Μulti culti εστιατόρια, μαγαζιά με ρούχα και αξεσουάρ, κάβες, μερικά lockers∙ αυτά συναντούν οι Αθηναίοι που κινούνται σε αυτή την περιοχή του κέντρου, αλλά και οι τουρίστες που ανηφορίζουν από το Σύνταγμα προς την Ακρόπολη. Εκείνο που λίγα χρόνια πριν δεν θα περίμενε κανείς να συναντήσει είναι μια μικρή γευστική βίγκαν αποικία. Στην οδό Νίκης, μεταξύ των αριθμών 23 και 30, σε απόσταση πραγματικά αναπνοής το ένα από το άλλο, βρίσκονται το Winners, το Holy Llama και το Avocadο με τον χαρακτηριστικό ζωγραφιστό τοίχο, στα οποία μπορεί να καθίσει κανείς για φαγητό και γλυκό. Κι αν θέλει να ψωνίσει, παίρνει ένα από τα πράσινα καλαθάκια του βιολογικού παντοπωλείου 4 Seasons, παραδίπλα – στα ράφια και στα ψυγεία του θα βρει μεγάλη γκάμα plant-based προϊόντων.
Όταν το 1982 άνοιξε το Eden, το πρώτο και για πολλά χρόνια το μόνο χορτοφαγικό εστιατόριο της πόλης, όχι πολύ μακριά, στην Πλάκα, η χορτοφαγία ήταν για τους περισσότερους άγνωστος πλανήτης. Τεσσερισήμισι δεκαετίες μετά (με εκείνο να μην υπάρχει πια), οι βίγκαν της πόλης έχουν πληθύνει και αρκετοί άνθρωποι που δεν ακολουθούν αυστηρά χορτοφαγική διατροφή προτίθενται να δοκιμάσουν πιάτα και προϊόντα χωρίς ζωικά παράγωγα. Και οι μεν και οι δε στη Νίκης θα βρουν πολλά.
Από το πρωί έως το βράδυ
Στο σύγχρονο, φωτεινό Holy Llama η μέρα ξεκινάει από νωρίς το πρωί με καπουτσίνο με γάλα βρόμης και βίγκαν λάτε, κρουασάν βουτύρου με φυτικό βούτυρο που φτιάχνουν οι ίδιοι και τετράγωνα κράφιν με επίσης χειροποίητη πραλίνα. Άλλοι τα παίρνουν στο χέρι στον δρόμο για τη δουλειά, άλλοι πιάνουν ένα από τα τραπεζάκια. Η Κελλίνα Δημητριάδη και η Εριέττα Κούρκουλου-Λάτση ξεκίνησαν το ομώνυμο παρασκευαστήριο του Υμηττού με βιεννουαζερί και πίτες, το 2021. Έναν χρόνο μετά, αναζητώντας έναν χώρο πιο κεντρικό, βρήκαν το μαγαζί στη Νίκης, που τους έδωσε την ευκαιρία να κάνουν κάτι πιο «καθιστό», μια βίγκαν πρόταση εξόδου. Άνοιξαν τη γευστική γκάμα. Εδώ έχουν και brunch. Πρόσφατα δοκίμασα ένα ωραίο ανοιχτό σάντουιτς με οκτάσπορο ψωμί, coleslaw και μανιτάρια και μια πλούσια πράσινη σαλάτα με κινόα, φιλεταρισμένο πορτοκάλι, αβοκάντο, κυβάκια τόφου και ξηρούς καρπούς – αρκετά από τα λαχανικά και τα φρούτα που χρησιμοποιούν έρχονται από το κτήμα τους στον Ωρωπό.
