. Θα αναζητηθούν γρήγορες λύσεις, για να ξεμπλοκάρουν όσες υποδομές μπορούν να υλοποιηθούν, προκειμένου η Ελευσίνα να περάσει τον τελικό έλεγχο της Ευρώπης τον Νοέμβριο του 2020.