H Εurovision μοιάζει λίγο με μπουφέ σε ξένο γάμο: δεν ξέρεις ακριβώς τι θα φας και τι θα πιεις, αλλά κάπως σε τραβάει να δοκιμάσεις τα πάντα. Κάποιες συμμετοχές πέφτουν βαριές, κάποιες άλλες γίνονται αμέσως αγαπημένες, μερικές θέλουν τον χρόνο τους για να τις συνηθίσεις, υπάρχουν όμως και αυτές που δεν χωνεύονται.
Πίσω από τις δυναμικές μπαλάντες, τα bops, τις επικές χορογραφίες και τον πολιτικό χαρακτήρα μιας διοργάνωσης, τυχαίνει να κρύβεται μια πλευρά του διαγωνισμού που δεν έχει επισημανθεί ιδιαίτερα. Κατά καιρούς, η γαστρονομία δίνει έμπνευση σε αρκετούς καλλιτέχνες, οι οποίοι ενσωματώνουν στα τραγούδια τους γεύσεις και ποτά, κυρίως ως αναφορά σε ιστορικές ρίζες, για χιουμοριστικά σχόλια, αλλά και σκαμπρόζικα υπονοούμενα.
Γι’ αυτό και εμείς, με αφορμή τον αποψινό Β΄ Ημιτελικό όπου συμμετέχει η Ελλάδα με την «Αστερομάτα» της Klavdia, ανατρέξαμε πίσω σε 69 διοργανώσεις και κάναμε μια επιλογή από συμμετοχές με γαστρονομικό χαρακτήρα, τις οποίες θα σχολιάσουμε με χρονική σειρά εμφάνισης.
Βέλγιο 1966 – Αλχημείες με αλάτι και πιπέρι
Πίσω στο 1966, η Τονιά επιστράτευσε το χαμόγελό της, και μια λεπτή χορογραφία με τα χέρια της, για να κερδίσει τον αγαπημένο της με «λίγο πιπέρι, λίγο αλάτι», όπως ήταν ο τίτλος της συμμετοχής του Βελγίου. Με το «Un peu de poivre, un peu de sel», η Τονιά σημείωσε την υψηλότερη θέση της χώρας στο διαγωνισμό (4η από τις 18 χώρες), ένα ρεκόρ που θα έσπαγε το 1978. Εκτός από αλατοπίπερο, η συνταγή περιείχε επίσης λίγη δόση αγάπης και λίγο μέλι, τα οποία όταν θα ανακατεύονταν, το αγόρι θα ερχόταν στην αγκαλιά της. Κάπως ανακατευτήκαμε.
Λουξεμβούργο 1971 – Μήλο μηλαράκι μου, με θέλει;
Aν η βασίλισσα στη Χιονάτη είχε τον καθρέπτη για να επιβεβαιώσει την ομορφιά της, η Μονίκ Μελσέν από το Λουξεμβούργο ρωτούσε ένα μήλο για να καταλάβει αν αισθάνεται αγάπη για τον πρίγκιπα Γλυκούλη. Κάπως περίεργο τραγούδι είναι το «Pomme, Pomme, Pomme», το οποίο κατέληξε κάτω από τη μέση του βαθμολογικού πίνακα (13ο από τις 18 χώρες). Πολύ επιεικής κατάταξη.
Πορτογαλία 1995 – Μια σχέση σαν βανίλια και σοκολάτα
«Καρδιά μου από λευκό χρώμα, είσαι η κρέμα στο μαύρο τσάι μου, είσαι πιο γλυκιά κι απ’ το μέλι, μια μίξη από βανίλια και σοκολάτα», ερμήνευσε ο Το Κρουζ το 1995 για την Πορτογαλία. Το «Baunilha e chocolate» αναφέρεται στις πολυφυλετικές σχέσεις που σύναπταν οι Πορτογαλίδες με τους άντρες των αποικιών. Αυτές ήταν εφικτές χάρη στα ταξίδια των ναυτικών με τις καραβέλες. Μάλιστα, ο Κρουζ τραγουδάει και για την πολιτιστική γνώση που αποκτήθηκε από αυτά τα ταξίδια ανακάλυψης. Ωστόσο, το γλυκανάλατο δράμα του δεν κατάφερε να συγκινήσει την Ευρώπη. Τερμάτισε στην 21η θέση, λαμβάνοντας μόνο πέντε βαθμούς: 4 από την Γαλλία, 1 από την Ελλάδα.
