Πέντε χιλιόμετρα δυτικά της Λάρισας, στην καρδιά του εύφορου κάμπου, βρίσκεται η Αβερώφειος Γεωργική Σχολή, η πρώτη γεωπονική σχολή της χώρας. Η έκτασή της είναι αντίστοιχη με το ιστορικό της μέγεθος και το κοινωνικό της αποτύπωμα. Τα 42 στρέμματα περιλαμβάνουν ένα εκπαιδευτικό συγκρότημα 43 κτιρίων, το οποίο ξεκίνησε σταδιακά τη λειτουργία του τον Σεπτέμβριο του 1911. Η ιστορία της είχε αρχίσει μία δεκαετία νωρίτερα, με την απόφαση του ελληνικού κράτους για την ίδρυσή της, κατόπιν αξιοποίησης της γενναίας δωρεάς του Γεωργίου Αβέρωφ. Ο Έλληνας Βλάχος επιχειρηματίας είχε προβλέψει στη διαθήκη του τέσσερα μερίδια, τα δύο για τη δημιουργία της σχολής και τα άλλα μισά για τη συντήρησή της.
Βασικός σκοπός της, σε μια εξαιρετικά δύσκολη οικονομική περίοδο για τη χώρα, όπου υπήρχε φτώχεια και υποσιτισμός, ήταν να μορφώσει και να καταρτίσει γεωπόνους που θα αναλάμβαναν τη διεύθυνση και την εποπτεία κτημάτων ή γεωργικών βιομηχανιών. Με άλλα λόγια, θα τροφοδοτούσε με κατάλληλο προσωπικό κομβικούς κλάδους της αγροδιατροφικής οικονομίας, μεταξύ των οποίων της γαλακτοκομίας, της τυροκομίας και της σηροτροφίας. Έναν αιώνα και μία δεκαετία αργότερα, μπορεί η σχολή να μην έχει την αρχική της δυναμική, αφού πλέον λειτουργούν μόνο δεκατρία από τα κτίριά της, ωστόσο συνεχίζει να αποτελεί σημείο αναφοράς για όσους θέλουν να ασχοληθούν με την αγροτική οικονομία.
Τα 42 στρέμματα της Αβερωφείου Γεωργικής Σχολής περιλαμβάνουν ένα εκπαιδευτικό συγκρότημα 43 κτιρίων, το οποίο ξεκίνησε σταδιακά τη λειτουργία του τον Σεπτέμβριο του 1911. Η ιστορία της είχε αρχίσει μία δεκαετία νωρίτερα, με την απόφαση του ελληνικού κράτους για την ίδρυσή της κατόπιν αξιοποίησης της γενναίας δωρεάς του Γεωργίου Αβέρωφ.
Αλλαγή κουλτούρας
Το 2021 η σχολή, η οποία ανήκει στον ΕΛΓΟ «Δήμητρα» και υπάγεται διοικητικά στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, μετατράπηκε από Επαγγελματική Σχολή σε Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης. Πλέον, με δύο χρόνια φοίτησης κι ένα εξάμηνο πρακτικής άσκησης, προσφέρει δύο ειδικότητες, του διαχειριστή συστημάτων εκτροφής αγροτικών ζώων και του τεχνικού συντήρησης και επισκευής γεωργικών μηχανημάτων. Συγκεντρώνει κόσμο όλων των ηλικιών, από αποφοίτους Λυκείου μέχρι πενηντάρηδες που θέλουν να στραφούν επαγγελματικά στον πρωτογενή τομέα, ενώ στο πρόγραμμα σπουδών συμπεριλαμβάνεται η δωρεάν διαμονή και η σίτιση. «Δεχόμαστε κόσμο από όλα τα σημεία της χώρας, κυρίως ανθρώπους που επιθυμούν να εξελίξουν την οικογενειακή αγροτική επιχείρηση ή επιθυμούν να γίνουν νέοι αγρότες. Οι σπουδαστές μας μοριοδοτούνται στο συγκεκριμένο πρόγραμμα και απαλλάσσονται από την υποχρεωτική κατάρτιση», σημειώνει η κ. Ευαγγελία Σιώκη, διευθύντρια της σχολής από το 2020.
