Φωτογραφίες: Δημήτρης Τοσίδης
«Οσο περισσότερο περπατάς κι ανεβαίνεις, τόσο μεγαλώνει η μοναξιά σου», εξομολογήθηκε επί σκηνής ο Θανάσης Ναυρόζογλου, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Natech, στον Νεκτάριο Λιόλιο, συνιδρυτή του The Future Farm, ενός παγκόσμιου οργανισμού που ασχολείται με την ψυχική υγεία των ιδρυτών κυρίως νεοφυών επιχειρήσεων.
Και αυτή η ειλικρινής τοποθέτηση σχετικά με την αβάσταχτη πίεση της επιχειρηματικότητας έκανε πολλούς στην αίθουσα του πολιτιστικού πολυχώρου «Δημήτρης Χατζής» στα Γιάννενα να κουνήσουν το κεφάλι τους συγκαταβατικά. Οι περίπου επτακόσιοι θεατές που παρακολούθησαν ζωντανά ή μέσω του διαδικτύου το TechFuse, το πρώτο συνέδριο της Ελλάδας που συνδυάζει την καινοτομία, την τεχνολογία και τον πολιτισμό, είχαν την ευκαιρία, εκτός από το να ακούσουν ενδιαφέρουσες προσωπικές ιστορίες με πολλά διδάγματα, να ανοίξουν έστω και προσωρινά ένα παράθυρο στο μέλλον.
Το συνέδριο, που διήρκεσε από τις 13 έως τις 15 Μαρτίου και διοργανώθηκε από την ΑΜΚΕ «Κόμβος Καινοτομίας και Ψηφιακής Οικονομίας» σε συνεργασία με την κοινότητα ψηφιακών νομάδων C.Ioannina και τον Οργανισμό Ανοιχτών Τεχνολογιών – ΕΕΛΛΑΚ, φιλοξένησε συνολικά πάνω από 60 Έλληνες και ξένους ομιλητές, οι περισσότεροι εκ των οποίων φώτισαν πτυχές της ζωής μας που θα αλλάξουν άμεσα. Ο Ιωάννης Βουγιούκας, διευθύνων σύμβουλος της Συνεταιριστικής Τράπεζας Ηπείρου, εξήγησε πώς οι πληρωμές μέσω IRIS θα εγκατασταθούν και στα τερματικά POS. Ο Άγγελος Βλαχόπουλος, διευθυντής του τομέα Τεχνολογίας της IBM Eλλάδας και Κύπρου, ανέλυσε το πώς η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης πολλαπλασιάζει εκθετικά την παραγωγικότητα σε κλάδους όπως η βιομηχανία και οι τηλεπικοινωνίες. Από την άλλη, ο Άρης Θεοδώρου, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της SDENG, έδειξε πώς η εταιρεία του σχεδιάζει πλέον μεταλλικές κατασκευές σε ψηφιακά μοντέλα επτά διαστάσεων.
Η SDENG, με έδρα τον Βόλο, είναι η μοναδική ελληνική εταιρεία που συμμετέχει στην κατασκευή του νέου γηπέδου της Μπαρτσελόνα, και το πρότζεκτ παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μάλιστα, έγινε και απευθείας σύνδεση με το γήπεδο, με το κοινό ενθουσιασμένο να χειροκροτεί. Το συνέδριο είχε κι άλλες «πρωτιές». Στο τέλος των εργασιών της Παρασκευής, η Νίκη Χίου, αναπληρώτρια γενική διευθύντρια της Snappi, της πρώτης ελληνικής neobank με έδρα τα Γιάννενα, έδωσε μέσω qr code στην οθόνη προνομιακή πρόσβαση στο κοινό να κάνει εγγραφή στη λίστα αναμονής για έκδοση λογαριασμού. Τέτοιες πρωτοβουλίες που βρίσκονται στην αιχμή της τεχνολογίας και βελτιώνουν την ανθρώπινη ζωή, αναζητούν πλέον να υποστηρίξουν οι χρηματοδοτικοί οίκοι (venture capitals), υπογράμμισε ο Μιχάλης Στάγκος, εταίρος του L-Stone Capital. Πάντως, δεν είναι κι όλα ρόδινα σε αυτό το μέλλον που οι πληρωμές θα γίνονται ανέπαφα και η τεχνητή νοημοσύνη ή τα ρομπότ θα κάνουν, τουλάχιστον, όλες τις διαδικαστικές δουλειές.
Μελλοντικές προκλήσεις
το TechFuse.
