Από το 2012 όταν και συστήθηκε για πρώτη φορά στο κοινός της Βόρειας Ελλάδας, ο Μικρός Βορράς έχει δημιουργήσει μια παράδοση με παραστάσεις που κερδίζουν σταθερά το παιδικό και το εφηβικό κοινό. Από την Κρήτη ως την Αλεξανδρούπολη, και -ίσως το σημαντικότερο- σε σχολεία των πιο απομακρυσμένων περιοχών της χώρας, οι ηθοποιοί της θεσσαλονικιώτικης θεατρικής ομάδας καλούν τους εφήβους να γίνουν κάτι παραπάνω από απλοί θεατές και να πάρουν μέρος ενεργά στη θεατρική πράξη.
Τη στιγμή λοιπόν που το έργο τους στα σχολεία συνεχίζεται, η ομάδα συστήνεται με ένα νέο βήμα της στο κοινό της πρωτεύουσας. Ο δημιουργός του Μικρού Βορρά, Τάσος Ράτζος, συζήτησε μαζί μας, για τον ρόλο του εφηβικού θεάτρου, τη συμπληρωματική λειτουργία του στην εκπαιδευτική διδασκαλία και τις απαιτήσεις ενός κοινού, η προσοχή του οποίου διεκδικείται συνεχώς από τις εφαρμογές του ψηφιακού κόσμου.
Πώς και γιατί αποφασίσατε να «κατεβείτε» στην Αθήνα;
Ο λόγος ύπαρξης του Μικρού Βορρά έχει να κάνει με τη χρησιμότητα: θέλουμε οι άνθρωποι που βλέπουν τις παραστάσεις μας να παίρνουν κάτι που θα τους είναι χρήσιμο στη ζωή τους. Έχουμε δύο κατηγορίες κοινού: τα σχολεία που έρχονται τις καθημερινές, και τους γονείς που θέλουν τα παιδιά τους να απολαύσουν έργα όπως η «Οδύσσεια» με πιστότητα, χιούμορ και φρεσκάδα. Αποφασίσαμε φέτος να δημιουργήσουμε κάτι στην Αθήνα, να φέρουμε δηλαδή το παιδαγωγικό θέατρο και την εμπειρία 15 χρόνων που έχουμε δουλεύοντας κάθε μέρα σε σχολεία, όντας σε συνεχή επικοινωνία με εκπαιδευτικούς, γονείς και συλλόγους γονέων.
Έτσι νοικιάσαμε ένα θέατρο όπου θα παρουσιάζονται, σε εναλλασσόμενο ρεπερτόριο, τρεις από τις εφηβικές μας παραστάσεις: Η «Οδύσσεια», η «Ελένη» του Ευριπίδη και το «Teen Talk About Bullying». Η πρώτη παίζεται στη Θεσσαλονίκη εδώ και επτά χρόνια, η δεύτερη δέκα χρόνια, ενώ το έργο για το bullying ανέβηκε πέρυσι. Μπορεί λοιπόν να δημιουργούμε ένα «παράρτημα» αλλά θα συνεχίσουμε τόσο στη Θεσσαλονίκη όσο και τις παραστάσεις σε σχολεία. Είναι μια ευθύνη που δεν μπορούμε να αποποιηθούμε: να συνεχίσουν τα παιδιά να βλέπουν θέατρο, ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές – στην παραμεθόριο, σε χωριά. Ποιος θα πάει εκεί;
Τι είναι αυτό που κάνει τις παραστάσεις σας ξεχωριστές;
Συνδέουμε την ψυχαγωγία με το παιδαγωγικό στοιχείο. Όταν ένας φιλόλογος διδάσκει την «Ελένη» στο σχολείο, έχει μια αντικειμενική δυσκολία: καλείται να διδάξει ένα θεατρικό κείμενο, χωρίς να έχει διδαχθεί ο ίδιος θέατρο. Εμείς, λοιπόν, προσφέρουμε στον καθηγητή ένα εργαλείο: ολόκληρη την παράσταση, με ολοζώντανους χαρακτήρες, ανεβασμένη με τρόπο που αρέσει πολύ στους εφήβους – γιατί ξέρουμε από την εμπειρία όλων αυτών των χρόνων, τη σύγχρονη γλώσσα τους – κρατώντας παράλληλα το αρχικό κείμενο. Δεν το αλλοιώνουμε, αλλά ο τρόπος που το παρουσιάζουμε αφορά άμεσα τους νέους. Το βλέπουν και καταλαβαίνουν τι είναι αυτό που διδάσκονται στο σχολείο και γιατί είναι σημαντικό. Με ενδιαφέρει ότι τελικά αντιλαμβάνονται γιατί κάποιος αποφάσισε πως πρέπει να διδάσκεται ο Όμηρος ή ο Ευριπίδης στο σχολείο. Γιατί είναι σημαντικοί το 2025; Ο Μικρός Βορράς έρχεται, λοιπόν, να ενισχύσει ό,τι συμβαίνει στο σχολείο – σαν μια μορφή ενισχυτικής διδασκαλίας.
