Αρχές Ιουνίου, γύρω στις έντεκα το πρωί, καθόμαστε με την Ελληνογαλλίδα Ιζαμπέλ Τσόρη στο μοναδικό καφενείο που βρίσκεται στο χωριό Φλάτσια της νοτιοανατολικής Χίου. Σε διπλανό τραπέζι, τέσσερις-πέντε ντόπιοι κάνουν διάλειμμα από τις αγροτικές δουλειές τους κι απολαμβάνουν ένα ουζάκι με μεζέ. Η Ιζαμπέλ, στα εβδομήντα της, συνταξιούχος ιδιωτική υπάλληλος, συνομιλεί μαζί τους στα ελληνικά. Με καταγωγή από το χωριό και μεγαλωμένη στη Γαλλία, πρόσφατα αγόρασε ένα πέτρινο διώροφο σπίτι του 1920, κοντά στα 80 τ.μ. Δεν είναι μόνο ότι προσπαθεί να συνδεθεί ξανά με τις ρίζες της, αλλά απέκτησε την ιδιοκτησία κυρίως διότι αγαπάει τη Χίο. Δικό τους σπίτι στο χωριό αγόρασαν και τα παιδιά της. Και δεν είναι οι μόνοι.
Στα Φλάτσια, που με το ζόρι έχουν σαράντα μόνιμους κατοίκους, αφού το χωριό σταδιακά ερημώνει, σήμερα δέκα σπίτια ανήκουν σε ξένους. «Η Χίος παραμένει ακόμη αυθεντική. Ο κόσμος της είναι φιλόξενος, η φύση μαγική και η ζωή εύκολη και ωραία. Βέβαια, φαίνεται να είναι σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι σχετικά με τον τουρισμό, εμείς ελπίζουμε να μην αλλοιωθεί», λέει η Ιζαμπέλ, η οποία ζει στη Βουργουνδία και πηγαινοέρχεται δύο-τρεις φορές τον χρόνο. Την ακολουθεί και μια άλλη φίλη της, που έχει αγοράσει κατοικία νοτιότερα, στα Γρίδια. Κάπως έτσι, ο ένας ξένος φέρνει τον άλλο στη Χίο. Και αυτό το ενδιαφέρον ντόμινο, που ξεκίνησε σχεδόν πριν από είκοσι χρόνια, έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για το νησί.
«Έχει φύγει πλέον ο κόσμος και τα εγγόνια ή τα δισέγγονια δεν επιστρέφουν, πουλούν τις περιουσίες τους. Οπότε οι ξένοι συνταξιούχοι, που ονειρεύονται να ζήσουν στη Χίο, αγοράζουν φθηνά πολύ παλιά σπίτια και επενδύουν αρκετά περισσότερα για να τα ανακαινίσουν. Έχουν δώσει ζωή στο χωριό μας και στα έθιμά μας, αφού συμμετέχουν και στα πανηγύρια», περιγράφει η Μαρίνα Τσόρη, ιδιοκτήτρια του καφενείου και πρόεδρος στα Φλάτσια. Εκτός από την πληθυσμιακή ενίσχυση των χωριών, άλλο ένα θετικό είναι ότι τονώνεται σημαντικά η τοπική οικονομία. «Το μαγαζί επισκέπτονται Γάλλοι, Ιταλοί, Ολλανδοί και Βέλγοι, κυρίως εκτός τουριστικής σεζόν. Είναι μόνιμοι πελάτες και ξοδεύουν αρκετά χρήματα για να φάνε ψάρι», δηλώνει ο Γιώργος Ορφανός, ιδιοκτήτης του εστιατορίου θαλασσινών Μόλος, στον Καταρράκτη.
Ο Καταρράκτης, ένα παραθαλάσσιο προσφυγικό χωριό Μικρασιατών δέκα λεπτά βορειότερα από τα Φλάτσια, αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση για το νησί. Εδώ, οι ξένοι συνταξιούχοι δεν αγοράζουν παλιά σπίτια, αλλά κυρίως χτίζουν βίλες με πισίνες. Στις άκρες του οικισμού έχουν δημιουργηθεί δύο συνοικίες πολυτελών κατοικιών με θέα στη θάλασσα. Όπως με πληροφορεί ο Γιάννης Χρηστάκης, πρόεδρος του χωριού, με φόντο τα ψαροκάικα στο μικρό λιμάνι, «αυτή τη στιγμή σε εμάς έχουν αγοράσει περίπου 15 οικογένειες σπίτια και οι αγοραπωλησίες συνεχίζονται. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην προσιτή αξία των οικοπέδων, τα οποία ωστόσο σιγά σιγά στην περιοχή μας παίρνουν την ανηφόρα».