Κροατία 2006 – Ζαρζαβατικά από την Κροατία
«Σανό, γρασίδι, τυρί, σαλάμι, ρύζι-μπίζι (αρακάς και ρύζι), μεγαλύτερη κατσαρόλα, κόκκινα παντζάρια, κόκκινα παντζάρια, Αφρική, πιπεριά». Όχι, δεν είναι ψευτοξόρκι της Μαντάμ Ζαΐρα από το σύμπαν του «Κωνσταντίνου και Ελένης», αλλά γεύσεις της Κροατίας που απαρτίζουν το «Moja Štikla (Tα τακούνια μου)», τη συμμετοχή της Κροατίας στην Eurovision της Αθήνας το 2006. Ο φεμινιστικός ύμνος της Σεβερίνα ξεσηκώνει ακόμα θηλυκότητες και κουίρια σε κλαμπ των βαλκανικών χωρών, με το τραγούδι να μιλάει για την προσπάθειά της να ξεφύγει από το φλερτ ενός χωριάτη. Οι ομοιοκαταληξίες και οι παρηχήσεις των φαγητών συμβολίζουν το ότι οι δύο άνθρωποι μιλούν διαφορετικές γλώσσες και δεν υπάρχει κανένα σημείο επικοινωνίας. Με λίγα λόγια, η Σεβερίνα δείχνει τον δρόμο, κι ας κατέληξε 13η.
Ισπανία 2006 – Ένα μπλάντι μέρι που δεν πίνεται
Την ίδια χρονιά, η Ισπανία έστειλε το γυναίκειο συγκρότημα Λας Κέτσαπ – ναι, αυτές του «Asereje». Δυστυχώς, όμως το «Bloody Mary» που σέρβιραν οι τέσσερις αδερφές στην σκηνή του ΟΑΚΑ δεν «πινόταν» με τίποτα, εξαιτίας της άνευρης χορογραφίας με καρέκλες γραφείου και των φάλτσων τους. Το τραγούδι τερμάτισε 21ο με μόνο 18 πόντους. Στα highlights της επίσκεψής τους, η συνέντευξη – σπασμένο τηλέφωνο με τον Νίκο Χατζηνικολάου, στο δελτίο ειδήσεων του Mega.
Αρμενία 2010 – Βερίκοκα Γερεβάν
2010 και στην κεντρική σκηνή του Telenor Arena στο Όσλο εμφανίστηκε το ξυλώδες κουκούτσι ενός βερίκοκου, από το οποίο αναδύθηκαν τα φύλλα του δέντρου. Ένα από τα εθνικά σύμβολα της Αρμενίας είναι το βερίκοκο. Δεν είναι μόνο κομμάτι των μύθων και των θρύλων της χώρας του Καυκάσου, αλλά είναι και το χρώμα της τρίτης ρίγας στη σημαία της. Το «Apricot Stone» της Εύα Ρίβας ήταν ένας φόρος αγάπης για την πατρίδα, ένα μήνυμα για τους ξενιτεμένους όλου του κόσμου. Το μήνυμα στάλθηκε και η Αρμενία τερμάτισε 7η, ξεπερνώντας τον Γιώργο Αλκαίο και το «Opa» για έναν πόντο.
Ρωσία 2012 – Οι μπάμπουσκες και τα μπισκότα τους
Η πιο τρυφερή συμμετοχή στον διαγωνισμό είναι της Ρωσίας, το 2012. Έξι γιαγιάδες από το χωριό Μπουράναβα της Δημοκρατίας του Ουντμούρτ στην Ρωσία φόρεσαν τις μαντίλες και τις παραδοσιακές τους ενδυμασίες, έψησαν live τα μπισκότα τους στον φούρνο και τραγουδούσαν με σπαστή προφορα «Party for everybody», καταλήγοντας στην 2η θέση, πίσω από το «Euphoria» της Loreen. Κανείς δεν έμαθε τι γεύση είχαν αυτά τα μπισκότα, αλλά το πάρτι που έστησαν αυτές οι μπάμπουσκες στη σκηνή μπορεί να φτιάξει αμέσως την διάθεσή σας.
