«Δες αυτό το φόρεμα, πιστεύεις θα μου τονίζει την περιφέρεια;». «Ποιο είναι το καλύτερο τυρί cottage για τη διατροφή μου;» «Eχω το iPhone 16 max, αξίζει να πάρω το 17;».
Ερωτήσεις που κάποτε απευθύναμε στους φίλους μας, ή στους επαγγελματίες και τους πωλητές που μας εξυπηρετούσαν, τώρα τις πληκτρολογούμε. Πλέον όχι στο Google, αλλά σε έναν «συνομιλητή» που δεν κουράζεται ποτέ, δεν βαριέται να απαντά και, το πιο παράξενο απ’ όλα, μοιάζει να μας καταλαβαίνει. H τουλάχιστον προσπαθεί. Το ChatGPT και τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι πια βοηθοί. Eχουν γίνει οι νέοι μας προσωπικοί σύμβουλοι: σχέσεων, διατροφής, αλλά και αγορών.
Το πιο εντυπωσιακό δεν είναι ότι ρωτάμε, αλλά το ότι ακούμε.
Σύμφωνα με μελέτη της Capgemini, σχεδόν έξι στους δέκα καταναλωτές έχουν ήδη εντάξει την τεχνητή νοημοσύνη στην καθημερινότητά τους ως το πρώτο βήμα πριν από μια αγορά. Αντί για το κλασικό googlάρισμα, πληκτρολογούμε μια ερώτηση, χωρίς πολλή σκέψη, με τον ίδιο μπερδεμένο ή ξεκάθαρο τρόπο που την έχουμε στο μυαλό μας. Σε αυτό το στάδιο μπαίνουν τα chatbot, όπως το ChatGPT, το Gemini, το Copilot, ή ακόμα και οι «ψηφιακοί συνομιλητές» που ενσωματώνουν τα e-shops και τα apps: όχι για να πουλήσουν, αλλά για να ακούσουν. Είναι ο ενδιάμεσος κρίκος ανάμεσα στην πρόθεση και στην αγορά: ο συνομιλητής που μας βοηθά να ξεκαθαρίσουμε τι πραγματικά θέλουμε, πριν ακόμα φτάσουμε στο καλάθι. Μας παραπέμπουν σε προϊόντα, υπηρεσίες ή επιλογές που ταιριάζουν περισσότερο σε όσα περιγράψαμε.
Το πιο εντυπωσιακό δεν είναι ότι ρωτάμε -είναι ότι ακούμε. Το 68% από εμάς έχει ήδη αγοράσει κάτι που του πρότεινε ένα σύστημα AI. Και είναι λογικό, καθώς η διαδικασία της αναζήτησης έχει γίνει πιο απλή, πιο αβίαστη. Δεν ψάχνουμε πια ανάμεσα σε δεκάδες συνδέσμους, αλλά ανοίγουμε μια συνομιλία και «μιλάμε» με ένα σύστημα που, θεωρητικά τουλάχιστον, μαθαίνει τι μας ενδιαφέρει, θυμάται τις προτιμήσεις μας και —σε κάποιες περιπτώσεις— φτάνει στην ουσία πιο γρήγορα απ’ ό,τι εμείς. Αλλά δεν σταματάμε εκεί.
Το 71% δηλώνει ότι θέλει το ΑΙ να τους συνοδεύει σε κάθε βήμα της εμπειρίας: από την αρχική αναζήτηση έως την εξυπηρέτηση μετά την αγορά. Το 68% των καταναλωτών δηλώνει ότι θα προτιμούσε μία ενιαία εμπειρία: μια πλατφόρμα που συγκεντρώνει αποτελέσματα από μηχανές αναζήτησης, κοινωνικά δίκτυα και ηλεκτρονικά καταστήματα, ώστε να μη χρειάζεται να πηγαίνουμε από το ένα στο άλλο. Γιατί τελικά, αυτό φαίνεται πως αναζητάμε: όχι άλλη μια πλατφόρμα. Αλλά κάποιον, ή κάτι, που να μας καταλαβαίνει και να μας κερδίζει χρόνο. Για αυτό άλλωστε και το 61% θα ήθελαν το ΑΙ να αναλαμβάνει δράση μόνο του και να προχωρά σε αυτόματες επαναπαραγγελίες.
