Το ρολόι στο καμπαναριό του Ιερού Ναού των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην Πισπιλούντα Χίου, ένα ορεινό χωριό με καμιά δεκαριά κατοίκους, είναι στραπατσαρισμένο κι εκτός λειτουργίας. Οι δείκτες μένουν ακίνητοι από το απόγευμα της Τρίτης 12 Αυγούστου, όταν η φωτιά που ξέσπασε σε ένα σημείο απέναντι, κοντά σε αιολικό πάρκο, εξαπλώθηκε τόσο αστραπιαία, που πέρασε μέσα από το χωριό. Εξαφάνισε όλο τον ελαιώνα περιμετρικά του οικισμού, προκάλεσε σοβαρές ζημιές σε 15 σπίτια, κατέστρεψε αυτοκίνητα, έκαψε μια μπασκέτα και μια μικρή αποθήκη, όπου οι ντόπιοι είχαν συγκεντρώσει προμήθειες για να γιορτάσουν τον Δεκαπενταύγουστο, και αλλοίωσε το ταμπλό του ρολογιού. Σύμφωνα με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, η φωτιά που έκαιγε για τέσσερις ημέρες στη βορειοδυτική Χίο, στον πρώην Δήμο Αμανής, έκαψε συνολικά 70.000 στρέμματα, από τα Λεπτόποδα στον βορρά μέχρι νότια τον όρμο της Βολισσού.
«Έχουμε ζήσει και στο παρελθόν πολύ μεγάλες φωτιές, αλλά πρώτη φορά κάηκε το χωριό. Μέσα στον οικισμό είχαμε μείνει πέντε άτομα, σβήναμε ό,τι μπορούσαμε. Ευτυχώς, οι περισσότεροι ήταν για μπάνιο, αλλιώς ίσως να είχαμε θρηνήσει θύματα», λέει η 84χρονη Σταματία Λαγού, γέννημα-θρέμμα της Πισπιλούντας και η μεγαλύτερη σε ηλικία κάτοικός της. Κατά την ξενάγηση μαζί με τους συγχωριανούς της, περνάμε από το κοινοτικό κατάστημα, το οποίο πλέον δεν μπορούν να χρησιμοποιούν λόγω των φθορών, και μας δείχνει το σπίτι ενός ζευγαριού που είχε έρθει για το καλοκαίρι και η φωτιά έκαψε όλα τους τα υπάρχοντα, μέχρι και τα εισιτήρια επιστροφής. Όταν σταμάτησε να ξαποστάσει, έπιασε ένα παλιό δημοτικό τραγούδι. «Στην Πισπιλούντα αμύγδαλα, στην Ποταμιά παιχνίδια, Φροδίσια κι από Χάλανδρα θα πάρουμε καρύδια».
Όσα αναφέρει το τραγούδι δεν υπάρχουν πια, κι αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που άφησε η φωτιά. Πέραν της οικολογικής καταστροφής και των απερίγραπτων ιστοριών οδύνης, αφού έξι άνθρωποι έχασαν την πρώτη τους κατοικία, τρεις επιχειρήσεις έγιναν στάχτη και πολλοί ιδιώτες και επιχειρηματίες υπέστησαν υλικές ζημιές, μικρότερες ή μεγαλύτερες, η φωτιά κυριολεκτικά εξαφάνισε τον πρωτογενή τομέα. Κάηκε όλος ο ελαιώνας της ευρύτερης περιοχής, μαζί με αμπέλια και άλλες παραγωγικές καλλιέργειες, και ζημιώθηκαν μελισσοκόμοι και κτηνοτρόφοι, που έχασαν τις μάντρες, τα βοσκοτόπια τους κι ένα μικρό ζωικό κεφάλαιο. Ακριβή στοιχεία δεν υπάρχουν ακόμη, καθώς αρχές Σεπτέμβρη που επισκεφθήκαμε το νησί η καταγραφή συνεχιζόταν. Ωστόσο, δεν χρειάζονται στατιστικά για να γίνει αντιληπτό ότι χωρίς τη δυνατότητα παραγωγής εισοδήματος ένας τόπος ερημώνει.