To σάντουιτς ΒLT, που συνήθως περιέχει μπέικον, μαρούλι και ντομάτα, εδώ έχει τέμπε (ένα προϊόν από φασόλια σε ζύμωση, το οποίο υποκαθιστά συχνά το κρέας στη βίγκαν διατροφή) και το κρουασάν καπρέζε φτιάχνεται με «μοτσαρέλα» από κάσιους. Και χάρη στην πρόσφατη συνεργασία με τον γνωστό ζαχαροπλάστη Κρίτωνα Πουλή, στη βιτρίνα φιγουράρουν διάφορα περίτεχνα γλυκίσματα. Ο ίδιος δεν είναι χορτοφάγος, αλλά είδε ως πρόκληση το να φτιάξει γλυκά που να στέκουν τεχνικά και γαστρονομικά χωρίς βούτυρο, γάλα και αυγά. Ανακάλυψε νέες πρώτες ύλες και τεχνικές, πειραματίστηκε και βρήκε τη φόρμουλα. Πήρε βούτυρα και γάλα καρπών αντί για ζωικά, λιναρόσπορο και σπόρους τσία αντί για αυγά και διάφορα ακόμη φυτικά υλικά, και έφτιαξε πολλά: βίγκαν ταρτ τατέν, το πολύ νόστιμο «red confession» –ένα γλυκό σε σχήμα λουλουδιού με βάση μπράουνι και ανάλαφρη μους σοκολάτας με φρέσκα σμέουρα–, μια βίγκαν τάρτα φουλ στη σοκολάτα… Κι έχει μπόλικα σχέδια για τη συνέχεια, ανάμεσα στα οποία και βίγκαν pasteis de nata, τα μικρά πορτογαλικά γλυκάκια δηλαδή που χωράνε στη χούφτα και έχουν αγαπηθεί πολύ.
Πρόσφατα στο Holy Llama δοκίμασα ένα ανοιχτό σάντουιτς με οκτάσπορο ψωμί, coleslaw και μανιτάρια και μια πράσινη σαλάτα με κινόα, πορτοκάλι, αβοκάντο, κυβάκια τόφου και ξηρούς καρπούς.
Παραδίπλα κι απέναντι έχει κανείς κι άλλες βίγκαν επιλογές για φαγητό. Το ένα είναι το χαλαρό Avocado, που άνοιξαν το 2011 η Βιβή Λέτσου και ο Εράτζ Σακίμπ και το οποίο έχει ταΐσει επί χρόνια χορτοφάγους ντόπιους και επισκέπτες, που σόλο ή με παρέα πίνουν χυμούς και smoothies και τρώνε σάντουιτς, μπέργκερ, πίτσες και άλλα πολλά, καθισμένοι μέσα και έξω. Οι βίγκαν προτάσεις ξεχωρίζουν με τη σχετική σήμανση, υπάρχουν όμως και βετζετέριαν, οπότε θα συναντήσεις και λίγο μετσοβόνε εδώ ή λίγη μοτσαρέλα εκεί.
Το άλλο είναι το Winners, που άνοιξε πριν από μερικά χρόνια απέναντι, στο ισόγειο του Niki Hotel, ο Άλκης Μιχαήλ, το σενάριο του οποίου δεν έχει καθόλου ζωικά. Δεν χρειάζεται να είσαι βίγκαν για να εκτιμήσεις το κάρι με βάση τη γλυκοπατάτα και την κόκκινη φακή, με φρέσκο λέμονγκρας, λάιμ και πολλά μπαχαρικά. Έχει σάλτσα από μανιτάρια σαν oyster sauce και udon noodles που τα φτιάχνουν μόνοι τους. Δεν είναι τα μόνα. Κάνουν το δικό τους σεϊτάν (κλασική πηγή πρωτεΐνης για τους βίγκαν), διάφορα «τυριά», πίκλες και ξινολάχανο σπιτικό, κίμτσι (κορεατικό τουρσί) με λάχανο, ραπανάκι και μήλα από το Πήλιο, κέτσαπ από γκότζι μπέρι, ντομάτα και πορτοκάλι… Το φαγητό είναι πολυσυλλεκτικό σε στιλ – θα βρεις και σαλάτες, και ζυμαρικά με κολοκύθα, φουντούκια και plant-based «μπλε τυρί», και μπέργκερ φροντισμένα. Τις μέρες που ανοίγουν από το πρωί, φτιάχνουν γλυκά και αλμυρά πανκέικ, σάντουιτς, πόριτζ και όχι μόνο. Στο μενού τους έχουν βίγκαν μπίρες, βίγκαν φυσικά κρασιά και κοκτέιλ (έχουν και μπαρ). Είναι, με άλλα λόγια, μία από τις πλέον ολοκληρωμένες και πιο «εστιατορικές» βίγκαν προτάσεις που θα βρεις στην Αθήνα.
