Εκείνα τα καλοκαίρια στη Γλυφάδα που μύριζαν ευκάλυπτο και αντηλιακό έχουν φύγει οριστικά, αλλά να που μια παλιά φωτογραφία σε φέρνει πίσω σε μια εποχή που σήμερα μοιάζει μακρινή. Τα παλιά σπίτια στη Γλυφάδα, όπως και στο Ελληνικό και στη Βούλα, είναι πλέον ελάχιστα, αλλά όσα σώζονται φέρνουν στον νου εκείνα που χάθηκαν.
Θυμάμαι τη μέρα όταν είχα τραβήξει τη φωτογραφία αυτού του αρχοντικού με την πυργοειδή απόληξη, σε μια εποχή που η Γλυφάδα είχε αρχίσει να αλλάζει. Την επόμενη χρονιά, το 1982, είχε εγκαινιαστεί η Galleria, σχεδόν απέναντι, το πρώτο από τα εμπορικά κέντρα που θα άλλαζαν το λιανεμπόριο και την αγορά των νοτίων προαστίων.
Αλλά σαν το σπίτι της φωτογραφίας μας υπήρχαν πολλά. Το πιο ωραίο και κομψό σπίτι στο κέντρο της Γλυφάδας πάντως ήταν μια άλλη μονοκατοικία, που δυστυχώς δεν είχα προλάβει να φωτογραφίσω. Βρισκόταν στη γωνία των οδών Γρηγορίου Λαμπράκη και Λαζαράκη, εκεί όπου σήμερα υπάρχει ένα γυάλινο κτίριο εκτός τόπου και χρόνου. Εκείνο το σπίτι είχε πυργίσκο με ασημένια επίστρωση και ανεμοδείκτη με κόκορα, θαυμάσια ξύλινη εξώθυρα και τον πιο ωραίο πέτρινο φράκτη σκεπασμένο με πλουμπάγκο με τα γαλαζωπά ανθάκια του.
Πιο πάνω, ήταν το σπίτι της φωτογραφίας. Ηταν ένα από τα παλιά αρχοντικά του Μεσοπολέμου που συγγένευε με εκείνα των Δικηγορικών, όλα χτισμένα σε έναν ρομαντικό εξοχικό ρυθμό ανάμεσα στο 1925 και στο 1932. Ολα αυτά τα σπίτια είχαν αρχίσει να ξηλώνονται την εποχή της μεγάλης στροφής για τα προάστια, εκεί στα τέλη της δεκαετίας του ’70 με αρχές του ’80. Λίγα από αυτά απομένουν σήμερα στην παραλιακή.
Στη δεκαετία του 1980 είχε αρχίσει με ταχείς και ενθουσιώδεις ρυθμούς η αλλαγή της καθημερινής ζωής των προαστίων. Η Γλυφάδα στον Νότο και η Κηφισιά στον Βορρά αναδύονταν στα δύο μεγάλα εμπορικά κέντρα, τα πρώτα χρόνια μετά την είσοδό μας στην τότε ΕΟΚ.
Αυτή η διάχυση της εμπορικής ζωής στα φιλήσυχα ώς τότε προάστια γινόταν παράλληλα με τη μετακίνηση χιλιάδων αστικών οικογενειών που αγόραζαν τότε, κατά κύριο λόγο, διαμερίσματα σε νεόδμητες εξοχικές πολυκατοικίες με κήπο. Αφηναν τα παλιά τους διαμερίσματα σε πολυκατοικίες του ’30, του ’50 ή του ’60
στις αθηναϊκές συνοικίες και μετακόμιζαν χειμώνα-καλοκαίρι στα προάστια.
Εκείνη η μετακίνηση πληθυσμών από τις γειτονιές του κέντρου στην εικοσαετία 1975-1995 ήταν ένα πρώτο μεγάλο κεφάλαιο της αλλαγής της Αθήνας μετά τη δικτατορία. Οι επαύλεις του Μεσοπολέμου, σκόρπια χτισμένες στα προάστια, μαζί με τα σπίτια τα «καλοκαιρινά» με αυλές, χωρίς θέρμανση, αλλά με όλη εκείνη την ομορφιά μιας ανέμελης ζωής, είχαν αρχίσει τότε να λιγοστεύουν και να δίνουν τη θέση τους στις λεγόμενες προαστιακές πολυκατοικίες σε πιλοτή, με τζάκια και κήπο ολόγυρα.
Αυτή η φωτογραφία συμβολίζει στα μάτια μου εκείνο το μεταίχμιο ζωής για τη Γλυφάδα του 1980. Τόσες δεκαετίες μετά και η ευημερούσα Γλυφάδα έχτισε μια σειρά κτιρίων στον κεντρικό δρόμο της, το ένα πιο άσχημο από το άλλο.
Αυτά που βλέπουμε σήμερα, τα τόσο αδιάφορα κτίρια, έμειναν να συμβολίζουν την καταναλωτική ευημερία. Μου φαίνεται προβληματικό πώς μία και δύο γενιές από τότε δεν μπόρεσαν να αποτυπώσουν αρχιτεκτονικά με αξιοπρεπή έστω κτίρια την άνοδο της ζήτησης για κατοικία και λιανεμπόριο στην κεντρική οδό Μεταξά στη Γλυφάδα…
Αν είχε διασωθεί αυτό το παλιό πυργόσπιτο μαζί με τον πυκνόφυτο κήπο του, θα ήταν σήμερα εστιατόριο ή κατάστημα. Η φωτογραφία του μας θυμίζει πως το μέτρο του τόπου κάποτε υπήρχε.
