«Καθίστε στη θέση σας και δέστε σφιχτά τη ζώνη σας. Η ζώνη πρέπει να είναι δεμένη κάθε φορά που τρώτε, ακόμα κι αν η φωτεινή ένδειξη έχει σβήσει». Οι «οδηγίες» για την ασφάλειά μας στη διάρκεια της παράστασης Runway της χορογράφου και χορεύτριας Χριστιάνας Κοσιάρη βρίσκονται τοποθετημένες πάνω στα καθίσματα στο -1 του Olympic Tower, του χώρου του Onassis ONX, του προγράμματος νέων μέσων και ψηφιακής κουλτούρας του Ιδρύματος Ωνάση, στη Νέα Υόρκη.
Η Χριστιάνα έχει ήδη πάρει θέση πάνω σε έναν κυλιόμενο διάδρομο γυμναστικής. Δεν βλέπει τον κόσμο που εισέρχεται στην αίθουσα, είναι συγκεντρωμένη στον εαυτό της. Κοιτάζει αγχωμένα το είδωλό της σε αόρατους καθρέφτες, παρατηρεί ατέλειες και περπατάει έντονα. Μοιάζει, όντως, με αεροσυνοδό σε ένα μάταιο «ταξίδι ομορφιάς»: περιμένει υπομονετικά να πάρουν όλοι τις θέσεις τους, να διαβάσουν το φύλλο οδηγιών με τις συμβουλές έκτακτης ανάγκης για ανανέωση προσώπου και να αυξήσει ταχύτητα. Κολλάει πάνω στο σώμα της ταινίες σύσφιξης, ελέγχει αν έχουν χαλαρώσει τα μπράτσα της, φτιάχνει τα μαλλιά της, τοποθετεί eye patches και αναζωογονητικές υφασμάτινες μάσκες προσώπου, τεντώνει με νευρικές κινήσεις το εσωτερικό μέρος των μηρών της. Τίποτα δεν είναι στη θέση που πρέπει –η ηρωίδα πάνω στον διάδρομο κάνει αυτή τη διαπίστωση με τρόμο–, πρέπει να ενεργήσει άμεσα, να αψηφήσει τη βαρύτητα, να νικήσει τον χρόνο. Ο χρόνος τελειώνει, πρέπει να ακολουθήσουμε προσεκτικά τις οδηγίες για να δείχνουμε νεότερες. «Παραμείνετε ήρεμες και μη χαμογελάτε. Μην κλαίτε. Μη γελάτε. Μην αισθάνεστε. Τα αισθήματα ενισχύουν τις ρυτίδες».
Λέει κάτι και για μένα;
Την παράσταση την είχα δει πέρυσι πρώτη φορά, στο πλαίσιο του Onassis Dance Days στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Μου είχε φανεί χαριτωμένη, έξυπνη, παρωδούσε την αγωνία των γυναικών να δείχνουν όμορφες και νέες, δεν είχα ωστόσο προβληματιστεί, δεν είχα αισθανθεί ότι λέει κάτι και για μένα. Τώρα όμως ήμουν σε απόσταση αναπνοής από τον κυλιόμενο ιμάντα, άκουγα την αναπνοή της δημιουργού, τον βηματισμό της, διέκρινα την προσπάθειά της να μη φύγει εκτός διαδρόμου, την έβλεπα να αγωνίζεται να ισορροπήσει φορώντας το σουτιέν που στηρίζει και αναδεικνύει το στήθος, το καλσόν, τα τακούνια, το φόρεμα. Ταυτόχρονα κι ενώ τρέχει και μεταμορφώνεται για τη βραδινή της έξοδο, συγκρατεί τις μάσκες στο πρόσωπό της, κάνει facial yoga και ασκήσεις ενδυνάμωσης πλάτης. Το θέαμα, αστείο και θλιβερό, ήταν κάτι με το οποίο μπορούσε να ταυτιστεί η καθεμία. Τι κάνω εγώ από όλα αυτά; σκέφτηκα. Γιατί έχω παραιτηθεί έτσι; Κοίταξα τις γυναίκες στις διπλανές σειρές, γελούσαν, αλλά όλες έμοιαζαν να βάζουν τικ στα δικά τους beauty must.