Όπως εξηγεί, με φόντο το εμβληματικό ρολόι του κεντρικού κτιρίου που αναγράφει λανθασμένα σε μαρμάρινη πλάκα την ημερομηνία θεμελίωσης (1098 αντί για 1908), το βασικό έργο που επιτελεί η σχολή είναι ότι σπάει την οικογενειακή προκατάληψη και ανοίγει έναν νέο ορίζοντα γνώσης στους 75 σπουδαστές, με κεντρικό άξονα τις νέες τεχνολογίες. Γι’ αυτό επιδιώκει να αναπτύσσει συνεργασίες με ερευνητικά ιδρύματα και πολυεθνικές εταιρείες. «Χρησιμοποιούμε τα εργαστήρια του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας για να κάνουμε το μάθημα της τεχνητής σπερματέγχυσης και συνεργαζόμαστε με τον Σύνδεσμο Εισαγωγέων Αγροτικών Μηχανημάτων, για να έρχονται οι σπουδαστές σε επαφή με τα πιο σύγχρονα γεωργικά μηχανήματα», αναφέρει η ίδια δύο παραδείγματα.
Σύγχρονες αντιφάσεις
Η ξενάγηση στην αχανή έκταση είναι εντυπωσιακή και συνάμα αποκαρδιωτική. Από τη μία, συγκινείσαι όταν βλέπεις στη βιβλιοθήκη του 1930 τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Τάκη Τλούπα και βιβλία 100 ετών ή όταν ανεβαίνεις τη σιδερένια σκάλα για να μπεις στην οικία Ντάβιντ Λιάπκιν, του ήρωα του πρώτου μυθιστορήματος του Μ. Καραγάτση, που έζησε και εργάστηκε στη σχολή. Από την άλλη, σφίγγεται η καρδιά σου όταν περιπλανιέσαι στις πανέμορφες αίθουσες του κεντρικού διατηρητέου κτιρίου, με το χαρακτηριστικό ασπρόμαυρο πάτωμα και τις ξύλινες υπερυψωμένες έδρες, το οποίο παραμένει κλειστό λόγω ακαταλληλότητας μετά τον πρόσφατο σεισμό. «Το κόστος αποκατάστασης υπολογίζεται στο ένα εκατομμύριο ευρώ, αλλά δεν υπάρχει χρηματοδότηση. Σίγουρα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κέντρο πολιτισμού της Θεσσαλίας», σχολιάζει η κ. Σιώκη.
Μέχρι η σχολή να αποκτήσει και πολιτιστική διάσταση, αντάξια της μακρόχρονης ιστορίας της, θα συνεχίσει να διαμορφώνει συνειδήσεις στους νέους επιχειρηματίες της γης και να τους αποκαλύπτει το μέλλον. Όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο μηχανουργείο, όπου οι σπουδαστές μαθαίνουν να κατασκευάζουν γεωργικά μηχανήματα και να σχεδιάζουν τα ανταλλακτικά τους, τα οποία κατόπιν εκτυπώνουν σε τρισδιάστατο εκτυπωτή. Δύσκολες υποθέσεις για ανθρώπους που αγαπούν την αγροτική παραγωγή, αλλά και συμβατές με το ρητό που γεννήθηκε κάποτε εδώ και άντεξε στον χρόνο: «Άμα δεν έχεις βάσανα και θέλεις να αποκτήσεις / στην Αβερώφειο Σχολή να έρθεις να φοιτήσεις».
Το βασικό έργο που επιτελεί η σχολή είναι ότι σπάει την οικογενειακή προκατάληψη και ανοίγει έναν νέο ορίζοντα γνώσης στους 75 σπουδαστές, με κεντρικό άξονα τις νέες τεχνολογίες. Γι’ αυτό επιδιώκει να αναπτύσσει συνεργασίες με ερευνητικά ιδρύματα και πολυεθνικές εταιρείες.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο 7ο τεύχος της έκδοσης «Οι Τόποι μας-Λάρισα», Απρίλιος 2024.