Ελιές και αίγες
Η πληθυσμιακή αιμορραγία της δημοτικής ενότητας Αμανής, που πήρε το όνομά της από το ομώνυμο βουνό όπου εκτείνονται οι οικισμοί της και είχε έδρα τη Βολισσό, ξεκίνησε από τη δεκαετία του ’50. Τότε, μια «βιβλική» πλημμύρα ρήμαξε τα χωράφια και εκτόπισε πολλούς από τους περίπου 14.000 κατοίκους της. Η μετανάστευση, που κορυφώθηκε τη δεκαετία του ’70, συνεχίστηκε μέχρι και το 2011. Η συγχώνευση της Αμανής από τον Δήμο Χίου με το πρόγραμμα «Καλλικράτης» οδήγησε στο κλείσιμο πολλών δημόσιων υπηρεσιών και εταιρικών υποκαταστημάτων, με συνέπεια η πλειονότητα των υπαλλήλων να συγκεντρωθούν στην πόλη της Χίου, όπου μεταφέρθηκαν οι δουλειές τους. Σήμερα, οι μόνιμοι κάτοικοι των δεκαπέντε δημοτικών διαμερισμάτων που αποτελούν την Αμανή υπολογίζονται στους 450, με την απειλή ενός νέου κύματος εγκατάλειψης να πλανάται στην ατμόσφαιρα, που μυρίζει καμένο.
Ο 54χρονος Μάρκελλος Σεζένιας, που τον χειμώνα μένει στην Πισπιλούντα και το καλοκαίρι μπαρκάρει για να συμπληρώσει το εισόδημά του, άνοιξε το 2010 με τη βοήθεια του αναπτυξιακού νόμου το ελαιοτριβείο του στην Ποταμιά, αξίας 300.000 ευρώ. Συνεργαζόταν με σχεδόν τριακόσιους ελαιοπαραγωγούς από τα γύρω χωριά, όπως την Πιραμά και την Παρπαριά. Μάλιστα πέρυσι που ήταν καλή χρονιά, παρήγαγε πάνω από εκατό τόνους ελαιόλαδο.
Το ελαιοτριβείο του έγινε κάρβουνο, τον ενημέρωσαν ότι δικαιούται αποζημίωση μόνο για την εμπορική αξία του ακινήτου. Εκείνος, περιτριγυρισμένος από τα καμένα μηχανήματα, δίπλα στη γυναίκα του Ασπασία, δηλώνει ότι στοχεύει το φθινόπωρο του 2026 να λειτουργήσει ξανά. Παρά τη δική του αισιοδοξία, ανησυχεί για τον τόπο του. «Οι πιο πολλοί παραγωγοί είναι συνταξιούχοι μεγάλης ηλικίας, πού θα βρουν το κουράγιο να φυτέψουν ξανά; Κι όλοι όσοι έρχονταν από την Αθήνα τον χειμώνα για να μαζέψουν τις ελιές τους και ενίσχυαν την τοπική οικονομία, δεν έχουν λόγο πια να ταξιδέψουν εδώ».
Ανάμεσα στους πυρόπληκτους αγρότες είναι και ο 37χρονος Διαμαντής Πιταούλης, κάτοικος Ποταμιάς, που είχε κληρονομήσει τις ξερολιθιές με τις ελιές από τον παππού του. Έχασε χίλια λιόδεντρα, όλα της τοπικής ποικιλίας θρούμπα ή κουρμάδα, τέσσερα στρέμματα αμπέλια, τα θερμοκήπια όπου καλλιεργούσε μελιτζάνες, πιπεριές και ντομάτες, και σημαντικά μηχανήματα κι εργαλεία. Εκτιμά την απώλεια εισοδήματός του στις 30.000 ευρώ, ενώ το κόστος του εξοπλισμού του ξεπερνά τις 15.000. Σε αυτά δεν συμπεριλαμβάνεται η αποζημίωση του φυτικού κεφαλαίου. Προχωρώντας ανάμεσα στα καμένα δέντρα, τα οποία έχουν δημιουργήσει μεγάλες γούβες στο χώμα, μας δείχνει το μέρος από όπου ξεκίνησε η φωτιά. «Από τον ΕΛ.Γ.Α. με ενημέρωσαν ότι θα έρθουν του χρόνου για έλεγχο. Μέχρι τότε δεν μας επιτρέπεται να αγγίξουμε τα δέντρα», εξηγεί απηυδισμένος.