«Δείξατε τη ζωή μου πάνω σε έναν διάδρομο»
Στο τέλος της 40λεπτης περφόρμανς, η Χριστιάνα έχει διανύσει κάτι λιγότερο από 5 χιλιόμετρα. Το θερμόμετρο στην 5η Λεωφόρο δείχνει -7°C, αλλά η Ελληνίδα χορεύτρια μέσα στο θέατρο είναι κάθιδρη και ασθμαίνουσα. Τη χειροκροτούν όρθιοι και εκείνη ψάχνει με το βλέμμα «συναγωνίστριες», γυναίκες που βλέπουν κάτι από τους εαυτούς τους σε αυτή την απάνθρωπη δοκιμασία ομορφιάς. Μια κυρία την πλησιάζει: «Δείξατε τη ζωή μου πάνω σε έναν διάδρομο», της λέει στα αγγλικά. Όλος αυτός ο παροξυσμός να αντισταθούμε στον χρόνο, να υπακούσουμε στα κυρίαρχα πρότυπα ομορφιάς, να ανατρέψουμε τα σημάδια της φθοράς φάνηκε ότι «άγγιξε» τελικά περισσότερο την πόλη που δεν κοιμάται ποτέ, την πατρίδα της λάμψης, της υπερβολής και των fashion icons.
Η περφόρμανς Runway παρουσιάστηκε για τέσσερις ημέρες (10-14/1) σε ένα γεμάτο θέατρο ανάμεσα σε άλλα 34 έργα από όλο τον κόσμο, στο πρόγραμμα του Under the Radar Festival, του πρωτοποριακού φεστιβάλ πειραματικού θεάτρου της Νέας Υόρκης. Ανάμεσα στους συνοδοιπόρους του φέτος ήταν και το Onassis ONX, που πρόσφερε τον χώρο στην 5η Λεωφόρο, αλλά και παρουσίασε στη Μουσική Ακαδημία του Μπρούκλιν τέσσερα ψηφιακά έργα που συνδύαζαν την αφήγηση, τις εικαστικές τέχνες αλλά και τις νέες τεχνολογίες. Το έργο της Κοσιάρη, αναλογικό, έμοιαζε να «κλοτσάει» σε αυτή την παρουσίαση.
Το ΑΙ ως εργαλείο έρευνας
«Χρησιμοποίησα το ΑΙ ως εργαλείο έρευνας, έθετα ερωτήματα για τα πιο δημοφιλή beauty tips, πειραματιζόμουν με σενάρια και, καθώς εξοικειώνομαι περισσότερο με τα νέα μέσα, νιώθω πως μπορώ να τα εντάξω περισσότερο σε ένα επόμενο στάδιο», μου εξηγεί την επόμενη μέρα. Περπατάμε από το Σόχο στο Μπρούκλιν όπου θα παρακολουθούσαμε ένα από τα έργα του Onassis ONX, το Voices της Μαργαρίτας Αθανασίου. Μοιάζει χαρούμενη και σίγουρη. Περίμενε ότι το έργο της θα είχε αυτή την εξέλιξη; «Είναι τόσο δύσκολο για έναν νέο χορογράφο να ταξιδέψει, και ως χορεύτρια ακόμα, όταν συμμετείχα σε διάφορα σχήματα, κινούμουν εντός Ευρώπης. Πολλά φεστιβάλ ζητούν χρήματα ακόμα και για να εξετάσουν την πρότασή σου. Κάποια δεν σου εξασφαλίζουν καν τη διαμονή, πας γιατί θέλεις να πας. Δεν θα είχα φτάσει έως εδώ χωρίς την υποστήριξη του Onassis ONX και της Στέγης», σημειώνει. To ταξίδι θα έχει και συνέχεια, αφού τον Μάιο η παράσταση θα ταξιδέψει στη Λιουμπλιάνα, στο πλαίσιο του Moving Balkans Contemporary Dance Platform. Το Runway είναι μια από τις 100 και πλέον παραγωγές και συμπαραγωγές της Στέγης που προβάλλονται στο εξωτερικό με την υποστήριξη του προγράμματος «Εξωστρέφεια» του πολιτιστικού οργανισμού. Η ιδέα για το έργο αυτό γεννήθηκε στο πλαίσιο μιας άσκησης. Στη διάρκεια της διετούς φοίτησης της