Μεγάλη διασπορά
Οδηγώντας από τον βορρά μέχρι τον νότο, περνώντας από κάθε μικρό και μεγάλο χωριό, συναντώ συνεχώς ξένους μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι έχουν αγοράσει κατοικίες και επισκέπτονται τακτικά τη Χίο. Αρκετοί εξ αυτών την είχαν ανακαλύψει νέοι και το όνειρο να ζήσουν στο νησί δεν έσβησε ποτέ. Άλλη μία τέτοια περίπτωση είναι ο 70χρονος Πατρίκ Ζοφρέ, έμπορος κρασιών από το Μπορντό, που έρχεται από το 1993. Με τον καιρό, μαζί με τη γυναίκα του έκαναν φίλους και τελικά αποφάσισαν να χτίσουν στη Χώρα το δικό τους σπίτι. Όπως οι περισσότεροι, βρήκαν το οικόπεδο μέσω γνωστών τους στο νησί, δηλαδή δεν απευθύνθηκαν σε μεσιτικό γραφείο. Κι αυτός μάλλον ήταν ο κανόνας μέχρι το 2021, ώσπου η ζήτηση άρχισε να κορυφώνεται.
Οι προσιτές τιμές των παλαιών ακινήτων ή των διαθέσιμων οικοπέδων αποτελούν έναν λόγο που οι ξένοι δεν διστάζουν να αγοράσουν σπίτι στη Χίο. Ο άλλος είναι το σχετικά χαμηλό κόστος ανακαίνισης συγκριτικά με άλλα νησιά.
Η Ιουλία Μονιούκα, η οποία δραστηριοποιείται εμπορικά στη Χίο εδώ και σαράντα χρόνια, διαπιστώνοντας το αυξανόμενο ενδιαφέρον, καθώς όλο και περισσότεροι επισκέπτες την προσέγγιζαν για εύρεση σπιτιού, αποφάσισε το 2021 να ανοίξει μεσιτικό γραφείο. Όπως εξηγεί, η διασπορά των περιοχών όπου μένουν οι ξένοι είναι μεγάλη – λαμβάνει αιτήματα ακόμη και για τον Κάμπο, ο οποίος διαθέτει πολύ ακριβές ιδιοκτησίες. «Ζήτηση πλέον έχουμε για όλο το νησί, από τα Μαστιχοχώρια στον νότο μέχρι τη Βολισσό στα βορειοδυτικά. Ο μέσος όρος του ποσού που διαθέτουν για αγορά είναι 150.000 ευρώ κι ύστερα μπαίνουν στη διαδικασία της αναπαλαίωσης. Φέτος, έδωσα ένα αρχοντικό 90 τ.μ. με τρία στρέμματα οικόπεδο και άλλα 800 τ.μ. οικοδομήσιμα, 270.000 ευρώ». Η ίδια συνεργάζεται και με ιστοσελίδες στο εξωτερικό, κυρίως όμως για προώθηση πολυτελών κατοικιών.
Οι προσιτές τιμές των παλαιών ακινήτων ή των διαθέσιμων οικοπέδων αποτελούν έναν λόγο που οι ξένοι δεν διστάζουν να αγοράσουν σπίτι στη Χίο. Ο άλλος είναι το σχετικά χαμηλό κόστος ανακαίνισης. Ως μεγάλο νησί, με αρκετά καλή αλυσίδα τροφοδοσίας οικοδομικών υλικών, έχει σημαντικά φθηνότερα κόστη συγκριτικά με τις Κυκλάδες και άλλα μικρότερα κι απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου. Σύμφωνα με τον Νίκο Κλαδιά, ιδιοκτήτη της εταιρείας ecoHouses, ο οποίος αναπαλαιώνει σπίτια τα τελευταία 25 χρόνια, ο μέσος όρος ανακαίνισης στη Χίο υπολογίζεται στα 1.200 ευρώ ανά τ.μ., ενώ σε κοντινούς μικρότερους σε έκταση προορισμούς ξεπερνά τις 2.000 ευρώ. Η προσωπική του ιστορία μαρτυρεί με τον τρόπο της πώς η Χίος έχει εξελιχθεί σε προορισμό κατοικίας για ξένους συνταξιούχους.