Η απελπισία των κατοίκων εκφράζεται και εικαστικά: κατηφορίζοντας από την Πιραμά στη Βολισσό, διέκρινα μέσα στο καμένο δάσος, σε διαφορετικά σημεία, μια μεγάλη νεκροκεφαλή και κάτι φαντάσματα που παρέπεμπαν στην Κραυγή του Έντβαρντ Μουνκ. Δημιουργός των έργων, όπως έμαθα, είναι ο Κώστας Κοντός, ένας διακοσμητής 68 ετών, που μένει στην Πιραμά.
Άλλος ένας κλάδος που ζημιώθηκε σοβαρά είναι η κτηνοτροφία. Πρόκειται για ειρωνεία της τύχης, αφού το 2012 στη μεγάλη πυρκαγιά στο νότιο μέρος του νησιού οι περισσότεροι είχαν υποχρεωθεί να εγκαταστήσουν τα κοπάδια στους στον Βορρά, που κάηκε κι αυτός. Σύμφωνα με την Αργιέτα Νταούτη, νομική σύμβουλο του Συλλόγου Ποιμένων Χίου, κάηκαν κοντά στις 50 κατσίκες και τρία άλογα, ενώ συνολικά οι πληγέντες είναι 49 (18 από τη φωτιά του Ιουνίου), τέσσερις εκ των οποίων απώλεσαν τις μάντρες τους. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι τώρα που είναι περίοδος γέννας, τα ζώα θα γεννούν απροστάτευτα. Βέβαια, το κρισιμότερο ζήτημα είναι οι ζωοτροφές.
Δίχως διαθέσιμα βοσκοτόπια, τα 14.000 περίπου αιγοπρόβατα έχουν αρχίσει να ταΐζονται από μέσα Αυγούστου αντί για αρχές Νοέμβρη. Πρώτον, το κόστος συντήρησης των ζώων ανεβαίνει ραγδαία, δεύτερον πολλοί δεν έχουν χρήματα για ζωοτροφές. Ορισμένα κοπάδια κινδυνεύουν από την πείνα. «Ζητούμε άμεση αποκατάσταση των καμένων και ακατάλληλων σταβλικών εγκαταστάσεων, προμήθεια ζωοτροφών για το επόμενο εξάμηνο, με το πρόβλημα να εκτείνεται σε βάθος πενταετίας, και παροχή κοντέινερ για να αποθηκευτούν οι τροφές. Επίσης, προσπάθεια υδροδότησης των στεγάστρων, ακόμη και με τη μεταφορά νερού μέσω βυτίων, και βελτίωση της αγροτικής οδοποιίας», σημειώνει η Αργιέτα.
Μάχη για επιβίωση
Όσο την άκουγα να μιλάει, δεν χωρούσε στο μυαλό μου η ιδέα ότι ζώα απειλούνται από λιμό. Όπως ακόμη προσπαθώ να επεξεργαστώ την εικόνα της 59χρονης Καίτης Κυλαδίτη, που έκλαιγε μέσα στο καμένο της σπίτι στον οικισμό Χωρή της Βολισσού. Παίρνει δύναμη από τις παιδικές της αναμνήσεις, καθώς περνούσε το καλοκαίρι με την οικογένειά της στα κελιά της κοντινής Μονής της Αγίας Μαρκέλλας, κι ελπίζει ότι ο τόπος που επέλεξε να ζει τα τελευταία τριάντα χρόνια θα βρει τρόπο να ορθοποδήσει. Κι αυτή η ελπίδα γεννιέται από την αλληλεγγύη των ντόπιων. «Πάνω από πενήντα άνθρωποι μου έδωσαν τα κλειδιά του σπιτιού τους», διηγείται. Προσωρινά φιλοξενείται από φίλους μέχρι να δει τι θα κάνει.