Ο Φώτης Σοφρώνης, υπεύθυνος του τομέα κυβερνοασφάλειας της PwC, σε μια μισάωρη αποκαλυπτική ομιλία εξήγησε αναλυτικά με ποιον τρόπο η τεχνητή νοημοσύνη μέσω της αυτοματοποίησης ενισχύει την αποτελεσματικότητα και αυξάνει την κλίμακα των κυβερνοεπιθέσεων. Όταν δε παρουσίασε παραδείγματα σύγχρονης παραπληροφόρησης (deep fake), όπου η τεχνητή νοημοσύνη δανείζεται από αληθινές φωνές μέχρι πρόσωπα για να μιμηθεί προσωπικότητες με σκοπό την εξαπάτηση, το κοινό νόμιζε ότι βλέπει αποσπάσματα ταινίας επιστημονικής φαντασίας. Σενάριο επιστημονικής φαντασίας, όμως, πραγματικό ήταν και η εμφάνιση της 32χρονης Νίνα Μοχάντι, συνιδρύτριας της νεοφυούς επιχείρησης Bloom Money, που εδρεύει στο Λονδίνο.
Στα Ιωάννινα, σε αυτή την πόλη με τους 12.000 φοιτητές κι ένα από τα πιο ανερχόμενα οικοσυστήματα της χώρας, που παραμείνει αποκλεισμένη λόγω της απουσίας διεθνών αεροπορικών συνδέσεων, η Μοχάντι αποτέλεσε μια απρόσμενη έκπληξη. Η παλιά συνεργάτιδα του Μπαράκ Ομπάμπα, η εταιρεία της οποίας συμπεριλήφθηκε στη λίστα με τις πιο επιδραστικές νέες νεοφυείς επιχειρήσεις στη Μεγάλη Βρετανία για φέτος, πρώτα μοιράστηκε «σημειώσεις» από την επίπονη πορεία στον χώρο της χρηματοοικονομικής καινοτομίας και στη συνέχεια παρουσίασε την πρωτοποριακή εφαρμογή της. «Ουσιαστικά ψηφιοποιήσαμε τη διαδικασία αποταμίευσης στις κοινότητες, κυρίως των μεταναστών», λέει. Δεν κατάλαβα γρι από ό,τι είπε και επανήλθα για διευκρινίσεις. «Οι μετανάστες συνηθίζουν να έχουν κοινό κουμπαρά και να δανείζουν ο ένας τον άλλον. Π.χ., πέντε γνωστοί αποταμιεύουν πενήντα ευρώ μηνιαίως. Τον πρώτο μήνα παίρνει όλο το ποσό ο ένας, τον δεύτερο κάποιος άλλος, διευκολύνοντάς τους να κάνουν αγορές ή να στέλνουν περισσότερα χρήματα στις οικογένειές τους. Πρόκειται για μια μορφή κοινοτικού δανεισμού».
Με μυαλό… μπλέντερ από το πληθωρικό περιεχόμενο των θεματικών, που ούτε το μαγικό φως της πανσελήνου πάνω από την Παμβώτιδα μπορούσε να καθησυχάσει, κάθισα με τους δυο άλλους συνιδρυτές του Κόμβου, την Ειρήνη Μαραγκού και τον Τάσο Κούτλα, να πάρω μια ανάσα. Όταν σχεδιάζαμε τη δημιουργία του TechFuse, τον Δεκέμβριο του 2023, κανείς μας δεν φανταζόταν ότι θα έρχονταν στα Γιάννενα παγκόσμιες προσωπικότητες, όπως η Μοχάντι ή ο οικονομολόγος Αλέξανδρος Κρητικός, που υπογράμμισε ότι η καινοτομία προοδεύει στις περιφέρειες που αγκαλιάζουν τις αποτυχίες των νεοφυών επιχειρηματιών. Η Ειρήνη, αποκαμωμένη, έδινε συγχαρητήρια στους είκοσι εθελοντές, ο Τάσος με βλέμμα «κενό» και μια τοπική μπίρα Ακτή στο χέρι προσπαθούσε να χωρέσει όσα είχαν προηγηθεί. Kαι δεν ήταν μόνο οι θεματικές της Πέμπτης και της Παρασκευής.