Πώς προσεγγίζετε θεατρικά ένα τόσο λεπτό θέμα όσο το bullying;
Αυτό που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, και ιδιαίτερα στην Ελλάδα, είναι ότι τέτοια φαινόμενα αντιμετωπίζονται «τιμωρητικά». Όμως αυτό συχνά κάνει τον θύτη ακόμη πιο «μάγκα», γιατί αν καταφέρει να ξεφύγει, νιώθει πιο ισχυρός. Νομίζω πως ο σωστός τρόπος δεν είναι ο τιμωρητικός, αλλά ο εκπαιδευτικός: να καταλάβει ο άλλος τι ακριβώς κάνει, ποιες είναι οι συνέπειες, και ταυτόχρονα να ενδυναμωθεί το παιδί που δέχεται τη βία, ώστε να μπορεί να τη διαχειριστεί.
Γι’ αυτό, δημιουργήσαμε μια διαδραστική παράσταση που πραγματεύεται το θέμα του bullying. Παίζουμε μια μικρή παράσταση και στη συνέχεια, για τα δύο τρίτα της διάρκειας, οι θεατές ανεβαίνουν στη σκηνή, αλληλεπιδρούν με τους εκπαιδευμένους ηθοποιούς και συμμετέχουν σε μια προσομοίωση πραγματικής ζωής, προσπαθώντας να σπάσουν τον κύκλο της βίας.
Πόσο δύσκολο είναι για το θέατρο να κρατήσει την προσοχή ενός εφήβου σήμερα;
Αυτό είναι κάτι που μας έχει απασχολήσει περισσότερο απ’ όλα και δεν ήταν καθόλου εύκολο να το λύσουμε. Μας πήρε πολύ χρόνο και απαιτούσε τεράστια εμπειρία. Όταν το κάνεις αυτό καθημερινά, αντιλαμβάνεσαι τι ακριβώς χρειάζεται ο έφηβος και πώς πρέπει να το διαχειριστείς. Δεν πρέπει ποτέ να τον προσεγγίσεις με τρόπο διδακτικό ή επιθετικό. Πρέπει να γίνεται βιωματικά, συναινετικά. Αυτό που προσφέρεις στον έφηβο πρέπει να είναι καθαρό, μέσα από τη δική του γλώσσα. Οι έφηβοι έχουν μεγαλώσει με τη γλώσσα του κόμικ, έχουν αναπτύξει απίστευτη ταχύτητα αντίληψης – αν πλατιάσεις, τον έχασες.
Ξέρουμε πολύ καλά ότι ο έφηβος έχει πολλές ορμές· πρέπει λοιπόν να βρεις πώς θα ενεργοποιήσεις αυτό το «κεντρικό νευρικό σύστημα» ώστε να τραβήξεις την προσοχή του. Αυτές οι ισορροπίες κατακτώνται με χρόνια εμπειρίας και δουλειάς.