Αντίστοιχα, ο συνομήλικός της Γιώργος Μαύρος, μελισσοκόμος και ο μοναδικός ταξιτζής στη βορειοδυτική Χίο, έχασε το σπίτι του και μένει για την ώρα σε φίλους του. Δεν είχε ούτε ρούχα να βάλει, η φωτιά εξαΰλωσε τα πάντα, έλιωσε μέχρι και τα σίδερα από τις καρέκλες στο σαλόνι. Και η παραμονή του συγκεκριμένου είναι ζωτικής σημασίας για την περιοχή, αφού πηγαινοφέρνει στο μοναδικό σχολικό συγκρότημα της Βολισσού ένα παιδί από την Κατάβαση κι ένα από την Παρπαριά. Δίχως υπεραστικά λεωφορεία, καθώς από το καλοκαίρι το τοπικό ΚΤΕΛ τράβηξε χειρόφρενο λόγω οικονομικών δυσκολιών, και με ελλιπή έως και ανύπαρκτη δημοτική συγκοινωνία, το δικό του έργο της μεταφοράς παίρνει διαστάσεις λειτουργήματος. Γιατί μία από τις μάχες της τοπικής κοινωνίας είναι να διατηρηθεί ζωντανό το ιστορικό σχολείο της Βολισσού, που χτίστηκε το 1928 κυρίως με δωρεές των ντόπιων.
Αφιερωμένο στον Βολισσιανό εκπαιδευτικό Μιχάλη Παπαμαύρο, στεγάζεται σε ένα πέτρινο επιβλητικό κτίριο και φέτος φιλοξενεί τέσσερις μαθητές στο Νηπιαγωγείο, επτά στο Δημοτικό και δεκαέξι στο Γυμνάσιο-Λύκειο. Συναντήσαμε τον διευθυντή του Γυμνασίου με λυκειακές τάξεις, Σωτήρη Παραδείση, και τον καθηγητή Φυσικής Αγωγής, Παναγιώτη Νικήτα, λίγο πριν από την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Κάποιες από τις αίθουσες, ειδικά στον επάνω όροφο που τα κουφώματα είναι ακόμη ξύλινα, ήταν καλυμμένες με ένα λεπτό στρώμα στάχτης. «Έχουν καεί μέχρι και οι θάμνοι, δεν υπάρχει τίποτα να συγκρατήσει το νερό και φοβόμαστε μήπως οι βροχές εξελιχθούν σε πλημμύρα», εξηγεί ο πρώτος, ο οποίος ανησυχεί ιδιαίτερα για το ανοιχτό σενάριο εξόρυξης αντιμονίου στον κοντινό Κέραμο. «Μια τέτοια προοπτική θα ήταν η χαριστική βολή», τονίζει.
«Έχουν καεί μέχρι και οι θάμνοι, δεν υπάρχει τίποτα να συγκρατήσει το νερό και φοβόμαστε μήπως οι βροχές εξελιχθούν σε πλημμύρα». —Σωτήρης Παραδείσης, Διευθυντής Γυμνασίου
Ο διεθνής διαγωνισμός που είχε κηρύξει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τον περασμένο Γενάρη για την έρευνα και την εκμετάλλευση του αντιμονίου είχε προκαλέσει τη σφοδρή αντίδραση της τοπικής κοινωνίας. Όσο δεν ξεκαθαρίζει πολιτικά το τι μέλλει γενέσθαι, τόσο «φουντώνει» η παραφιλολογία ότι η φωτιά ήταν σκόπιμη και εξυπηρετούσε τα σχέδια περί εξόρυξης. Ως… καύσιμη ύλη, φυσικά, λειτουργεί η απογοήτευση ορισμένων ντόπιων. Εκτός από τις ιστορίες συνωμοσίας, στη φωτιά υπήρξαν και πολλές άγνωστες στιγμές ηρωισμού και αυτοθυσίας. «Ένας παλιός καθηγητής, ο Λεωνίδας Πυργάρης, έσβηνε τη φωτιά όσο καιγόταν το όχημά του», προσθέτει ο κ. Νικήτας.
Τρία χιλιόμετρα από το σχολείο, του οποίου έλιωσε το καουτσούκ στο γήπεδο ποδοσφαίρου και κάηκε το αλσύλλιο με πεύκα, λειτουργούσε το βενζινάδικο-βουλκανιζατέρ του 51χρονου Νίκου Γατανά. Εξυπηρετούσε όλη την περιοχή, αφού το κοντινότερο πρατήριο απέχει 45 χλμ., και βοηθούσε τους συγχωριανούς του στη συντήρηση των γεωργικών τους μηχανημάτων. Με το κατάστημά του καρβουνιασμένο, οι ντόπιοι αφενός ανεφοδιάζονται στην πόλη, αφετέρου αναγκάζονται να ταξιδεύουν για να επισκευάζουν τα εργαλεία τους. Αν η δική τους καθημερινότητα είναι δύσκολη, του Νίκου, με έναν γιο φοιτητή στην Αθήνα και μία κόρη στη Β΄ Λυκείου, έχει γίνει αβίωτη. Όσο μιλάει, ακούγεται ο σπαρακτικός ήχος της καμένης οροφής που τρέμει από τον αέρα. «Η Μητρόπολη Χίου μάς ενίσχυσε με 5.000 ευρώ για τις πρώτες ανάγκες. Σύντομα πρέπει να βρω αλλού δουλειά».