Την Πέμπτη 13 Μαρτίου, στις 10 το πρωί, στον ανοιχτό χώρο καινοτομίας C.Ioannina, ο οποίος από το καλοκαίρι που άνοιξε έχει φιλοξενήσει πάνω από 50 ψηφιακούς νομάδες από είκοσι διαφορετικές χώρες, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά σε ελληνικό δήμο ένα εργαστήριο στρατηγικής προόρασης (Foresight). Εκεί, στο ιστορικό κέντρο των Ιωαννίνων, στο λεγόμενο Κριθαροπάζαρο, όπου κατά τα οθωμανικά χρόνια λειτουργούσε η αγορά των σιτηρών, ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, επικεφαλής της έδρας UNESCO για το Foresight και πρόεδρος του Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus), διηύθυνε το εργαστήριο με είκοσι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες από διαφορετικούς φορείς της περιφέρειας, του δήμου και της τοπικής κοινωνίας.
Η δράση, που υποστηρίχθηκε από τη Συνεταιριστική Τράπεζα Ηπείρου, είχε σκοπό μέσα από μια συγκεκριμένη μεθοδολογία να αναδείξει τέσσερα διαφορετικά σενάρια για το μέλλον των Ιωαννίνων και τις προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η πόλη. Η γυάλινη τζαμαρία του τριώροφου χώρου του ανακαινισμένου πέτρινου κτιρίου, στο τέλος του εργαστηρίου, είχε γεμίσει με μακρόστενα χαρτιά γεμάτα σημειώσεις. Η πλειονότητά τους επικεντρωνόταν στην περιβαλλοντική ρύπανση, στην έλλειψη υποδομών, όπως τα πάρκινγκ, και στη διατήρηση της φοιτητικής κοινότητας. «Το TechFuse δεν είναι μόνο ένα συνέδριο. Κατά βάση, αποτελεί μια σύγχρονη πλατφόρμα δράσεων και περιεχομένου που έχει τριπλό στόχο: να ενισχύσει το τοπικό οικοσύστημα, καθιστώντας τα Ιωάννινα βαλκανικό κόμβο καινοτομίας και ψηφιακής οικονομίας, να αυξήσει την εξωστρέφεια της πόλης και, το κυριότερο, να συμβάλει στην οικονομική, κοινωνική και τουριστική ανάπτυξή της», εξηγεί ο Τάσος.
«Το TechFuse δεν είναι μόνο ένα συνέδριο. Κατά βάση αποτελεί μια σύγχρονη πλατφόρμα δράσεων». – Τάσος Κούτλας, συνιδρυτής της ΑΜΚΕ «Κόμβος Καινοτομίας και Ψηφιακής Οικονομίας»
Ακούγοντας τον Τάσο, με φόντο τις ομάδες του εργαστηρίου που δούλευαν συλλογικά, και τον Επαμεινώνδα, έναν μήνα πριν φύγει για αντίστοιχο εργαστήριο στο Παρίσι, να απαντά χαμογελαστός στις απορίες τους, «σκάλωσα» στη λέξη «τουριστική». Πράγματι, σε μια περίοδο χαμηλής κίνησης για τα Γιάννενα, οι πρωινές πτήσεις της Πέμπτης και της Παρασκευής είχαν ξεπουλήσει, ενώ δωμάτιο στα γνωστά ξενοδοχεία ήταν δύσκολο να βρεις. Λογικό, αφού ήρθαν εδώ μέχρι και από τη Σύρο. «Ταξιδέψαμε από τη Σύρο για να συμμετάσχουμε στο πάνελ της Deloitte για τη δημιουργία προορισμών ώστε να προβάλουμε την πολιτιστική κληρονομιά μας, που έχει επίκεντρο τον άνθρωπο και την αναγκαιότητα αξιοποίησης των τεχνολογικών μέσων. Η συνύπαρξη της τεχνολογίας με τον πολιτισμό είναι καθοριστική», δήλωσε ο Δημήτρης Σταυρακόπουλος, ιδρυτής του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Hermoupolis Herritage, που στοχεύει να διασώσει και να αποκαταστήσει την υλική και άυλη κληρονομιά του νησιού.