Προσωπικές ερωτήσεις
Για κάποιους, αυτός ο ψηφιακός συνομιλητής έχει ήδη γίνει αυτονόητος. Δεν τον βλέπουν ως ένα νέο εργαλείο, αλλά ως συνοδοιπόρο. Κυρίως οι νεότεροι. Οχι για να τους πει απλώς τι να αγοράσουν, αλλά για να τους προτείνει κάτι που ταιριάζει στη ζωή τους. Παράλληλα, δεν διστάζουν να μοιραστούν πληροφορίες. Αν τους ζητήσει η πλατφόρμα να απαντήσουν σε ερωτήσεις για το τι τους ενδιαφέρει, τι έχουν αγοράσει στο παρελθόν ή τι τους ενοχλεί, απαντούν.
Αντίστοιχα περιμένουν ανταπόδοση: μια εμπειρία που δεν είναι απλώς εξατομικευμένη αλλά σχεδόν διαλογική. Πιο συγκεκριμένα, το 64% των Gen Z και το 62% των millennials δηλώνουν άνετα στο ενδεχόμενο να τους γίνονται προσωπικές ερωτήσεις από τα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, ενώ περίπου το 55% των καταναλωτών συνολικά αποδέχεται πλέον αυτή τη διαδικασία ως αναπόσπαστο μέρος της εμπειρίας αγορών.
Αντίστοιχα, δεν είναι όλες οι αγορές αποτέλεσμα ανάγκης. Το 53% των νέων 18–25 έχει αγοράσει προϊόντα που είδε για πρώτη φορά σε βίντεο στο TikTok ή σε ένα reel στο Instagram. Το 69% εμπιστεύεται περισσότερο τους δημιουργούς περιεχομένου απ’ ό,τι τις κλασικές διαφημίσεις. Σε αυτό το περιβάλλον, η τεχνητή νοημοσύνη δεν λειτουργεί μόνο ως εργαλείο αναζήτησης, αλλά και ως φίλτρο: σαν μια ψηφιακή διαίσθηση που βοηθά να ξεχωρίσουμε, ανάμεσα σε άπειρο περιεχόμενο, τι είναι αυτό που μας ταιριάζει.
Ανησυχίες
Παρότι η τεχνητή νοημοσύνη έχει πια διεισδύσει βαθιά στην καθημερινότητά μας, η σχέση μας μαζί της δεν είναι πάντα ρόδινη. Η ικανοποίηση από τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης κατά τη διάρκεια της αγοραστικής εμπειρίας έχει μειωθεί στο 37%, από 41% πέρυσι. Μικρή διαφορά στα νούμερα, μεγάλη στις προσδοκίες. Γιατί καθώς μαθαίνουμε να βασιζόμαστε περισσότερο σε αυτές τις πλατφόρμες, γινόμαστε και πιο αυστηροί. Δυσανασχετούμε όταν οι εφαρμογές ξεχνούν τις προτιμήσεις μας, όταν οι προτάσεις τους είναι κοινές και “πρόχειρες”.
Δυσανασχετούμε όταν οι εφαρμογές ξεχνούν τις προτιμήσεις μας, όταν οι προτάσεις είναι κοινές και πρόχειρες.
Παράλληλα, όσο αυξάνεται η εξοικείωση, τόσο μεγαλώνει και η ανησυχία. Οι καταναλωτές που ανήκουν στην κατηγορία των Digital-First Trailblazers (οι πιο εντατικοί χρήστες εργαλείων AI) είναι ταυτόχρονα και εκείνοι που εκφράζουν τις περισσότερες ανησυχίες για την τεχνολογία. Οι ανησυχίες για την ύπαρξη προκατάληψης και τα μη αντιπροσωπευτικά αποτελέσματα έχουν αυξηθεί στο 75%, από 61% την προηγούμενη χρονιά. Ταυτόχρονα, το 73% ανησυχεί για ψεύτικες κριτικές και παραπλανητικές μαρτυρίες, ενώ το 72% των καταναλωτών εξακολουθούν να ανησυχούν για τα ζητήματα ιδιωτικότητας και συναίνεσης στην ψηφιακή εποχή.
Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι κάτι καινούργιο πια. Εχει ήδη αλλάξει τον τρόπο που ψάχνουμε, που επιλέγουμε, που αγοράζουμε. Χωρίς να το καταλάβουμε, μπήκε στην καθημερινότητά μας: από το τι θα φάμε σήμερα μέχρι το τι θα φορέσουμε αύριο. Οπότε το ερώτημα δεν είναι αν θα συνεχίσει να εξελίσσεται. Το ερώτημα είναι κατά πόσο θα την εμπιστευτόμαστε. Γιατί το κάθε chatbot δεν θα κρίνεται από το πόσο έξυπνο είναι, αλλά από το πόσο «τίμιο» μπορεί να γίνει.