Η ανάγκη ανασυγκρότησης
Και ο Σωτήρης Θεοδώρου, 45 ετών, ιδιοκτήτης του καφέ-μπαρ Hook από το 2002 στα παραθαλάσσια Λιμνιά, σκέφτεται τον χειμώνα να αναζητήσει εργασία αλλού, μάλλον εκτός νησιού. Η ζημιά από την καμένη του αποθήκη αγγίζει τις 8.000 ευρώ και η απώλεια εισοδήματος ξεπερνά τις 30.000 ευρώ. Με αυτά τα χρήματα θα ζούσε τον χειμώνα στο χωριό, κρατώντας ανοιχτό ένα από τα ελάχιστα μαγαζιά της Αμανής. «Από τις 12 μέχρι τις 18 Αυγούστου δεν είχαμε ρεύμα, κάποιες ημέρες ήμασταν και χωρίς νερό. Την πιο σημαντική εβδομάδα της χρονιάς εμείς καιγόμασταν», αναφέρει απογοητευμένος, δείχνοντας την κατεστραμμένη κάβα του.
«Από τις 12 μέχρι τις 18 Αυγούστου δεν είχαμε ρεύμα, κάποιες ημέρες ήμασταν και χωρίς νερό. Την πιο σημαντική εβδομάδα της χρονιάς εμείς καιγόμασταν». —Σωτήρης Θεοδώρου, ιδιοκτήτης καφέ-μπαρ
Στην ίδια ακτή, ελάχιστα μέτρα παραδίπλα, κρεμασμένο στον λόφο είναι το οικογενειακό ξενοδοχείο Volissos Holiday Homes της Αντιγόνης Μαϊστράλη, η οποία είναι και αναπληρώτρια γενική γραμματέας της Πανελλήνιας Ένωσης Ξενοδόχων. Το κατάλυμά της υπέστη ζημιές που φτάνουν τις 100.000 ευρώ, ενώ η ίδια έπρεπε να απομακρύνει με ασφάλεια τους 43 τουρίστες που διέμεναν στα δωμάτιά της. Εξηγεί ότι την τελευταία τριετία η σεζόν, που παραδοσιακά έληγε στα μέσα Σεπτέμβρη, «τραβούσε» έως τον Οκτώβρη, επιβεβαιώνοντας ότι η Αμανή είχε εισέλθει σε μια σταθερή τροχιά τουριστικής ανάπτυξης, έστω και με αργούς ρυθμούς. «Η περιοχή ανέβαινε ρυθμικά, το άνοιγμα καινούργιων επιχειρήσεων με ενθάρρυνε να συνεχίσω», λέει η κ. Μαϊστράλη, η οποία έζησε συγκινητικές στιγμές με Ιταλούς τουρίστες που, παρότι ήξεραν για την καταστροφή, δεν ακύρωσαν την κράτησή τους.
Υπάρχουν αρκετοί που εκτιμούν ότι η φωτιά αποτελεί μια ευκαιρία για ολική ανασυγκρότηση της περιοχής, ανεξαρτήτως των εξαγγελθέντων κυβερνητικών μέτρων, όπως η στεγαστική συνδρομή και η τριετής απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ. «Πρέπει να φτιαχτεί ένα μεγάλο πρόγραμμα τύπου LΕΑDER αποκλειστικά για την περιοχή», λέει ο αντιδήμαρχος Αμανής, Κωνσταντίνος Ρυμικής, ο οποίος είδε για πρώτη φορά πυροστρόβιλο. Η Βιβή Ποταμούση, πρώην αντιδήμαρχος Αμανής, νυν σύμβουλος Πολιτισμού και Παιδείας του δημάρχου Χίου και μόνιμη κάτοικος Παρπαριάς, πιστεύει ότι η προσπάθεια ανασυγκρότησης οφείλει να ξεκινήσει από την αγροτική παραγωγή, αλλάζοντας το μοντέλο της κτηνοτροφίας, δημιουργώντας ένα μελισσοκομικό πάρκο και αυξάνοντας τα ηλικιακά όρια του προγράμματος «Νέων Αγροτών», ώστε να προσελκυστεί περισσότερος κόσμος στην περιοχή.
