«Παγκάδες με ξύλινους πάγκους χρησίμευαν για εστιατόρια και καφενεία, καλύπτοντας τις ανάγκες του κόσμου», γράφει ο Χάρης Δ. Σαπουντζάκης στο βιβλίο του Η Νέα Ιωνία του χθες και του σήμερα, περιγράφοντας τα πρώτα δύσκολα χρόνια της συνοικίας, όταν οι άνθρωποι που ήρθαν το 1923 από τη Σπάρτη της Αττάλειας, τη Σμύρνη, το Αϊβαλί και την Προύσα κουβάλησαν μαζί τους μνήμες, γεύσεις και συνήθειες, φτιάχνοντας μια κοινότητα σχεδόν από το τίποτα. Η συνοικία δεν αναπτύχθηκε με σχέδιο, αλλά από ανάγκη: εκτός από την κλωστοϋφαντουργία, την ταπητουργία και τη μουσική βιομηχανία (εργοστάσιο Columbia), που σημάδεψαν την περιοχή, στις γειτονιές της άνοιξαν αρτοποιεία, καφενεία, ζαχαροπλαστεία και μπουζουξίδικα. Ένας αστικός μικρόκοσμος με γεύσεις από τις χαμένες πατρίδες είχε δημιουργηθεί. «Στην οδό Ηρακλείου λειτουργούσαν καφενεία το ένα δίπλα στο άλλο. Εκεί συγκεντρώνονταν οι περιπατητές για ένα ουζάκι, ένα καταΐφι, έναν μπακλαβά ή ένα γαλακτομπούρεκο. Στα παραπήγματα στεγάζονταν σουβλατζίδικα και ο δρόμος κατέληγε στον “Ζέφυρο”, ένα μπουζουξίδικο από όπου πέρασαν πολλοί λαϊκοί τραγουδιστές», γράφει ο Σαπουντζάκης.
Η παράδοση έγινε επιχείρηση
Με τη σειρά τους, τα αρτοποιεία και τα ζαχαροπλαστεία έγιναν σημεία συνάντησης για ντόπιους και επισκέπτες. Ο Βαγγέλης Αγιακλόγλου από τη Σπάρτη της Αττάλειας, που έφτασε στην Ελλάδα με την ανταλλαγή πληθυσμών στην ηλικία των επτά ετών, άνοιξε ένα από τα πρώτα ζαχαροπλαστεία της περιοχής το οποίο λειτουργεί μέχρι σήμερα. Ο μικρός Βαγγέλης δούλευε όπου μπορούσε: στα μαγαζιά του κέντρου, σε καφενεία. Μεγαλώνοντας, έβαλε σκοπό να μην ξαναπεινάσει ποτέ. Το 1945, μόλις έληξε η Κατοχή, άνοιξε το δικό του μαγαζί στη Μεσολογγίου, στο κέντρο της Νέας Ιωνίας. Το ονόμασε Τα Γιούλια από τους μενεξέδες, που συμβολίζουν την αγάπη, και από το χαϊδευτικό της γυναίκας του, της Ιουλίας. Ήταν το δώρο του σε εκείνη, γιατί δεν είχε χρήματα να της αγοράσει κάτι άλλο.
 |
 |
Στα Γιούλια (Αλέκου Παναγούλη 24, Τ/210-27.38.271, Αναγεννήσεως 49-51, Τ/210-27.78.140, Μεσολογγίου 24, Τ/210-27.99.766) η παράδοση έγινε επιχείρηση. Ο Αγιακλόγλου κατέγραψε τις συνταγές των Μικρασιατισσών, έμαθε τις τεχνικές τους, ακόμη και τον τρόπο που άγγιζαν τη ζύμη, και διατήρησε την τέχνη τους. Έφτιαχνε γλυκά του κουταλιού και τα πουλούσε στα γύρω καφενεία. Αργότερα ξεκίνησε τα σιροπιαστά: μπακλαβά, γαλακτομπούρεκο, ραβανί. Όταν ο κόσμος άρχισε να ζητάει περισσότερο το πολίτικο τσουρέκι και τη βασιλόπιτα που έφτιαχναν μόνο τις γιορτές, τα έβαλε στο καθημερινό πρόγραμμα. «Είμαστε καλοφαγάδες όλοι οι Σπαρταλήδες», έλεγε σε μια συνέντευξη το 1999, λίγο πριν φύγει από τη ζωή. «Ό,τι καλό κάναμε από τις μανάδες μας το μάθαμε». Σήμερα, σχεδόν 80 χρόνια μετά, τα τρία μαγαζιά της επιχείρησης, την οποία συνεχίζει η τρίτη γενιά, προσελκύουν γλυκατζήδες από όλη την Αθήνα για τα τσουρέκια και τις χιονούλες: τα αφράτα, ολοστρόγγυλα κεράσματα που είναι ισορροπημένα γλυκά, με νόστιμη και ανάλαφρη κρέμα και παντεσπάνι-αφρό, το σήμα κατατεθέν τους. Τις μέρες του Πάσχα βάζουν στην είσοδο ειδικό μηχάνημα με νουμεράκι, για να εξυπηρετήσουν την αυξημένη ζήτηση.
