Φωτογραφίες: Έβελυν Φωσκόλου
Μέσα Σεπτέμβρη, σε συνθήκες καλοκαιρινής ζέστης, φτάνουμε στο αλιευτικό καταφύγιο των Αγκαθωπών και περιμένουμε το φουσκωτό του Ναυτικού Ομίλου Σύρου να έρθει να μας πάρει. Έχουμε έρθει για να δούμε από κοντά το παιδικό αγωνιστικό τμήμα να προπονείται σε ένα από τα προγραμματισμένα του μαθήματα. Πλέοντας με έναν μικρό στόλο από σκάφη τύπου Optimist και Laser, λουσμένοι από το καθαρό φως του απογευματινού ήλιου, οι μικροί ναύτες ακολουθούν τις οδηγίες του δασκάλου τους και τελειοποιούν τις μανούβρες τους. Με τα άσπρα χρώματα που έχουν οι γάστρες και τα πανιά τους, μοιάζουν με κοπάδι από γλάρους που γλιστρούν αθόρυβα πάνω στο νερό.
Τα κορίτσια και τα αγόρια που συμμετέχουν, ηλικίας 6 έως 12 ετών, είναι όλα Συριανά και έχουν βαλθεί με πάθος να γίνουν ιστιοπλόοι. Η αίσθηση της ελευθερίας που τους χαρίζει η πλεύση με το πανί και η αυτοπεποίθηση που τους προσφέρει το να είσαι καπετάνιος, τους δίνουν φτερά. «Δεν είναι πάντα εύκολο. Πέραν της τεχνικής του δυσκολίας, το σπορ αυτό μπορεί να γίνει και ψυχολογικά απαιτητικό – ιδίως όταν τα παιδιά αρχίσουν να συμμετέχουν σε αγώνες. Τότε, αρκετά από αυτά χρειάζονται ενθάρρυνση και επιβράβευση, και εκεί χρειάζεται να είσαι παιδαγωγός», μας λέει ο Γιάννης Γρυπάρης, προπονητής στον όμιλο από το 1989. «Η ιστορία της Ερμούπολης ήταν πάντα συνυφασμένη με την ιστορία του Ναυτικού της Ομίλου», θα μας πει λίγο αργότερα ο πρόεδρός του, Θοδωρής Δούνιας. Βρισκόμαστε στον ιστορικό χώρο των παλαιών τελωνείων της πρωτεύουσας των Κυκλάδων, σε ένα επιβλητικό παραθαλάσσιο κτιριακό συγκρότημα των μέσων του 19ου αιώνα, σύμβολο της ιστορικής πόλης μαζί με τόσα άλλα. Αρκετοί από τους παλαιούς χώρους, όπως αυτός του ομίλου, φιλοξενούν τα τελευταία χρόνια δημόσιες υπηρεσίες, όπως το Λιμενικό Ταμείο και το Λιμεναρχείο, αλλά και χώρους πολιτισμού, όπως η εντυπωσιακή Πινακοθήκη Κυκλάδων.
Ο Στρατής Μιχαήλ, γενικός γραμματέας και έφορος ιστιοπλοΐας του ομίλου, μας δείχνει το πάτωμα του εντυπωσιακού ψηλοτάβανου χώρου, που μέσα στη λιθοδομή των τοίχων και στις ψηλές του καμάρες θυμίζει εσωτερικό ενετικού κάστρου. Στα γραφεία του ΝΟΣ, σε μία από τις πάλαι ποτέ αποθήκες διαμετακομίσεων των εμπορευμάτων, νιώθει κανείς την Ιστορία να τον περικυκλώνει. «Βλέπετε που σε αυτή τη λωρίδα η πέτρα έχει λίγο διαφορετικό χρώμα; Εδώ έμπαινε η θάλασσα και έδεναν βάρκες που έφερναν εμπορεύματα». Ο Θοδωρής Δούνιας μάς πηγαίνει πίσω στα ξεκινήματα: «Tο 1893, λίγο πριν από τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες, μια ομάδα Συριανών ξεκίνησε τον όμιλο –κωπηλατικό τότε–, τον δεύτερο στη χώρα μετά τον Όμιλο Ερετών του Φαλήρου. Σκάρωσαν μάλιστα μια κωπηλατική λέμβο για τους αγώνες, αλλά δυστυχώς δεν τη χρησιμοποίησαν, επειδή ο καιρός δεν επέτρεψε τη διεξαγωγή του αγωνίσματος. Έτσι, παραλίγο ο ΝΟΣ να είχε συμμετάσχει στην πρώτη σύγχρονη Ολυμπιάδα».