Συμπληρωματικά, να ενισχυθούν και οι –παραμελημένες εντελώς– υποδομές, όπως το οδικό δίκτυο και η μαρίνα στα Λιμνιά, η οποία νομιμοποιήθηκε προσφάτως, είκοσι χρόνια (!) μετά την κατασκευή της. Πάντως, ίσως το μεγαλύτερο στοίχημα του τόπου είναι η ένταξή του στο δίκτυο γεωπάρκων της UNESCO. «Η Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου στηρίζει τη συγκεκριμένη προοπτική, αφού πρόκειται για μια σπουδαία ευκαιρία να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας μέσα από ένα μοντέλο βιώσιμης ανάπτυξης και να αναδειχθεί η μοναδικότητα του νησιού και της Αμανής», δηλώνει ο Παντελής Μπουρνιάς, αντιπεριφερειάρχης Βορείου Αιγαίου.
Αυτή την κατεύθυνση της ήπιας ανάπτυξης προσπαθεί να υποστηρίξει και ο πεζοπόρος Γιώργος Κάκαρης, ιδρυτής του Chios Hiking, συνοδός υπαίθριων δραστηριοτήτων αναψυχής κι ένας από τους πρωταγωνιστές της τοπικής κοινωνίας στη διεκδίκηση του γεωπάρκου.
Όσο περιηγούμασταν σε ένα καμένο μονοπάτι από τον κάμπο της Βολισσού προς τη συνοικία του Πύργου, απομακρύνοντας καμένους κορμούς λιόδεντρων, μου εξηγούσε με πάθος τις ομορφιές του τόπου. «Η περιοχή τώρα δεν είναι ελκυστική, χρειάζεται τουλάχιστον μία τετραετία-πενταετία. Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να επενδύσει στον πολιτιστικό και φυσικό της πλούτο: στην προβολή του Σπηλαίου του Αγίου Γάλακτος, στην αναβάθμιση του υδροθεραπευτηρίου των Αγιασμάτων και στη δημιουργία ανοιχτού μουσείου στα μεταλλεία Κεράμου. Η ένταξη στο δίκτυο των γεωπάρκων, για την οποία η πολιτεία δεν έχει κινητοποιηθεί, θα λειτουργήσει ενισχυτικά προς αυτή την κατεύθυνση», σημειώνει. Μακάρι να γίνει έτσι. Διότι μέχρι σήμερα η εμπειρία δείχνει, από τη Βόρεια Εύβοια μέχρι τον Έβρο, ότι τα σχέδια ανασυγκρότησης των καμένων περιοχών, όπου υπάρχουν, δεν φτουράνε.
Χαράλαμπος Τζίκας, κτηνοτρόφος, 23 ετών
Η συνάντηση: Πιραμά, 9 Σεπτεμβρίου, 16.00
«Είμαστε πάππου προς πάππου κτηνοτρόφοι, σήμερα έχουμε περίπου 550 κατσίκια. Μας κάηκαν ολοσχερώς οι εγκαταστάσεις, από τις αποθήκες με τις ζωοτροφές μέχρι τον στάβλο με τις ταΐστρες και τα συναφή εργαλεία. Με πρόχειρες εκτιμήσεις η ζημιά ανέρχεται στις 150.000 ευρώ, συνυπολογίζοντας τα έξτρα κόστη για αγορά ζωοτροφών. Για να σώσω το κοπάδι, στις επτά το απόγευμα το μετέφερα στη θάλασσα, στην Αγία Μαρκέλλα. Όταν η φωτιά έφτασε κι εκεί, μετακίνησα τα ζώα μαζί με έξι σκυλιά στο γήπεδο ποδοσφαίρου της Παρπαριάς. Τρεις ημέρες κοιμόμουν στον χλοοτάπητα μαζί τους, κουβαλούσα νερό για να τα ποτίσω. Τα ζώα ξεκινάνε σε λίγες ημέρες να γεννάνε, θα μπαλώσω το στέγαστρο στον καμένο στάβλο, για να είναι κάπως προστατευμένα. Σπούδαζα παιδαγωγικά στη Ρόδο και σταμάτησα, για να ακολουθήσω την οικογενειακή παράδοση. Δεν θα τα εγκαταλείψω τώρα».