Το εργαστήριο φύλλου Δήμητρα Γουναρίδη (Ευαγγελικής Σχολής 5, Τ/210-27.12.548) ξεκίνησε το 1945 από τον Τάσο Γουναρίδη, επίσης πρόσφυγα από τη Σπάρτη. Οκτώ ετών έφτασε στην Ελλάδα με τη μάνα του και τις αδερφές του, μόνο με τα ρούχα τους και μερικές εικόνες. Έγινε κουλουράς και έπειτα ζαχαροπλάστης στο θρυλικό ζαχαροπλαστείο του Τσίτα, στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί έμαθε τις πίτες. Σήμερα, συνεχίζουν οι γιοι του, φτιάχνοντας τραγανές πίτες, γεμιστές με κασέρι ΠΟΠ, άριστης ποιότητας κιμά και παστουρμά, όπως τις έφτιαχνε ο πατέρας τους. «Οι γεμίσεις του Ηλία είναι πολύ καλύτερες από τις δικές μου», λέει ο κ. Τάσος, περήφανος για τη συνέχεια. Φύλλα πλασμένα στο χέρι, δυνατά άλευρα, αληθινό βούτυρο και υλικά διαλεγμένα σχολαστικά. Στο εργαστήριο, που βρίσκεται στο υπόγειο του καταστήματος, στρώνουν αλουμινένια ταψάκια με παστουρμαδόπιτες, κιμαδόπιτες, τυρόπιτες, μανιταρόπιτες και ένα σπέσιαλ σου μπουρέκ, που φτιάχνεται υπομονετικά και με εξαντλητική λεπτομέρεια. Οι πίτες πωλούνται και ωμές, έτοιμες για ψήσιμο στο σπίτι. Το best seller τους είναι η τρίγωνη τηγανητή τυρόπιτα, που τελειώνει από νωρίς.
Γεύσεις από τον Πόντο
 |
 |
 |
 |
Στην ίδια γειτονιά, το Ποντιακό Παντοπωλείο (Αγίας Φωτεινής 4, Τ/210-27.58.218) είναι θησαυρός. Η Νάντια Μιχαηλίδου, ποντιακής καταγωγής, κρατάει ζωντανές τις γεύσεις των προγόνων της: τανωμένο σορβά, πιροσκί, περέκ. Στα ψυγεία τους βρίσκουμε γαΐς, το τυρί που λιώνει στο κιουνεφέ, πασκιτάν, ακόμη και τζιβίλ, σπάνιο τυρί που φουσκώνει όσο ωριμάζει, από το εργαστήριο Ραγιάν. Δίπλα τους, σφακιανό γραβιεράκι, κυπριακό χαλούμι, μαστέλο Χίου και λαδοτύρι Ζακύνθου. Παραδίπλα, ρέγκες και σκουμπριά χαμηλής αλάτωσης και μια μεγάλη γκάμα από τα αλλαντικά Sarry, καθώς και λουκάνικα Τσιανάβα Καρδίτσας και σύγλινο από μικρές φάρμες. Στα ράφια, μελιτζάνες τουρσί, καυτερές πιπεριές, ποντιακό πλιγούρι που λέγεται κορκοτό, ρεβιθάλευρο, που κάνει εξαιρετικό προζύμι σύμφωνα με τη Νάντια, λογής λογής τραχανάδες και ζυμαρικά: μακαρίνα, πέτουρα, ευρεστόν (ή εβριστόν) και σιρόν. Γνήσιο και δυσεύρετο ξινολάχανο, όπως και βαρένικα με ξινολάχανο και βύσσινο, ζυμαρικά από τα εργαστήρια Ελευθεριάδη και Σαμομπράνκα, όπου τα κάνουν χειροποίητα. Από το ταβάνι κρέμονται ένα σωρό πακέτα με φυλλωτά, ψημένα φύλλα για την ποντιακή πίτα περέκ. Τις γιορτινές μέρες, ο δρόμος κλείνει για να μην περνάνε τα αυτοκίνητα και η περιοχή μοσχοβολάει μεζέδες και τουρσιά.
