Mohana Ravindranath / c.2025 The New York Times Company / Απόδοση: Διονύσης Μαρίνος
Το αλκοόλ είναι επιβλαβές για την υγεία σε κάθε ηλικία. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε, οι κίνδυνοι αυξάνονται, ακόμη κι αν λαμβάνουμε την ίδια ποσότητα με πριν. Πρόκειται για μια ουσία που επηρεάζει «σχεδόν κάθε σύστημα οργάνων στο σώμα μας», συμπεριλαμβανομένων των μυών και των αιμοφόρων αγγείων, του πεπτικού συστήματος, της καρδιάς και του εγκεφάλου, δήλωσε η Σάρα Τζο Νίξον, διευθύντρια του Κέντρου Έρευνας και Εκπαίδευσης για τις Εξαρτήσεις στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα. «Επηρεάζει ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους, επειδή ήδη υπάρχει κάποια φθορά ή επιβάρυνση σε αυτά τα συστήματα», συμπλήρωσε.
«Υπάρχει ένα εντελώς διαφορετικό σύνολο παραγόντων κινδύνου για τους ηλικιωμένους που καταναλώνουν αλκοόλ», δήλωσε ο Πολ Σάκο, καθηγητής Κοινωνικής Εργασίας στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, ο οποίος μελετά τη χρήση ουσιών και τη γήρανση. Οι άνθρωποι μπορεί να μην αντιλαμβάνονται ότι τα ποτά που παλαιότερα άντεχαν πλέον επιδρούν διαφορετικά στον εγκέφαλο και στο σώμα τους, εξήγησε.
Το αλκοόλ μπορεί να προκαλέσει καινούργια προβλήματα στην τρίτη ηλικία –ιδιαίτερα μετά τα 65– ακόμη και σε όσους πίνουν ελαφρά ή περιστασιακά. Οι ηλικιωμένοι έχουν συνήθως λιγότερη μυϊκή μάζα και λιγότερο νερό στους ιστούς τους σε σύγκριση με τους νεότερους, γεγονός που μπορεί να αυξήσει τη συγκέντρωση αλκοόλ στο αίμα, σύμφωνα με τον Άαρον Γουάιτ, ανώτερο σύμβουλο στο Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Αλκοόλ και τον Αλκοολισμό. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζονται λιγότερα ποτά για να μεθύσει ένα ηλικιωμένο άτομο, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού από πτώσεις.
Σύμφωνα με έρευνα της Νίξον, οι ηλικιωμένοι εμφανίζουν ελλείμματα στη βραχυπρόθεσμη μνήμη σε χαμηλότερα επίπεδα αλκοόλ στο αίμα σε σχέση με τους νεότερους. Σε άλλη μελέτη όπου συμμετείχε η Σάρα Τζο Νίξον, ορισμένοι ηλικιωμένοι παρουσίασαν μειωμένη απόδοση σε προσομοιώσεις οδήγησης έχοντας καταναλώσει λιγότερο από ένα ποτό.
Χρειάζονται λιγότερα ποτά για να μεθύσει ένα ηλικιωμένο άτομο, αυξάνοντας τον κίνδυνο σοβαρού τραυματισμού από πτώσεις.
Η κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων παθήσεων, όπως άνοια, διαβήτης, καρκίνος, υπέρταση και καρδιαγγειακή νόσος. Αλλά μπορεί επίσης να επιδεινώσει την πορεία χρόνιων ασθενειών που ήδη έχουν οι περισσότεροι ηλικιωμένοι, δήλωσε η Άριν Φίλιπς, επίκουρη καθηγήτρια Πολιτικής και Διοίκησης της Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, στο Σικάγο.
Συνδυαστικές παρενέργειες
Υπάρχει επίσης το ζήτημα των αλληλεπιδράσεων με φάρμακα. Ο συνδυασμός αλκοόλ με συνταγογραφούμενα φάρμακα που λαμβάνουν συχνά οι ηλικιωμένοι –όπως για τον διαβήτη ή την υπέρταση– μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων ή να προκαλέσει παρενέργειες, όπως έλκη ή αρρυθμία. Οι βενζοδιαζεπίνες (κατηγορία φαρμάκων με ηρεμιστικές, υπνωτικές, αγχολυτικές, αντισπασμωδικές, αναισθητικές και μυοχαλαρωτικές ιδιότητες), όταν συνδυάζονται με αλκοόλ, μπορούν να επιβραδύνουν την αναπνοή και να λειτουργήσουν ως ισχυρό κατασταλτικό. Ακόμη και τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορεί να είναι επικίνδυνα: Η ασπιρίνη, που ορισμένοι ηλικιωμένοι λαμβάνουν για την πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων (παρά τις παρενέργειες), μπορεί να προκαλέσει σοβαρή γαστρεντερική αιμορραγία, για την οποία οι ηλικιωμένοι βρίσκονται ήδη σε αυξημένο κίνδυνο, δήλωσε ο Μάικλ Γουίλερ, καθηγητής Διατροφικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Ανατολικής Καρολίνα.