Plant-based εφόδια
Κάποιος βάζει στο καλάθι του άγρια μανιτάρια. Μια κοπέλα παίρνει από το ψυγείο ένα βίγκαν πέστο. Εγώ χαζεύω τα φυτικά γάλατα – είναι μπόλικα. Και βίγκαν ψώνια έχει η Νίκης, χάρη στο βιολογικό παντοπωλείο του Βασίλη και του Γιώργου Σουβατζόγλου. Το 4 Seasons Food Market πρωτοάνοιξε στην οδό Βουλής το 2006 και λίγο αργότερα μεταφέρθηκε στο σημείο που είναι τώρα. Πλέον πλησιάζει τα 20 χρόνια λειτουργίας. Στα ράφια και στα ψυγεία του απλώνονται προϊόντα από την Ελλάδα και το εξωτερικό, σε συντριπτική πλειονότητα βιολογικά και παραγόμενα με φιλικές προς το περιβάλλον τακτικές – όλα μαζί φτάνουν τους 6.000 κωδικούς.
Δεν χρειάζεται να είσαι βίγκαν για να εκτιμήσεις το κάρι του Winners με βάση τη γλυκοπατάτα και την κόκκινη φακή, με φρέσκο λέμονγκρας, λάιμ και πολλά μπαχαρικά.
«Από την αρχή είχαμε στόχο να κάνουμε κάτι σαν βιβλιοθήκη γεύσεων», λέει ο Βασίλης Σουβατζόγλου, επισημαίνοντας ότι ελέγχουν ενδελεχώς τα συστατικά και την ποιότητα των προϊόντων, αλλά και τη συνέπεια των παραγωγών. Παρότι δεν είναι βίγκαν per se, η βίγκαν κατηγορία είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη στο κατάστημα. Τριγυρίζοντας και χαζεύοντας στους διαδρόμους, βρίσκεις πληθώρα από έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα και πρώτες ύλες για να μαγειρέψεις στο σπίτι: καρύδια από τη Φλώρινα ή την Εύβοια, σταφίδες από τη Νεμέα, βιολογικά αμυγδαλοβούτυρα, πραλίνες και δημητριακά για το πρωινό. Επίσης, γλυκοπατάτες Αμοργού, μπανάνες Κρήτης, μήλα από τον Όλυμπο, καθώς και ελληνικά βιολογικά όσπρια και ρύζια, όπως και κατηγορίες προϊόντων που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια. Έχουν ζυμαρικά από κόκκινη φακή ή αρακά, υποκατάστατα κρέατος ή τυριού (από παραλλαγές φέτας, παρμεζάνας, γκούντα και μπλε τυριού μέχρι ένα απρόσμενο σετάκι «ζαμπόν-τυρί» για τοστ), επιδόρπια γιαουρτιού, ελληνικό τέμπε από ρεβίθια ή από βιολογικά φασόλια σόγιας ή τόφου. Μάλιστα, με μια πιο προσεκτική ματιά βρίσκεις και πολλά ακόμη προϊόντα για μια διατροφή χωρίς κρέας.