 |
 |
Ο ξυλόφουρνος του παλαιότερου πεϊνιρλάδικου της Νέας Ιωνίας δεν έχει σταματήσει να καίει από το 1942. Η οικογένεια Μαυρομάτη, γνώστες της τέχνης του πεϊνιρλί, έχει διατηρήσει τη συνταγή για γενιές. Το κατάστημα, γνωστό ως το Πεϊνιρλί της Νέας Ιωνίας ή Πεϊνιρλί της Ραμνούντος (Ραμνούντος 76, Τ/210-27.90.771), έχει καθιερωθεί στην περιοχή για τις τρεις διαφορετικές γεύσεις: το κλασικό με κασέρι και γκούντα, με τυρί και μπέικον και με κιμά μοσχαρίσιο, καρυκευμένο απλά με αλατοπίπερο. Στο τέλος, τα περνάνε με βούτυρο, εκτός κι αν το ζητήσετε χωρίς. Η ζύμη τους είναι αφράτη και ελαφρώς καψαλισμένη από τον ξυλόφουρνο, χωρίς να γίνεται τραγανή, ενώ παραμένει νόστιμη ακόμα και χωρίς γέμιση. Η οικογένεια Πασουμτζή, που άνοιξε το δικό της πεϊνιρλάδικο το 1985 στην οδό Μιλτιάδου 30 (Τ/210-27.97.819) , έχει προσθέσει στο μενού της και γλυκές παραλλαγές του παραδοσιακού πεϊνιρλί, ψημένες στον ξυλόφουρνο. Παραδοσιακά, καβουρδίζουν τους ξηρούς καρπούς και στον Ιορδάνη Λεωφόρος Ηρακλείου 230, Τ/ 210-27.99.733). Από τη μυρωδιά του ψημένου αμυγδάλου θα καταλάβετε ότι φτάσατε στο μαγαζί, που έχει ξεπεράσει τα 100 χρόνια λειτουργίας. Ο παππούς Γιώργος έφερε από τη Μικρά Ασία την τέχνη του καβουρδίσματος, για να αναλάβει αργότερα ο Ιορδάνης, πατέρας του τωρινού ιδιοκτήτη, Γιώργου Γουναρίδη. Μαζί με τις τρεις κόρες του, Φανή, Θέκλα και Χαρά, ο τελευταίος επιμένει ακόμα να ψήνει τους καρπούς με τον πιο χρονοβόρο και κοπιαστικό τρόπο, δηλαδή σε λαμαρίνες.
Σουβλάκια, θαλασσινά και μπέργκερ
Και λίγο πιο πέρα, τα σουβλατζίδικα κρατούν το δικό τους αυθεντικό στιλ. Στον Μερακλή (28ης Οκτωβρίου 29, T/ 210-27.74.508) δεν έχει ντελίβερι· έρχεσαι, περιμένεις, βλέπεις τα τυλιχτά να ετοιμάζονται μπροστά σου και ξέρεις ότι άξιζε η αναμονή. Τα τυλιχτά είναι μικρά, δεμένα σφιχτά, με το τζατζίκι να στέκεται στο τελείωμα σαν καπάκι. Το κεμπάπ σερβίρεται όπως πρέπει: ντομάτα, κρεμμύδι και τζατζίκι. Λιτό και γευστικό. Στον Δραμινό (Σινώπης 62, T/ 210-27.14.510) ένα συνοικιακό σουβλατζίδικο με οικογενειακό χαρακτήρα σε μια γειτονιά όπου όλοι γνωρίζονται, οι άντρες της οικογένειας ψήνουν και οι γυναίκες ετοιμάζουν τα υλικά και τυλίγουν τα σουβλάκια με φροντίδα. Ο γύρος είναι χειροποίητος, φτιαγμένος με μεράκι, και το σουβλάκι μπαμπάτσικο και χορταστικό.
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Αλλά και η ψαροταβέρνα του Καραβίδα (Δεμιρδεσίου 89, T/ 210-27.14.585) πίσω από το Άλσος Βεΐκου, είναι σημείο αναφοράς. Το χταπόδι στα κάρβουνα, η ψαρόσουπα και οι καραβίδες σερβίρονται απλά, χωρίς στολίδια. Στα συν και η λίστα με εμφιαλωμένα κρασιά. Οι Βαρκούλες (Αλαΐας 2, T/ 213-03.58.767) ακολουθούν την ίδια φιλοσοφία: σωστά ψημένο ψάρι, τραγανά τηγανητά θαλασσινά και μεγάλη λίστα σε τσίπουρα και ούζα. Το ίδιο ισχύει και για το μπεργκεράδικο The Nineties (Κασταμονής 144, T/ 210-27.72.710) που προσφέρει ποιοτικά smash burgers και μπίρες μικροζυθοποιίας, καθώς και το ζεστό wine bar Πέπερι (Μεσολογγίου 37, Τ/210-27.11.223) που λειτουργεί εδώ και μία δεκαετία και έχει γίνει στέκι. Σερβίρει απλό, καλομαγειρεμένο φαγητό με έμφαση στις ελληνικές πρώτες ύλες και προσφέρει μεγάλη ποικιλία κρασιών. Στο απέναντι πεζοδρόμιο βρίσκεται η κάβα τους, από όπου μπορεί κανείς να πάρει κρασί για το σπίτι ή για κατανάλωση στο μαγαζί, με έξτρα χρέωση δώδεκα ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση, ένα είναι σίγουρο: οι κάτοικοι της Νέας Ιωνίας είναι καλοφαγάδες και οι υπόλοιποι Αθηναίοι είμαστε τυχεροί που τους έχουμε και μας θυμίζουν τις ρίζες μας και την ανάγκη να διατηρούμε ζωντανές τις γεύσεις που διαμόρφωσαν τη σημερινή Αθήνα.
Πηγή: Γαστρονόμος