Ορισμένοι ηλικιωμένοι αναφέρουν επίσης ότι τα συμπτώματα της επόμενης ημέρας από την κατανάλωση ποτού (το γνωστό χανγκόβερ) χειροτερεύουν με την ηλικία. Αν και δεν υπάρχουν ισχυρές επιστημονικές αποδείξεις γι’ αυτό, μπορεί να φαίνονται χειρότερα επειδή το αλκοόλ επιδεινώνει άλλα συμπτώματα της γήρανσης, όπως ο κακός ύπνος, δήλωσε ο Γουάιτ.
Οι ειδικοί δήλωσαν ότι η κατανάλωση αλκοόλ στους ηλικιωμένους φαίνεται να έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, αν και τα εθνικά δεδομένα είναι δύσκολο να αποτυπωθούν εκτός των ερευνών που διεξάγονται μέσω ερωτηματολογίων. Μια ομοσπονδιακή έρευνα του 2023 στις ΗΠΑ διαπίστωσε ότι το 12% των ενηλίκων άνω των 65 ετών, περίπου 7 εκατομμύρια άτομα, ανέφεραν ότι κατανάλωσαν τουλάχιστον τέσσερα ή πέντε ποτά μόνο σε μία μέρα, μέσα στον προηγούμενο μήνα.
Μετά από δεκαετίες αντιφατικών μηνυμάτων για τις επιπτώσεις και τα πιθανά οφέλη του αλκοόλ στην υγεία, πρόσφατες μελέτες έχουν καταστήσει σαφές ότι καμία ποσότητα αλκοόλ δεν είναι ωφέλιμη. Παρ’ όλα αυτά, ο Σάκο αναγνώρισε ότι «το αλκοόλ έχει κοινωνική και προσωπική σημασία για πολλούς ανθρώπους» και το αν θα μειώσει κανείς ή θα σταματήσει εντελώς την κατανάλωση «είναι μια απόφαση που πρέπει να ληφθεί σε συνεννόηση με τον γιατρό και τα αγαπημένα του πρόσωπα».
Αλλά τι θεωρείται «ασφαλής» ποσότητα αλκοόλ για τους ηλικιωμένους; Είναι δύσκολο να οριστεί. Οι διαθέσιμες μελέτες που προσπαθούν να καθορίσουν ακριβώς πόσο αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο στην τρίτη ηλικία χρησιμοποιούν διαφορετικά πρότυπα για τον όρο «μέτρια κατανάλωση», κάτι που καθιστά δύσκολη τη σύγκλιση απόψεων. «Ακόμη και ως ειδικός στον τομέα, καταλαβαίνω τη σύγχυση», είπε ο Γουίλερ.
Πώς να μειώσετε τον κίνδυνο
Η Νίξον συνέστησε οι ενήλικες άνω των 65 ετών να καταναλώνουν το πολύ ένα ποτό την ημέρα και όχι πάνω από επτά την εβδομάδα. Το Εθνικό Ινστιτούτο για την Κατάχρηση Αλκοόλ και τον Αλκοολισμό των ΗΠΑ δεν καθορίζει επίσημες κατευθυντήριες γραμμές για την κατανάλωση αλκοόλ, αλλά τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων της χώρας ορίζουν τη μέτρια κατανάλωση έως δύο ποτά ημερησίως για τους άνδρες και έως ένα για τις γυναίκες.
Όλοι οι ειδικοί τόνισαν ότι οι ηλικιωμένοι πρέπει να παρακολουθούν προσεκτικά πώς αντιδρά το σώμα τους στο αλκοόλ και να σταματήσουν ή να μειώσουν την κατανάλωση εάν διαπιστώσουν ότι τους επηρεάζει σωματικά ή πνευματικά.
«Αν δεν πίνετε ήδη, μην ξεκινήσετε», είπε η Φίλιπς. Και αν πίνετε, να είστε ειλικρινείς με τον γιατρό σας για το πόσο πίνετε και να το κάνετε σε ασφαλές περιβάλλον, γνωρίζοντας ότι η αντοχή σας μπορεί να μην είναι πια η ίδια, πρόσθεσε.
«Αν πίνετε, να είστε ειλικρινείς με τον γιατρό σας για το πόσο πίνετε και να το κάνετε σε ασφαλές περιβάλλον». – Άριν Φίλιπς, καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Ιλινόις
«Η απάντηση δεν χρειάζεται να είναι η απόλυτη αποχή», δήλωσε η Νίξον. Όμως η υγιής γήρανση «πιθανόν να μη συμβαδίζει με την κατανάλωση πολλών ποτών την ημέρα για τους περισσότερους ανθρώπους».