Πολωνία 2014 – Όπως λάχει εμείς οι Σλάβοι
Οι Σλάβοι και οι Σλάβες είναι το κάτι άλλο. Eίναι το καυτό αίμα, η ομορφιά και η χάρη, έχουν αυτό που δεν έχει κάνεις άλλος. Έχουν ανατραφεί με σμετάνα (μια σπιτική κρέμα γάλακτος με πολλά λιπαρά) και βότκα, η οποία είναι καλύτερη από το τζιν και το ουίσκι. Δεν τα λέμε εμείς, αλλά η Ντονατάν και η Κλέο από την Πολωνία. Αν και στα πολωνικά, το «My Słowianie» παραμένει μία από τις πιο αϊκόνικ συμμετοχές της δεκαετίας του 2010, με το πλάνο της αγρότισσας που ανακατεύει το τυρί στη γαβάθα να γίνεται αμέσως meme. Οι επιτροπές όμως δεν το εκτίμησαν, τερματίζοντας στην 14η θέση.
Ελλάδα 2016 – Τα χαμψία που δεν πέτυχαν
Στην Eurovision δοκιμάζονται συνταγές. Κάποιες πετυχαίνουν, όπως το «Alcohol is free» των Κόζα Μόστρα και του Αγάθωνα Ιακωβίδη, με τα ουισκάκια και τα παγάκια. Κάποιες άλλες όχι. Παρά τις καλές προθέσεις και του ακούσματος της ποντιακής γλώσσας στον διαγωνισμό, το «τεμέτερον» χιπ χοπ «Utopian Land» των Argo ήταν μια συνταγή που δεν εκτελέστηκε σωστά. Στα «συστατικά» της υπήρχαν βασικές τροφές της ποντιακής κουζίνας, όπως τα στύπα (τουρσί) και τα χαμψία (γαύρος), συν βότκα. Ωστόσο, δεν έδεσαν ποτέ. Αποκλεισμός με το «καλημέρα».
Λετονία 2022 – Φάε την σαλάτα σου!
Το «Eat your salad» των Citi Zēni ήταν μια ωδή στον βιγκανισμό. «Θέλαμε να κάνουμε τους ανθρώπους να ακούσουν και να σκεφτούν», δήλωσε στο Τορίνο ο frontman του συγκροτήματος. Πώς να μην ακούσει ο κόσμος, όταν το τραγούδι ξεκινάει με τους στίχους: «Αντί για κρέας, τρώω κρέας και μ****/ μου αρέσουν να είναι φρέσκα και ζουμερά». Η επίμαχη λέξη λογοκρίθηκε από την EBU, αλλά το κοινό της αρένας την βροντοφώναξε. Το τηλεοπτικό κοινό, όμως, δεν αγάπησε το μήνυμα με τις σαλάτες, με το τραγούδι να αποκλείεται από τον ημιτελικό που συμμετείχε.
Καφές, μίλκσεϊκ και κέικ για το 2025
Στη φετινή διοργάνωση, ο Τommy Cash από την Εσθονία σερβίρει τον πιο διασκεδαστικό «Espresso Macchiato» που έχουμε πιει και μας λέει σε ιταλοαγγλικά «Νο stresso, no stresso, no need to be depresso», σε μια συμμετοχή που έχει ήδη θεωρηθεί «κλασική». Το τραγούδι πέρασε στον τελικό του Σαββάτου, όπου διεκδικεί υψηλή κατάταξη, λόγω της δημοφιλίας από το κοινό.
Στα προγνωστικά κερδίζει έδαφος και ο «Milkshake Man» του Αυστραλού Go-Jo. Το τραγούδι ξεκινάει με μια μελωδία από την εποχή των Τυδώρ, η οποία υιοθετήθηκε από τους πλανόδιους παγωτατζήδες στις χώρες της Κοινοπολιτείας. Η «μυστική υπερδύναμη» που υπάρχει στο μιλκσέικ και «τον κάνει ψηλότερο και δυνατότερο με γερά κόκαλα» ίσως να αποτελεί και κάποιο ιδιαίτερο υπονοούμενο. Το κοινό πάντως ανταποκρίνεται θετικά στα vibes της Αυστραλίας.
Στον αντίποδα, το δηλητηριώδες κέικ του Μάρκο Μπόσνιακ ήταν πικρό. Mε αναφορές στα παραμύθια των αδερφών Γκριμ, ο 21χρονος Μπόσνιακ σέρβιρε ένα κέικ εκδίκησης με σοκολάτα και δηλητήριο. «Μια δόση θανάτου είναι λίγο πικρή για να την καταπιείς, αλλά μην ανησυχείς, θα θαφτείς αύριο». Δυστυχώς, τα σχέδιά του δεν πέτυχαν, καθώς η Κροατία αποκλείστηκε από τον τελικό.