Γιώργος Μπαχάς, ιδιοκτήτης ταβέρνας «Κάβος», 26 ετών
Η συνάντηση: Λιμνιά, 8 Σεπτεμβρίου, 22.00
«Οι γονείς μου είναι από την πόλη, ήρθαμε εδώ σαν εξοχικό το 2001 και τελικά μείναμε. Ο αδελφός μου Παντελής έχει το εστιατόριο στην Αγία Μαρκέλλα, αυτό το δουλεύω μαζί με τη γυναίκα μου, τη Μαρία Ασκέλη. Το αγοράκι μας είναι τριάμισι ετών. Έσωσα την ταβέρνα σβήνοντας με χώμα μια εστία από πίσω της, καταστράφηκε όμως ο αποθηκευτικός χώρος. Για να γλιτώσουμε τα πέντε μας άλογα, τα μεταφέραμε στη θάλασσα. Δυστυχώς, το ένα πέθανε από ασφυξία. Για μία εβδομάδα δεν είχαμε ρεύμα, πετάξαμε πολλά ψάρια και κρεατικά, αναγκαστήκαμε να αποδεσμεύσουμε και το προσωπικό μας, έξι άτομα, αφού δεν είχε καθόλου δουλειά. Ούτε σπίτι μας πηγαίναμε, η κατάσταση ήταν αποπνικτική. Μας άρεσε πολύ να κάνουμε βόλτα με τα άλογα ή με τα ποδήλατα στο πευκοδάσος, συναντούσαμε χελώνες και λαγουδάκια. Τι κι αν όλα έγιναν στάχτη, εμείς θα συνεχίσουμε να σερβίρουμε».
Γιάννης Μακριδάκης, συγγραφέας, 54 ετών
Η συνάντηση: Ροδώνας Βολισσού, 9 Σεπτεμβρίου, 19.30
«Από το 1998 πηγαίνω σε φωτιές, η αστυνομία παλιότερα μας φόρτωνε στα φορτηγά του στρατού και μας έστελνε στα μέτωπα να βοηθήσουμε. Εθελοντής δασοπυροσβέστης ήμουν μέχρι το 2010. Το μεσημέρι όταν έπιασε η φωτιά, βρισκόμουν στη Χίο, γύρω στις τέσσερις και μισή έφυγα από την πόλη για να έρθω στο κτήμα, που είναι περίπου 2,5 στρέμματα. Στη διαδρομή συναντούσα αμάξια που απομακρύνονταν, περνούσα τα μπλόκα χωρίς να με σταματήσουν. Βιαζόμουν να βάλω μπροστά τη γεννήτρια για να έχω νερό, την είχα αγοράσει μετά τη φωτιά του Ιουνίου. Η περιοχή μας στην κοιλάδα Μαλαγκιώτη, μια μικρογραφία του Κάμπου, δεν κάηκε. Το πρώτο βράδυ έβρεχε καύτρες· όπου έπεφταν, άναβαν μικρές εστίες τις οποίες σβήναμε αμέσως. Έτσι σώθηκαν τα κτήματά μας, αλλιώς θα είχαν γίνει παρανάλωμα. Εγώ ήρθα εδώ στα 35 μου, ήθελα να διαχειρίζομαι τους φυσικούς πόρους και να παράγω την τροφή μου. Αυτό θα συνεχίσω να κάνω».
Υστερόγραφο
Τη στιγμή που τυπώνεται το παρόν τεύχος, η Επιτροπή Υπεράσπισης Αμανής, που αποτελείται από κατοίκους, επιχειρηματίες, φίλους και υποστηρικτές του τόπου, συναντήθηκε στο σχολείο της Βολισσού για να εκλέξει προσωρινή διοίκηση και να αποφασίσει τη νομική της υπόσταση.