Βίοι παράλληλοι
Η μακρόστενη, κομψή ξύλινη κωπηλατική λέμβος που στέκεται κρεμασμένη ψηλά στον πέτρινο τοίχο, μαζί με μια συλλογή από παρόμοια γοητευτικά κειμήλια του παρελθόντος που κοσμούν τον χώρο (ένα μικρό παραδοσιακό σκαρί, κύπελλα και αναμνηστικά των παλαιών επιτυχιών, φωτογραφικά ντοκουμέντα), μας γυρνούν σε άλλες εποχές. Μέσα στα χρόνια, ο όμιλος ακολούθησε στενά τη ζωή της Ερμούπολης. Γεννήθηκε κατά τη μεγάλη της ακμή, στα μέσα του 19ου αιώνα. Όταν ο Πειραιάς έγινε το πρώτο λιμάνι της χώρας, παίρνοντάς της τα πρωτεία, υποβαθμίστηκε και αυτός μαζί με την πόλη του. «Μόλις η Ερμούπολη άρχισε πάλι να παίρνει τα πάνω της με την άνθηση της τοπικής βιομηχανίας, ανέβηκε ξανά και ο όμιλος», συμπληρώνει ο Θοδωρής Δούνιας. Το 1933 θα μετονομαστεί από Όμιλο Ερετών σε Ναυτικό Όμιλο και το 1946 θα διοργανώσει μεταξύ Φαλήρου και Ερμούπολης τον πρώτο ιστιοπλοϊκό αγώνα στη χώρα. Τα μεταπολεμικά χρόνια ακμάζει στην κολύμβηση, την υδατοσφαίριση και την κωπηλασία, τη δεκαετία του 1970 ιδρύονται οι πρώτες δομές διδασκαλίας της ιστιοπλοΐας τριγώνου και τη δεκαετία του 1990 η σχολή ιστιοπλοΐας ενηλίκων.
«Σήμερα, παρότι η Ερμούπολη δεν είναι στα καλύτερά της, συνεχίζουμε σταθερά», αναφέρει ο Θοδωρής Δούνιας, θυμίζοντάς μας ένα «αγκάθι» του ομίλου και της τοπικής κοινωνίας, την έλλειψη κολυμβητηρίου. «Τον τελευταίο καιρό το κολυμβητήριο λειτουργούσε μόνο το καλοκαίρι, καθότι υπήρχε πρόβλημα με τη θέρμανση του νερού. Πλέον, δεν λειτουργεί ούτε τότε. Συμμετέχουμε σε μια προσπάθεια να βρεθεί λύση με μια μικρή προκατασκευασμένη πισίνα. Αν αυτό συμβεί, περιμένουμε καμιά πεντακοσαριά παιδιά την πρώτη κιόλας χρονιά».
Εικόνα πληρότητας εμφανίζουν και οι τάξεις των σχολών ιστιοπλοΐας ενηλίκων, που γίνονται δύο φορές τον χρόνο. Όπως μας λέει ο Γιώργος Ρηγούτσος, έφορος και δάσκαλος της σχολής ιστιοπλοΐας, «εκ των πραγμάτων έχουμε ένα ταβάνι: δεν μπορούμε να δεχθούμε, π.χ., 100 μαθητές. Αλλά έχουμε 15 ή 20 άτομα κάθε φορά, πάντα φτάνουμε τον μέγιστο αριθμό που έχουμε ορίσει και αφήνουμε και κόσμο απέξω». «Έχουμε δύο ειδών μαθητές, αυτούς που βρέθηκαν για κάποιον σκοπό στη Σύρο –φοιτητές, σπουδαστές στη Σχολή Εμποροπλοιάρχων, δημοσίους υπαλλήλους– και τους ντόπιους, που ξεκινούν από μικροί. Από τους δεύτερους, κάποιοι λίγοι συνεχίζουν και με πρωταθλητισμό».