Πώς βλέπετε την εφηβική σκηνή στην Ελλάδα;
Το εφηβικό θέατρο, αν και είναι εξαιρετικά σημαντικό – αποτελεί γέφυρα ανάμεσα στο παιδικό και το ενήλικο – δυστυχώς είναι πολύ αδικημένο. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που αποφασίσαμε να κατεβούμε στην Αθήνα. Υπάρχει ένα μεγάλο κενό. Εκτός από μεγάλους οργανισμούς, όπως η Στέγη ή το Εθνικό Θέατρο, που κάνουν ποιοτικό θέατρο για εφήβους, δεν υπάρχει -ούτε στην Αθήνα ούτε στη Θεσσαλονίκη- αναπτυγμένο θέατρο για αυτή την ενδιάμεση ηλικία, από 10 έως 18 ετών.
Ωστόσο, τα θέματα που απασχολούν τους εφήβους είναι ιδιαίτερα και σημαντικά· αξίζει να μιλήσουμε γι’ αυτά. Συνήθως, τους έφηβους του πηγαίνουν είτε σε παιδικές παραστάσεις είτε σε παραστάσεις για ενήλικες – οι εφηβικές όμως είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Χρειάζεται να αφουγκραστείς πραγματικά τις ανάγκες αυτού του ηλικιακού σταδίου, να δημιουργήσεις κάτι μέσα στα ενδιαφέροντά του, να τον κινητοποιήσεις να τη δει και να τη χαρεί.
Επίσης, δεν υπάρχει ακόμη ανεπτυγμένη νοοτροπία στους γονείς για να πηγαίνουν τα παιδιά τους σε εφηβικές παραστάσεις. Πολλοί θεωρούν ότι τα παιδιά γύρω στα 10 τους χρόνια παύουν να είναι παιδιά όσον αφορά τη θεατρική εμπειρία, και έτσι σταματούν να ψάχνουν δραστηριότητες που μπορούν να μοιραστούν με τον έφηβό τους. Και όμως, αν δεν το κάνουν, αυτό το κενό το καλύπτει το διαδίκτυο.
Οι εποχές είναι δύσκολες, οι γονείς κουράζονται και προσπαθούν να πάρουν μια ανάσα, να βρουν τον εαυτό τους. Νομίζω πως χρειάζεται να αλλάξει η νοοτροπία των γονέων: να αναζητήσουν τι καινούργιο μπορούν να προσφέρουν στο παιδί τους που μεγαλώνει και έχει άλλες ευαισθησίες. Αν δεν το κάνουν, αυτό μπορεί να βγει με τρόπο επιθετικό ή με άλλες αντιδράσεις. Αν όμως συνεχίσουν να παρατηρούν και να προτείνουν πράγματα, ο έφηβος θα κρατήσει ακέραιες τις αξίες που απέκτησε ως παιδί – δεν θα ακολουθήσει απαραίτητα ό,τι του προτείνουν το διαδίκτυο ή η παρέα.
Ο Μικρός Βορράς παρουσιάζει στο Θέατρο ΝΟΥΣ (Τροίας 34, Αθήνα) τρεις παραστάσεις για παιδιά και νέους.
Από 11 Οκτωβρίου, «Teen Talk Bullying», μια συμμετοχική παράσταση Forum Theatre σε σκηνοθεσία Χριστίνας Κρίθαρη | Εισιτήρια more.com
Από 2 Νοεμβρίου, συνεχίζεται η «Οδύσσεια» του Ομήρου, σε σκηνοθεσία Τάσου Ράτζου | Εισιτήρια more.com
19 με 26 Οκτωβρίου, «Ελένη» του Ευριπίδη, σε σκηνοθεσία Τάσου Ράτζου | Εισιτήρια more.com
Περισσότερα: mikrosvorras.gr