Γκολ για την ισότητα
Οι προκλήσεις από το Foresight ήταν το αντικείμενο εργασίας του εργαστηρίου πειραματικής ανάπτυξης Ιωαννίνων (Hackathon), το οποίο έκλεισε τις εργασίες του συνεδρίου το μεσημέρι του Σαββάτου. Συνολικά, συμμετείχαν είκοσι επτά άτομα, προερχόμενα από το Πανεπιστήμιο και τις εταιρείες του οικοσυστήματος. Καθοδηγούμενα από μέντορες της κοινότητας C.Ioannina και της γερμανικής εταιρείας Teamviewer, που έχει παράρτημα στην πόλη, ανέπτυξαν ιδέες για την αντιμετώπιση των προκλήσεων. Η ByteForce, η ομάδα των πέντε φοιτητών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που κέρδισε την πρώτη θέση και το συμβολικό έπαθλο των 300 ευρώ, σχεδίασαν και υλοποίησαν εκείνη τη στιγμή μια εφαρμογή για την επίλυση του προβλήματος του πάρκινγκ. Η βασική φιλοσοφία ήταν ότι οι δημότες και οι επισκέπτες θα μπορούσαν να κάνουν κράτηση σε θέσεις στάθμευσης, ώστε να μην ψάχνουν πού να παρκάρουν. Γνωρίζοντας ακριβώς πού θα πάνε, το κοντέρ θα έγραφε λιγότερα χιλιόμετρα, μειώνοντας την εκπομπή ρύπων.
Γενικότερα, ο νεανικός πληθυσμός της πόλης είχε ισχυρή παρουσία στο TechFuse. Πέραν των συμμετεχόντων στα εργαστήρια, στα οποία προστίθεται και το δωρεάν εργαστήριο της IBM σχετικά με τον εκδημοκρατισμό της τεχνητής νοημοσύνης μέσω μιας πλατφόρμας ανοιχτού κώδικα, του InstructLab, το συνέδριο άνοιξαν και δύο φοιτητές της Ιατρικής. Ο Δημήτρης Καραμήτσος και η Μαριλένα Ζαχαράκη, ενεργά μέλη της πανελλήνιας εθελοντικής οργάνωσης HelMSIC, παρουσίασαν τον καινοτόμο επιστημονικό οδηγό της ομάδας τους για την εκπαίδευση επαγγελματιών υγείας στην προσέγγιση ασθενών που έχουν υποστεί κακοποίηση. Πάντως, η πιο συγκινητική στιγμή με νέους ανθρώπους ήταν η συμμετοχή άνω των 160 μαθητών και μαθητριών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη δράση της ActionAid με τίτλο Sports for Inclusion: ένα διαφορετικό ποδόσφαιρο για την ισότητα.
Την Παρασκευή το πρωί, στο ανοιχτό γήπεδο της Λιμνοπούλας, ακριβώς δίπλα στη λίμνη, με την πρωινή ομίχλη να καλύπτει το Ζαγόρι, τα γυμνασιόπαιδα συμμετείχαν σε έναν διαφορετικό αγώνα ποδοσφαίρου, μια πιστοποιημένη μέθοδο από την UEFA.
Μεικτές ομάδες αγοριών και κοριτσιών διαγωνίστηκαν μεταξύ τους δίχως διαιτητή, καλλιεργώντας τη δεξιότητα της επίλυσης συγκρούσεων και μαθαίνοντας μέσω βιώματος την ισότητα των φύλων. Σε μια κατά γενική ομολογία εσωστρεφή κοινωνία όπως τα Ιωάννινα, που μέχρι το 2014 και την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού ήταν αποκομμένη από την υπόλοιπη Ελλάδα, το να «τρέχουν» τέτοιες δράσεις με ισχυρό κοινωνικό αντίκτυπο έχει πολλαπλασιαστική αξία.
«Είμαστε περήφανοι και χαρούμενοι που συνεργαστήκαμε με την ActionAid, έναν οργανισμό με παγκόσμια εμβέλεια. Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να στηρίζουμε την τοπική κοινωνία, όχι μόνο καλλιεργώντας συνθήκες βιώσιμης ανάπτυξης, αλλά και εισάγοντας νέες ιδέες στα Ιωάννινα και στην Ήπειρο», λέει η Ελευθερία Μασούρα, επικεφαλής Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του Αγροτικού Πτηνοτροφικού Συνεταιρισμού Ιωαννίνων «Πίνδος», που στήριξε τη συγκεκριμένη εκδήλωση. Λίγο αργότερα την ίδια ημέρα, θα συντόνιζε ένα πάνελ με βασικό θέμα την πτηνοτροφία ακριβείας. Ναι, οι όρνιθες για να παράγουν θρεπτικό κρέας, πρέπει να εκτρέφονται με υψηλά πρότυπα ευζωίας.