«Για το νησί μου»
Έναν από αυτούς συναντάμε την επόμενη μέρα στις Αγκαθωπές, τον δεκαεξάχρονο Ηλία Γαβιώτη, που ξεκίνησε ιστιοπλοΐα σε ηλικία επτά ετών. Τον βλέπουμε στο νερό, να κουμαντάρει το σκάφος του. Είναι γρήγορος, τεχνικός, γεμάτος αυτοπεποίθηση. Το 2019 βγήκε τέταρτος στο Πανελλήνιο Πρωτάθλημα, τα επόμενα χρόνια συμμετείχε με επιτυχία σε πανευρωπαϊκές διοργανώσεις και φέτος πήρε την πρώτη θέση στο Περιφερειακό Πρωτάθλημα. Στο πρόσωπό του διαγράφεται ολοζώντανη η ναυτική, ανταγωνιστική και φιλόδοξη Σύρος μιας παλαιότερης εποχής. Ξέρει πως, αν ενταχθεί σε έναν όμιλο της Αθήνας, θα μπορέσει να προχωρήσει περισσότερο αγωνιστικά, αλλά επιλέγει να παραμείνει στο νησί. «Ακόμα και με τους περιορισμούς, προτιμώ να αγωνίζομαι με τον τοπικό όμιλο και να εκπροσωπώ με περηφάνια τη Σύρο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό».
Μιλώντας με ωριμότητα ενήλικα, τονίζει πως ο ανταγωνισμός που απαιτούν οι αγώνες είναι ικανός να διώξει τη μαγεία που τα παιδιά νιώθουν όταν ξεκινούν. «Τότε γίνεται ένα αγώνισμα στο οποίο πρέπει να διακριθείς και λιγότερο κάτι που κάνεις επειδή το αγαπάς. Και ας μην ξεχνάμε πως πρόκειται για ατομικό άθλημα, γεγονός που κάποια στιγμή μπορεί να ζορίσει ένα παιδί».
Για την αγνή απόλαυση του αθλητισμού, δίχως το άγχος των διακρίσεων, μας μιλάει και ο Ευάγγελος Τσιπολίτης, ένας από τους πολίστες που είχαν πρωταγωνιστήσει στην εξαιρετική ομάδα υδατοσφαίρισης που είχε βγάλει το νησί στις αρχές του 1980. «Φτάσαμε στη Β΄ Εθνική όντας μια αγαπημένη παρέα με πολύτιμους ανθρώπους δίπλα μας, όπως ο προπονητής Παναγιώτης Κανελλόπουλος και ο έφορος Μάκης Μαραγκός. Το χαλαρό, παρεΐστικο κλίμα μεταξύ μας, μαζί με την αγάπη του κόσμου, μας βοήθησαν και φτάσαμε ψηλά. Οι αγώνες που διοργανώναμε στο Νησάκι, μέσα στο λιμάνι, μάζευαν αμέτρητο κόσμο. Όλη η πόλη συμμετείχε σε αυτό που κάναμε, γιατί το θεωρούσε δικό της. Τα τελευταία χρόνια διοργανώνουμε εκεί έναν αναμνηστικό αγώνα και όλη η περιοχή ξαναγεμίζει με κατοίκους και περαστικούς».
Όπως συμπληρώνει ο πρόεδρος του ομίλου: «Αυτή είναι η ιδιαιτερότητά μας: δεν είμαστε ένα καθαρά αθλητικό σωματείο, εφόσον μας αφορά ο πολιτισμός και η τοπική κοινωνία. Φέτος διοργανώσαμε στη μαρίνα του Φοίνικα συναυλία με τους Locomondo, μετατρέποντας το λιμάνι σε συναυλιακό χώρο. Ο κόσμος ήταν παντού –στον δρόμο, στους μόλους, μέσα σε βάρκες– αποδεικνύοντας τον κεντρικό ρόλο που έχουν οι όμιλοι στους τόπους τους. Φανταστείτε ότι μέσα σε τόσες αθλητικές δραστηριότητες που έχουμε, αυτό που μας ενθουσίασε πιο πολύ ήταν κάτι μη αθλητικό. Αλλά ο σκοπός μας, πρωτίστως, είναι να δείξουμε, ή μάλλον να θυμίσουμε, πως η Σύρος είναι κατά 99% τόπος ναυτικός».
Κεντρική φωτογραφία: Ο 16χρονος Ηλίας Γαβιώτης, ένα από τα «αστέρια» που ξεπήδησαν από τις σχολές του ΝΟΣ, κάνει μια μανούβρα με το Laser του στον κόλπο του Φοίνικα.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο 9ο τεύχος της έκδοσης «Οι Τόποι μας-Σύρος», Οκτώβριος 2024.