Οι βίγκαν και οι… άλλοι
«Είναι ένας δρόμος που μπορείς να πεις ότι είναι υπέρ του βιγκανισμού», σημειώνει με νόημα η Κελλίνα Δημητριάδη του Holy Llama, για να προσθέσει ότι καθένα από τα μαγαζιά του μικρού βίγκαν hub που έχει δημιουργηθεί στην οδό Νίκης διαθέτει τη δική του ταυτότητα∙ περισσότερο συμπληρώνονται παρά ανταγωνίζονται. «Εμείς οι βίγκαν είναι εύκολο να εντοπίσουμε τα βίγκαν καταστήματα· έχοντας ανάγκη να βρούμε πού θα φάμε, τα αναγνωρίζουμε και τα μαθαίνουμε γρήγορα. Σιγά σιγά τα ανακαλύπτουν κι άλλοι», εξηγεί. Στο Holy Llama συναντάς και Έλληνες και ξένους βίγκαν (ένα vegan bakery και μαζί ζαχαροπλαστείο είναι κάτι σπάνιο ακόμη και στο εξωτερικό), αλλά το κατώφλι περνούν και πελάτες που θέλουν να φάνε πιο ελαφριά, foodies, άνθρωποι που έχουν δυσανεξίες και ψάχνουν εναλλακτικές∙ κάποιες φορές θα δεις και κάποιους που νηστεύουν. Αντίστοιχα, το Winners το προτιμούν, μεταξύ άλλων, και άνθρωποι με αλλεργίες, καθώς πολλά απ’ όσα χρησιμοποιεί η κουζίνα στις μαγειρικές της φτιάχνονται επιτόπου, οπότε εκείνοι είναι ήσυχοι ότι δεν θα υπάρχει κάποιο άγνωστο συστατικό το οποίο μπορεί να αποβεί επικίνδυνο. Όσο για το Avocado; Ο κατάλογος με τις σημάνσεις του (CN για όσα πιάτα περιέχουν ξηρούς καρπούς, GF για τα χωρίς γλουτένη κ.τ.λ.) βοηθάει σχετικά.
Όπως λέει ο Βασίλης Σουβατζόγλου του 4 Seasons Food Market, υπάρχουν πολλοί Αθηναίοι που δεν έχουν υιοθετήσει βίγκαν διατροφή, αλλά δοκιμάζοντας όσα προτείνουν στο βιολογικό μπακάλικο ανακαλύπτουν πράγματα που τους αρέσουν και αποφασίζουν να τα επιλέξουν ασχέτως της βίγκαν ταμπέλας. Άλλοι λόγω γεύσης και άλλοι λόγω των ιδιοτήτων τους, αφού μπορεί να βοηθούν στον μεταβολισμό, να είναι ευεργετικά για το πεπτικό σύστημα, να προκαλούν ευεξία. «Η διατροφή είναι ένας τρόπος να ζήσεις καλύτερα και να ενισχύσεις τον οργανισμό σου», σημειώνει. Στον βίγκαν δρόμο μπορείς να φτάσεις και από άλλους «παράδρομους».
Πάντα στη Νίκης, κατηφορίζοντας προς το Σύνταγμα, πετυχαίνω το Acai Athens, καινούργια άφιξη στην ίδια γειτονιά όπου φτιάχνουν acai bowls που συνδυάζουν δημητριακά, φρούτα, φιστικοβούτυρα και ξηρούς καρπούς με παγωμένο πολτό από ασαί (ένα είδος κόκκινου μούρου) σε διάφορες βίγκαν και βετζετέριαν εκδοχές. Είναι φανερό ότι η ζήτηση έχει μεγαλώσει αισθητά και στην πρωτεύουσα χωράνε κι άλλες βίγκαν προτάσεις. Έχουμε φαγητό, street food, ακόμη και viennoiserie, σνακ και περίτεχνα γλυκά. Για να δούμε τι θα φέρει η επόμενη φουρνιά.
Αvocado, Νίκης 30, τηλ. 210-3237878
4 Seasons Bio – Organic Food Market, Nίκης 30, τηλ. 210-3229078
Winners, Νίκης 27, τηλ. 210-3220916
Holy Llama, Νίκης 23, τηλ. 210-3318913