Μια ξεχωριστή εμπειρία
Στο σύνολό του, το φετινό TechFuse, με σαφώς πιο αναβαθμισμένο περιεχόμενο από το περσινό, ήταν μια πολύ ξεχωριστή εμπειρία. Όχι μόνο για τις πρωτότυπες θεματικές του ούτε για τις κοινωνικές του δράσεις. Ήταν ξεχωριστή γιατί το κοινό και οι συμμετέχοντες ένιωθαν την πραγματική σύνδεση, μακριά από πληκτικές χαιρετούρες στον πληθυντικό. Όλοι ήταν εκεί για να μοιραστούν γνώσεις, εμπειρίες και απορίες. Κι αυτό το συνειδητοποίησα το βράδυ της Παρασκευής, όταν στο εστιατόριο Erectus, το οποίο επιμένει να αναδεικνύει τον παραδοσιακό τρόπο ηπειρώτικου μαγειρέματος, όλοι οι καλεσμένοι του συνεδρίου απολάμβαναν σαν γνώριμοι από χρόνια τις συνταγές του συγγραφέα και ιδρυτή του mamapeinao.gr, Τάσου Αντωνίου. Πρωτύτερα, ο Τάσος, ως ο πρώτος food blogger της χώρας, είχε περιγράψει τον νέο καταναλωτή γαστρονομίας, τον άνθρωπο δηλαδή που πρώτα φωτογραφίζει και μετά τρώει.
Εμείς πάντως κρατάμε τις φωτογραφίες του TechFuse για να παίρνουμε κουράγιο για τη συνέχεια. Διότι δεν είναι εύκολο να στήνεις εθελοντικά ένα τέτοιο συνέδριο. Και για να ριζώσει, χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερο αγκάλιασμα από τους δημόσιους φορείς. Αλλιώς, θα συμβεί ό,τι και με τον Θανάση, συνιδρυτή της Natech: θα μεγαλώνει η μοναξιά του σε έναν κόσμο που επιμένει να βρίσκει διαφορές, αντί να συνεργάζεται. Κι εκεί που πηγαίνει το μέλλον, η συνεργασία είναι προϋπόθεση. Μεταξύ ανθρώπων, μεταξύ ανθρώπων και μηχανών.
Τo ΤechFuse με μία ματιά
1. Σχεδόν 700 θεατές, πάνω από 60 Έλληνες και ξένοι ομιλητές, 20 συνεργάτες περιεχομένου, 20 εθελοντές, τέσσερις διαφορετικές αιγίδες και τέσσερις δράσεις κοινωνικού κι εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος ήταν οι φετινοί αριθμοί του TechFuse.
2. Σε μια εποχή που όλοι συζητούν για την ενίσχυση των οικοσυστημάτων και την ενθάρρυνση δημιουργίας νεοφυών επιχειρήσεων, κανείς δεν ενδιαφέρεται για την ψυχική υγεία των ιδρυτών, ειδικά οι χρηματοοικονομικοί οίκοι (venture capitals). Και όμως, ο Νεκτάριος Λιόλιος, συνιδρυτής του παγκόσμιου οργανισμού Τhe Future Farm, ασχολείται ακριβώς με αυτό: βοηθά τους ιδρυτές να αντέχουν την αφόρητη πίεση και να διαχειρίζονται τη μοναξιά τους.
3. Η τεχνητή νοημοσύνη από τη μία μπορεί να γράφει μόνη της «κώδικα» και να δημιουργεί εφαρμογές για προσωποποιημένη διατροφή, από την άλλη η κακή της χρήση γεννά σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Για παράδειγμα, οι σύγχρονες κυβερνοεπιθέσεις όπου οι χάκερ μπορούν να χρησιμοποιούν αληθινές φωνές και πρόσωπα, με σκοπό την παραπληροφόρηση.
4. «Τα συστήματα που ευνοούν την καινοτομία είναι όσα αγκαλιάζουν τις αποτυχίες των ιδρυτών των νεοφυών επιχειρήσεων», είπε ο Αλέξανδρος Κρητικός, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου του Γερμανικού Ινστιτούτου για την οικονομική έρευνα.
5. Το Εργαστήριο Στρατηγικής Προόρασης (Foresight), σε συνδυασμό με το Εργαστήριο Πειραματικής Ανάπτυξης (Hackathon), αποδείχθηκε μια πολύ καλή πρακτική για την ανάδειξη των προκλήσεων μιας πόλης. Στα Γιάννενα, νούμερο ένα πρόκληση αποδείχθηκε η περιβαλλοντική μόλυνση και η ανάγκη αναβάθμισης του λιμναίου οικοσυστήματος.