Διατηρώντας επιχειρήσεις νυχτερινής διασκέδασης, είχε συστήσει ένα μικρό δικό του συνεργείο με έναν μαραγκό κι έναν σοβατζή, κυρίως για εργασίες συντήρησης που προέκυπταν αλλά και περιορισμένης έκτασης κατασκευές. Από ένα τυχαίο γεγονός το 2003, άρχισε να αναπαλαιώνει σπίτια για ξένους. «Καθόμουν σε μια ταβέρνα και ο ιδιοκτήτης της με σύστησε σε κάποιους Βέλγους. Τους έφτιαξα ένα σπίτι στον Κάμπο, στην περιοχή Φραγκοβούνι. Έπειτα ακολούθησαν κι άλλοι Βέλγοι, ύστερα άρχισε να γίνεται γνωστό ότι επισκευάζω σπίτια και κάπως έτσι με προσέγγισαν Ολλανδοί και Γάλλοι. Άλλωστε, πολλά χωριά, όπως η Καλλιμασιά, η Λαγκάδα και τα Καρδάμυλα, διαθέτουν μεγάλο κτιριακό απόθεμα. Βρίσκεις ακίνητα με 35.000-40.000 ευρώ».
Ασφάλεια και υποδομές υγείας
Γιατί όμως τόσοι Ευρωπαίοι τρίτης ηλικίας επιλέγουν τη Χίο ως τόπο κατοικίας ή έστω την επισκέπτονται συχνά; «Ένας Ολλανδός πελάτης μου πούλησε το σπίτι του στην Κυανή Ακτή και μετακόμισε στη Χίο. Του το είχαν διαρρήξει πολλές φορές κι έφυγε από τη Γαλλία αγανακτισμένος. Στο νησί αφήνουμε ακόμη τα κλειδιά στην πόρτα», σημειώνει. Εκτός από τη χαμηλή εγκληματικότητα, άλλοι λόγοι προτίμησης είναι τα τακτικά αεροπορικά δρομολόγια και το γεγονός ότι μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού δεν παρατηρούνται δραστικές αλλαγές. Πολλά μαγαζιά μένουν ανοιχτά όλο τον χρόνο, ο τόπος έχει ζωή. Ωστόσο, ο σημαντικότερος λόγος για όλους ανεξαιρέτως είναι το ολοκληρωμένο σύστημα παροχής ιατρικών υπηρεσιών.
Κατ’ αρχάς, το Γενικό Νοσοκομείο «Σκυλίτσειο» διαθέτει την πλειονότητα των ειδικοτήτων, από αγγειοχειρουργική μέχρι ορθοπαιδική και οφθαλμολογική, και μια προσφάτως εκσυγχρονισμένη μονάδα τεχνητού νεφρού. Παρά τον συνωστισμό στα εξωτερικά ιατρεία, είναι καθησυχαστικό να ξέρεις ότι θα νοσηλευτείς σε περίπτωση ατυχήματος. Επίσης, στο νησί λειτουργεί ιδιωτική μεικτή πολυκλινική, πλήρως εξοπλισμένη για πάσης φύσεως χειρουργεία και για όλα τα μαιευτικά-γυναικολογικά περιστατικά, η οποία είναι πολύ οικονομικότερη συγκριτικά με αντίστοιχες κλινικές του εξωτερικού. Συνεργάζεται με τις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες των επισκεπτών, ενώ έχει εγκριθεί και από την αμερικανική πρεσβεία για την περίθαλψη των Αμερικανών πολιτών.
Τον χάρτη υγείας στο νησί συμπληρώνουν και μικρότερες διαγνωστικές μονάδες, μικροβιολογικά εργαστήρια και αρκετά οδοντιατρεία. Κι αυτή η διάσταση της «ασφάλειας» πράγματι αναβαθμίζει τη Χίο. Διότι δεν αρκούν τα τοπικά προϊόντα, ο καλός καιρός και το χαμόγελο για να εξελιχθεί ένα μέρος σε πραγματικό προορισμό. Απαιτούνται υποδομές, δημόσιες και ιδιωτικές.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο 13ο τεύχος της έκδοσης «Οι Τόποι μας-Χίος», Ιούλιος 2025.