Χριστιάνας στην ακαδημία χορογραφίας U(R) topias, την ακαδημία χορογραφίας που ίδρυσε η 2023 Ελευσίς Πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης και οι Αερίτες της Πατρίσιας Απέργη, τους επισκέφθηκε ο Γάλλος χορογράφος Ολιβιέ Ντιμπουά. Τους ζήτησε να παρουσιάσουν ένα έργο, καταθέτοντας ένα ενδεικτικό μπάτζετ, και να μιλήσουν γι’ αυτό σαν να επρόκειτο να υποβάλουν πρόταση σε κάποιο φεστιβάλ. «Και το πρώτο μου έργο ασχολούνταν με το γυναικείο σώμα, προφανώς είναι κάτι που με απασχολεί. Εμφανίστηκα μπροστά στους συμφοιτητές μου με μαύρο φόρεμα και τακούνια, έντονα βαμμένη, παρέπαια, έπεφτα, σηκωνόμουν ξανά βαδίζοντας σε κυκλική κίνηση. Διάδρομος σε εκείνη τη φάση δεν υπήρχε. Στο τέλος, ο χορογράφος με έπιασε και μου είπε ότι πρέπει να επιμείνω σε αυτή την ιδέα. Το επόμενο καλοκαίρι έκανα αίτηση για το εργαστήριο Watermill του Μπομπ Γουίλσον, δεν με πήρε, αλλά είχα οργανώσει περισσότερο τη σκέψη μου και έτσι, όταν ανακοινώθηκε το open call για το ODD της Στέγης, ήμουν σχεδόν έτοιμη».
Μεταμόρφωση
Τη ρωτάω πόσο ασφυκτιά με τον χρόνο που περνάει. Τι από όλα αυτά εφαρμόζει στον εαυτό της. «Είμαι 38 χρόνων, τα 40 μοιάζουν αρκετά τρομακτικά. Είσαι στα μισά του δρόμου και, όσο άνετη κι αν είσαι, δεν μπορεί να μη σκεφτείς ότι ο χρόνος “γράφει” πάνω σου. Υπάρχουν φορές που αφήνομαι και άλλες που σηκώνομαι έντρομη και αρχίζω τις κρέμες. Το έργο αυτό χτίστηκε εντοπίζοντας τις δικές μου ανασφάλειες, αλλά και παρατηρώντας τις ανησυχίες των γύρω μου, των κοντινών μου ανθρώπων. Έκανα με τις ώρες αναζήτηση στα σόσιαλ μίντια». Στο τέλος η ηρωίδα σου μοιάζει με μούμια, σχολιάζω. «Ναι, μεταμορφώνεται σε τέρας, αλλά δεν το συνειδητοποιεί, είναι περιχαρής, έχει τηρήσει το πρόγραμμά της, αισθάνεται πλήρης».
«Ακόμα και οι κρέμες ενυδάτωσης που απευθύνονται σε νέα κορίτσια περιέχουν υαλουρονικό. Η προπαγάνδα της αντιγήρανσης ξεκινάει πια από τα παιδικά χρόνια. Είναι σοκαριστικό».
Μου εξηγεί πως η ιδέα πίσω από τη μεταμόρφωση είναι ότι η ηρωίδα έχει γενέθλια, ετοιμάζεται λοιπόν πυρετωδώς για να γιορτάσει. Θέλει να είναι τέλεια αυτή την ξεχωριστή μέρα, ωστόσο η καθημερινή της ρουτίνα είναι μια μέγγενη από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει. «Πλέον, ακόμα και οι κρέμες ενυδάτωσης που απευθύνονται σε νέα κορίτσια περιέχουν υαλουρονικό. Η προπαγάνδα της αντιγήρανσης ξεκινάει πια από τα παιδικά χρόνια. Είναι σοκαριστικό». Πώς θα αλλάξει αυτό; «Δεν νομίζω ότι ξεριζώνονται εύκολα αυτές οι αντιλήψεις, πάντα υπήρχε ο ιδανικός τύπος σώματος όπως τον πρόβαλλαν τα περιοδικά και πάντα προσπαθούμε να συμβαδίσουμε με αυτό. Υπάρχει βέβαια η καραμέλα του body positivity, αλλά αυτή η αποδοχή και η ανεκτικότητα είναι μόνο στα χαρτιά».
